Sputnik V : Όλα τα επιβεβαιωμένα στοιχεία για το ρώσικο εμβόλιο κοροναϊού – Τι ανησυχεί τους ειδικούς

Τον Αύγουστο, τα ρωσικά κρατικά ΜΜΕ προχώρησαν σε μια ανακοίνωση μεγατόνων: Ο πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν, από την κατοικία τους εκτός Μόσχας υποστήριξε ότι η χώρα του παρήγαγε το «πρώτο εγκεκριμένο εμβόλιο κοροναϊού στον κόσμο», το οποίο θα έφερνε τη Ρωσία ένα βήμα πιο κοντά στο τέλος της καταστροφικής πανδημίας.

Ο Πούτιν, που είναι διάσημος για τους χαμηλούς τόνους που κρατά γύρω από το ζήτημα της οικογένειάς του, ανακοίνωσε ότι μία από τις κόρες του είχε ήδη εμβολιαστεί στο πλαίσιο των πρώτων σταδίων των δοκιμών και «αισθανόταν καλά» για να ενισχύσει τους ισχυρισμούς του περί ασφάλειας του εμβολίου.

Τώρα, καθώς το δεύτερο κύμα του ιού πλήττει τη χώρα του, με ρεκόρ νέων λοιμώξεων και θανάτων, το εμβόλιο «Sputnik V» απέχει πολύ από το να είναι ευρέως διαθέσιμο στον γενικό πληθυσμό.

Η Ρωσία έχει ήδη ξεπεράσει το θλιβερό ορόσημο των 1,5 εκατ. κρουσμάτων και έχει θρηνήσει τουλάχιστον 26.269 νεκρούς, ενώ οι ειδικοί έχουν αμφισβητήσει κατά καιρούς τις μεθόδους καταμέτρησης της χώρας.

Σήμερα, το Ρωσικό Ταμείο Άμεσων Επενδύσεων που χρηματοδοτεί την ανάπτυξη του Sputnik V, υπέβαλε αίτηση για χορήγηση εσπευσμένης άδειας κυκλογορίας από τον ΠΟΥ.

Μήνες πίσω στις δοκιμές η Ρωσία

Η Ρωσία προχώρησε σε έγκριση του εμβολίου αφού πρώτα το δοκίμασε σε μερικές δεκάδες άτομα σε μια μη-τυφλή μελέτη και πριν την πραγματοποίηση των δοκιμών φάσης τρία, οι οποίες είναι κρίσιμες για την εδραίωση της αποτελεσματικότητας και της ασφάλειάς του. Το γεγονός γέννησε τον σκεπτικισμό της διεθνούς κοινότητας αλλά και κατηγορίες ότι η έγκριση παραχωρήθηκε βεβιασμένα για να εξυπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες.

Ο Αλεξάντερ Γκίντσμπουργκ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Γκαμάλεγια που ανέπτυξε το εμβόλιο, δήλωσε στο CNN σε αποκλειστική συνέντευξη την περασμένη εβδομάδα στο Valdai Discussion Club, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τη Μόσχα όπου συχνά εμφανίζεται ο Πούτιν, ότι 17.000 άτομα συμμετείχαν στην Τρίτη φάση των δοκιμών. Ωστόσο, αναγνώρισε ότι μέχρι στιγμής μόλις οι 6.000 έχουν λάβει και τις δύο δόσεις που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του εμβολιασμού.

Το εμβόλιο ενδείκνυται για χρήση σε άτομα 18-60 ετών, σύμφωνα με τις οδηγίες του, αφού προς το παρόν δεν έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες κλινικές δοκιμές σε άλλες ηλικιακές ομάδες. Παρόλα αυτά, ο Γκίντσμπουργκ υποστήριξε ότι μπορεί να χορηγηθεί και σε άτομα άνω των 60 ετών.

Διεθνείς ειδικοί ιολογίας αμφισβητούν τους ισχυρισμούς της Ρωσίας περί αποδεδειγμένης ασφάλειας του εμβολίου. «Οι άνθρωποι που έχουν εμβολιαστεί με αυτό το εμβόλιο δεν θα γνωρίζουν αν είναι προστατεμένοι ή αν κινδυνεύουν από μια σοβαρή μορφή της ασθένειας πριν εκτεθούν στον ιό», τόνισε ο Κονσταντίν Τσουμάκοφ, κορυφαίος ιολόγος του Global Virus Network σε συνέντευξή του στο CNN.

«Και για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να εμβολιαστούν πολλά άτομα και απλώς να περιμένουν μέχρι να μολυνθούν και να δουν αν έχουν περιορισμένη επίπτωση ή αν μπορούν να ασθενήσουν και μάλιστα σοβαρά. Τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις κλινικές δοκιμές».

Συγκριτικά, μέχρι τις 26 Οκτωβρίου, η BioNTech-Pfizer ανακοίνωσε ότι έχει συγκεντρώσει 42.113 συμμετέχοντες από το σύνολο των 44.000 που αναμένεται να λάβουν μέρος στην τρίτη φάση των δοκιμών του υποψήφιου εμβολίου στις ΗΠΑ. Από αυτούς, οι 35.771 έχουν ήδη κάνει και τη δεύτερη δόση.

Η Moderna, η πρώτη εταιρεία που ξεκίνησε την τρίτη φάση των δοκιμών για το εμβόλιο κοροναϊού της, την Πέμπτη ανακοίνωσε πως 25.650 άτομα από τους 30.000 εγγεγραμμένους στο πρόγραμμα είχαν λάβει τη δεύτερη δόση.

Το ρωσικό εμβόλιο «είναι πιθανότατα δύο με τρεις μήνες πίσω», εξηγεί ο Τσουμάκοφ. «Η Moderna και η Pfizer ουσιαστικά έχουν ολοκληρώσει τη στρατολόγηση εθελοντών και τώρα βρίσκονται σε φάση παρατήρησης, στο πλαίσιο της οποίας ελέγχουν την επίπτωση της ασθένειας σε εκείνους που έλαβαν πλασέμπο σε σύγκριση με τα άτομα που έχουν εμβολιαστεί κανονιοκά».

Η ταχεία ανάπτυξη και έγκριση του Sputnik V, εξηγεί το Ινστιτούτο Γκαμαλέγια, έγινε εφικτή επειδή το νέο εμβόλιο στηρίζεται σε δύο προγενέστερα, ένα για τον Έμπολα και ένα για τον MERS, έναν κοροναϊό που είχε δημιουργήσει επιδημία στη Μέση Ανατολή. Το εμβόλιο για τον Έμπολα, σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του Γκίντσμπουργκ, εγκρίθηκε μετά από δοκιμές στη Γουινέα, σε μόλις 2.000 άτομα.

Ο Τσουμάκοφ τονίζει ότι κανένα από τα δύο εμβόλια δεν έχει εγκριθεί πλήρως από διεθνείς οργανισμούς, ούτε έχει δοκιμαστεί επαρκώς ώστε να έχει αποδειχθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά του, ενώ το ρωσικό εμβόλιο για τον Έμπολα δοκιμάστηκε στη Γουινέα μετά το τέλος της επιδημικής έξαρσης.

«Το συγκεκριμένο ινστιτούτο έχει αναπτύξει αρκετά πρωτότυπα εμβόλια, όμως δεν θα τα αποκαλούσα εμβόλια», υποστηρίζει ο Τσουμάκοφ. «Δεν πιστεύω ότι αυτό το ινστιτούτο έχει αναπτύξει όντως εμβόλιο στη διάρκεια των τελευταίων τριάντα ετών. Είναι πολύ καλοί στην ανάπτυξη πρωτότυπων… όμως δεν πιστεύω ότι έχουν την παραμικρή εμπειρία σε προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά».

Προκλήσεις στην παραγωγή

Οι εκτιμήσεις της Ρωσίας για την ικανότητά της για μαζική παραγωγή του εμβολίου εξαρτώνται… από το ποιον θα ρωτήσεις.

Τον Ιούλιο, ο επικεφαλής του Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων της Ρωσίας, Κίριλ Ντμιτρίεβ, δήλωσε ότι το κρατικό επενδυτικό ταμείο σχεδιάζει να παράγει περισσότερες από 30 εκατ. δόσεις μέχρι το τέλος του 2020. Όμως ο υπουργός εμπορίου και βιομηχανίας της χώρας δήλωσε στις αρχές του μήνα ότι αυτοί οι αριθμοί είναι «ανέφικτοι».

«Το να έχουμε 30 εκατ. δόσεις μέχρι το τέλος της χρονιάς είναι αδύνατο, είναι μια ανοησία», τόνισε σε συνέντευξή του στο Bloomberg TV.

Από την πλευρά του, ο Γκίντσμπουργκ υποστήριξε μιλώντας στο CNN ότι η χώρα του θα μπορούσε να παράγει περίπου 5 εκατ. δόσεις το μήνα μέχρι τον Δεκέμβριο, πράγμα που όπως λέει θα επιτρέψει τον εμβολιασμό ολόκληρου του ρωσικού πληθυσμού μέσα σε ένα χρόνο.

Όμως αν η Ρωσία πράγματι παράγει τις δόσεις σε αυτό το ρυθμό, στην πραγματικότητα μέσα σε ένα χρόνο θα έχει παράγει μόλις 60 εκατ. δόσεις του εμβολίου, επαρκείς για τον εμβολιασμό περίπου 30 εκατ. ανθρώπων. Ο πληθυσμός της, όμως, ξεπερνά τα 146 εκατομμύρια.

Προς το παρόν, αν και όλες οι επαρχίες της χώρας έχουν λάβει δόσεις του εμβολίου, αυτές είναι πολύ περιορισμένες σε αριθμό, ενώ έχουν ήδη υπάρξει αναφορές για προβλήματα στη διανομή «εξαιτίας των ειδικών θερμοκρασιών που απαιτούνται για τη μεταφορά και την αποθήκευσή τους».

Τα περισσότερα εμβόλια κοροναϊού απαιτούν θερμοκρασίες βαθιάς κατάψυξης για τη συντήρησή τους, γεγονός που δημιουργεί δυσκολίες στην εδραίωση λειτουργικών εφοδιαστικών αλυσίδων. Συγκριτικά, το εμβόλιο της Pfizer αποθηκεύεται στους -70 °C, ενώ το Sputnik V στους -18 °C.

Φρενήρες παιχνίδι δημοσίων σχέσεων

Όπως γράφει το CNN, το Sputnik V αναπληρώνει τις ελλείψεις του σε επιστημονικά δεδομένα με… δημόσιες σχέσεις.

Αν και η τρίτη φάση των δοκιμών παραμένει σε αρχικό στάδιο, υψηλόβαθμοι Ρώσοι αξιωματούχοι προχώρησαν σε δηλώσεις για τον εμβολιασμό τους σε συναντήσεις με τον Πούτιν. Η κρατική τηλεόραση δείχνει διαφημίσεις με τον Υπουργό Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου να εμβολιάζεται σε μία από τις αρμόδιες κλινικές. Στις αρχές Οκτωβρίου, ο Πούτιν ανακοίνωσε ότι δεκάδες συγγενείς και εργαζόμενοί του έχουν κάνει το εμβόλιο.

Ο Γκίντσμπουργκ έχει δηλώσει παλιότερα στο CNN ότι το Ινστιτούτο Γκαμαλέγια δεν έχει λάβει καμία οδηγία και δεν έχει καμία «σύνδεση με το Κρεμλίνο», απορρίπτοντας την υπόνοια ότι υπήρξαν πολιτικές πιέσεις για την παραγωγή του εμβολίου.

Ρώσοι αξιωματούχοι και κρατικά ΜΜΕ έχουν προωθήσει το Sputnik V ως ανώτερο από τα δυτικά εμβόλια.

Στις αρχές του μήνα, Βρετανοί αξιωματούχοι επέκριναν τη Ρωσία για αυτό που πιστεύουν ότι αποτελεί εκστρατεία παραπληροφόρησης γύρω από το εμβόλιο της AstraZeneca. Το εμβόλιο, που στηρίζεται σε αδενοϊό από χιμπατζήδες, έχει βαφτιστεί «εμβόλιο-μαϊμού» από ορισμένους Ρώσους. Την ονομασία ακολούθησε ένα «τσουνάμι» από αβάσιμες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα που υποστήριζαν ότι το εμβόλιο… μετατρέπει τους ανθρώπους σε μαϊμούδες.

Το Κρεμλίνο έχει διαψεύσει τις κατηγορίες, ενώ το εμβόλιο της AstraZeneca πρόκειται να παραχθεί και στη Ρωσία.

«Δεν πιστεύω ότι το συγκεκριμένο εμβόλιο είναι καλύτερο ή χειρότερο από άλλα αντίστοιχα προϊόντα, γιατί αυτή τη στιγμή αναπτύσσονται πολλά εμβόλια με βάση κάποιο αδενοϊό και δοκιμάζονται σε εθελοντές. Επομένως μάλλον και αυτό θα είναι εντάξει, όμως χρειαζόμαστε στοιχεία που δεν βρίσκονται ακόμη στη διάθεσή μας», εξήγησε στο CNN, προσθέτοντας ότι αν και ορισμένα εμβόλια βρίσκονται κοντά στο να εγκριθούν, μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένα εγκεκριμένο και ευρέως χρησιμοποιούμενο εμβόλιο αδενοϊού.