Απειλεί, πετάγεται, απαντάει, υβρίζει, προσβάλλει, μειώνει χώρες και λαούς. Ο Ερντογάν έχοντας πολιτευτεί επιμελώς με μια διεθνή «ανεμελιά», έχει καταφέρει να κτίσει το προφίλ του ηγέτη που δεν μασάει, που δεν καταλαβαίνει από διεθνοπολιτικές ισορροπίες, που αψηφά στρατηγικούς σχεδιασμούς και κανείς δεν τον πειράζει. Επίσης έχει καταφέρει να γίνει διεθνώς επισημάνσιμος. Φαίνεται σαν ο τύπος του τσαμπουκά, που «καθαρίζει» όχι μόνο για τον λαό του αλλά και για ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.

«Είμαστε η Τουρκία». Ητοι, μια αυταξία, υπέρτερη μάλιστα, που μπορεί να εικονοποιήσει τον καημό και τη φαντασίωση μεγαλείου, κάθε μεροκαματιάρη, κάθε ορεσίβιου εργάτη ορυχείου, κάθε ταπεινωμένου. Αλλά και να συγκεφαλαιώσει όλη την αντιδυτική κουλτούρα που έχει συσσωρευτεί ακόμα και στους πιο ξεπουλημένους αχυρανθρώπους της περιοχής.

Ο Ερντογάν  εικονογραφεί  την πολιτική, δεν την αφήνει να ξεραθεί στα αφηρημένα και άσαρκα χαρακτηριστικά που διέπουν τη συνηθισμένη  αργκό. Την πολιτική την κάνει να έχει σχήμα, να έχει όνομα (Μακρόν π.χ.), τη δραματοποιεί – γίνεται ο ίδιος σαν ήρωας των τουρκικών σήριαλ (και  όλης της διεθνούς μυθοπλαστικής υποκουλτούρας). Αίσθημα, συγκατάβαση, δύναμη, εκδίκηση.

Μιξάρει την ιστορία. Μιλάει σαν μεταχρονολογημένος Πορθητής, σαν αυτός που διορθώνει την ιστορία, που αποκαθιστά την δικαιοσύνη. Την Τουρκία την μίκρυναν οι δυτικοί και πρέπει να επιστρέψει στο πραγματικό σώμα της. Η Τουρκία είναι κυρίως αυτό που «της αφαίρεσαν», όχι αυτό που κατέχει. Το έλλειμμα είναι πολιτικά αποδοτικότερο από το έχειν. Το κατοχυρωμένο σε μελαγχολεί, το επιθυμητό σε διεγείρει. Ο πρόεδρος χειρίζεται αυτή τη διέγερση. Θα μπορούσε να είναι ένας έξυπνος διαφημιστής, ή επιτυχημένος σεναριογράφος. Στον δημόσιο λόγο του σαν να παίζει με τις ιδιολέκτους των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Εχει αφομοιωμένη την αισθητική και λογική που τα διατρέχουν. Κατέχει το τέμπο τους, τις συναισθηματικές υφέσεις, τις οξύνσεις.

Σε επίπεδο αυτοεπικύρωσης έχει επιτύχει πολλά.  Ακόμα και οι γελοιογραφίες, τα γκράφιτι, τα επιθετικά σχόλια, ο εναντίον του διεθνής λόγος, ουσιαστικά τον αναδεικνύουν σε μια ηγεμονική μορφή, σε μια διεθνή προσωπικότητα. Ετσι όμως διεθνοποιεί και τις τουρκικές διεκδικήσεις. Προβάλλει τις διεκδικήσεις, τις μετατρέπει σε εκκρεμότητες, τις κάνει συναρτήματα  της δικής του οντότητας.

Εχω γράψει σε προηγούμενο άρθρο μου, ότι είναι λάθος να «ερντογανοποιούμε» αυτό που αποτελεί συλλογική αξίωση ολόκληρου του τουρκικού πολιτικού συστήματος και αυτό που αποτελεί συλλογική φαντασίωση στη γειτονική μας χώρα. Ο Ερτνογάν κι αν εκλείψει, οι διεκδικήσεις και ο παντουρκισμός θα μείνουν. Η διαφορά όμως είναι ότι ο Ερντογάν είναι εξαιρετικά διεισδυτικός. Ο λόγος εθνικής αναίδειας (όχι ανεξαρτησίας που κάποιοι θεωρούν), μεταμφιέζεται σε μια ρητορική υπερδύναμης, εξευγενίζεται έτσι, σα να αποκτά την αισθητική του ανεξάρτητου και αυτοκυριαρχημένου. Μιλάει ως ίσος προς ίσον με τον Πούτιν ή τον – όμηρό του – Τραμπ και ανώτερος προς κατώτερους, με όλους τους άλλους ηγέτες.

Η διεθνής πολιτική πίστωση που έχει, πιθανόν είναι αυτό που θα τον θανατώσει πολιτικά, που θα τον πνίξει στην εγωπάθειά του.

Headlines