Από τη «γραμμή Χάμιλτον»… στον Ευρωστρατό

Οταν το 1790 ο Αλεξάντερ Χάμιλτον – από τους πατέρες του αμερικανικού έθνους – εισηγούνταν την ομοσπονδιοποίηση του στρατιωτικού χρέους, που συσσωρεύθηκε για τις ανάγκες του αγώνα της Ανεξαρτησίας, από τις 13 πρώτες Πολιτείες των ΗΠΑ και τη δημιουργία μιας ομοσπονδιακής Εθνικής Τράπεζας που θα ανελάμβανε την εξυπηρέτησή του, δεν μπορούσε να φανταστεί ότι δύο αιώνες αργότερα εκείνη η επιλογή του θα αποτελούσε λύση και για την Ευρώπη. Και πολύ περισσότερο δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η ιδέα της «γραμμής Χάμιλτον»  θα ενεργοποιούνταν και στη Γηραιά Ηπειρο με αφορμή μια πανδημία, σαν κι αυτή του κοροναϊού που απειλεί να διαλύσει την ευρωπαϊκή οικονομία.

Το πρώτο βήμα μιας δυνητικής αμοιβαιοποίησης του ευρωπαϊκού χρέους εξασφαλίστηκε με την υιοθέτηση το περασμένο καλοκαίρι του Ταμείου Ανάκαμψης για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία της η Ευρωπαϊκή Ενωση δανείστηκε για λογαριασμό των κρατών-μελών και αποδέχθηκε, όπως τότε ο Χάμιλτον φορολόγησε το ουίσκι, να επιβάλει πανευρωπαϊκούς ειδικούς αναλογικούς φόρους στα πλαστικά, στον άνθρακα, στα αγαθά ή στις υπηρεσίες υψηλής τεχνολογίας και στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές προκειμένου να εξυπηρετήσει το πανδημικό χρέος.

Παρότι στην απόφαση για τη δημιουργία του Ταμείου Ανάκαμψης αναφέρεται ρητά ότι ο κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός γίνεται μόνο για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας, άπαντες θεωρούν ότι το θέμα της αμοιβαιοποίησης των ευρωπαϊκών χρεών, όπως και η ιδέα μιας ενιαίας ευρωπαϊκής δημοσιονομικής αρχής έχουν πλέον επισημοποιηθεί και συγκροτούν μια υπαρκτή βάση των επόμενων συζητήσεων για την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης.

Και επειδή η πραγματική ζωή εξελίσσεται γεννώντας συνεχώς νέες ανάγκες, καλόν είναι η ελληνική πολιτική να αρχίσει να οραματίζεται πιο μεγάλα σχήματα και να υπερασπίζεται πιο ελκυστικές ευρωπαϊκές ιδέες, παρά να ασκείται σε εσωτερικούς αντιπαραγωγικούς αγώνες άγονους.

Και εννοούμε το επόμενο πεδίο ευρωπαϊκής ενοποίησης, ευθέως συνδεδεμένο με αυτό της δημοσιονομικής ενοποίησης και της αμοιβαιοποίησης των χρεών. Που δεν είναι άλλο από αυτό της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας.

Τα πολλά και σχετιζόμενα μεταξύ τους γεγονότα των τελευταίων μηνών και ημερών φανερώνουν το ευρωπαϊκό κενό ασφάλειας και το ευρωπαϊκό έλλειμμα άμυνας. Οι αποκεφαλισμοί στη Γαλλία, η επιχειρούμενη λεηλασία ευρωπαϊκών φυσικών πόρων από τον Ερντογάν και ο συντονισμός του με τους ακραίους ισλαμιστές, αναδεικνύουν πλήρως την ανάγκη για συγκρότηση ενιαίων σχημάτων ασφάλειας και άμυνας από την Ευρώπη.

Μετά μάλιστα και την εκδηλωθείσα προσφάτως από τον Ντόναλντ Τραμπ αμερικανική αμφισβήτηση της χρηματοδότησης του ΝΑΤΟ και της απαίτησής του να αναλάβουν οι Ευρωπαίοι το κόστος της δικής τους άμυνας και ασφάλειας, το θέμα έρχεται αναγκαστικά στο προσκήνιο. Αν μάλιστα επανεκλεγεί ο Τραμπ δεν χωρεί καμία αμφιβολία ότι η πίεση θα γίνει αφόρητη. Αλλά και με τον Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο το θέμα θα έρχεται και θα επανέρχεται.

Η Ελλάδα έχει πολλούς λόγους να επιδιώκει τόσο την πλήρη επιβεβαίωση της «γραμμής Χάμιλτον» στην Ευρώπη όσο και τη δημιουργία ενός ενιαίου ευρωπαϊκού σχήματος ασφάλειας και άμυνας. Ας μη διατηρούμε αυταπάτες, οι οικονομικοί κίνδυνοι είναι μπροστά, η πανδημία θα αφήσει πίσω της βουνά από χρέη και η τουρκική απειλή θα βαίνει εντεινόμενη και διευρυνόμενη.

Η ελληνική πολιτική ηγεσία, ανεξαρτήτως χρώματος και κόμματος, επιβάλλεται να αναλάβει πρωτοβουλίες τόσο για την αμοιβαιοποίηση των χρεών όσο και για τη συγκρότηση Ευρωστρατού. Μόνο οφέλη έχουμε να αποκομίσουμε από την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης και ολοκλήρωσης.