Φασισμός όπως το κοιτάω ή όπως τον κοιτάς; – Ο τεράστιος κίνδυνος της σχετικοποίησης

Θα έπρεπε να είχαμε δεδομένη την απάντηση: Ο φασισμός είναι πολιτικό και οικονομικό σύστημα που εφαρμόζεται με κατάλυση της δημοκρατίας. Τα φασιστικά καθεστώτα επιβλήθηκαν κατά κύριο λόγο στον ευρωπαϊκό Νότο, με πρώτη την Ιταλία και στην Λατινική Αμερική. Ο Μουσολίνι, ως πρώτος διδάξας, καθόρισε και τις συντεταγμένες: Χτίζουμε εθνικό αφήγημα πάνω σε μεγαλειώδεις στιγμές – ο Μουσολίνι, μάλιστα, χρησιμοποίησε, μεταξύ άλλων και το… ποδόσφαιρο για να το πετύχει, επενδύοντας στα Μουντιάλ.

Εθνικό αφήγημα, λοιπόν. Εθνικό, δηλαδή βασισμένο στο δίκιο του αίματος, άρα εξ ορισμού ρατσιστικό και ξενοφοβικό. Μετά έρχονται οι εγχώριοι «εχθροί του Έθνους», που είναι οι αντιφρονούντες. Δηλαδή, στην Ιταλία οι κομμουνιστές, στην Ισπανία οι αναρχικοί του Ντουρούτι, γενικώς ο προοδευτικός κόσμος και ούτω καθ΄εξής.

Επίσης, ο φασισμός επιβάλλει ένα πολύ συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο, που ενισχύει τη φτώχεια, αλλά επενδύει πολύ στον άρτο.

Για παράδειγμα, η χούντα των Συνταγματαρχών διέλυσε τα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά «απελευθέρωσε» την ελαφρολαϊκή διασκέδαση. Ο φασισμός, όπου εφαρμόστηκε, δημιούργησε ένα συγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης, καταλύοντας έτσι τον διαχωρισμό των εξουσιών, που αποτελεί και πυλώνα της δημοκρατίας. Κατά αυτόν τον τρόπο, στα φασιστικά καθεστώτα οι δικαστικές αποφάσεις παίρνονται με συνοπτικές διαδικασίες: Αν πονάει το δόντι, θα κοπεί το κεφάλι ή έστω θα εξοριστεί.

Ο φασισμός είναι τόσο εχθρός της δημοκρατίας, όσο και της ζωής της ίδιας. Αλλά, για να επιμείνουμε: Αποτελεί πολιτικό και οικονομικό μοντέλο διαχείρισης του κράτους, βασισμένο ιδεολογικά στον εθνικισμό, την περιχαράκωσηκαι τη συγκεντρωτική εξουσία. Ο διεθνισμός και η δημοκρατία, από την άλλη, είναι βασικοί εχθροί του φασισμού. Και «ολίγον φασίστας» δεν υπάρχει.

Όταν ξεχειλώνουμε τις έννοιες

Έχουμε μία φρέσκια ευκολία να χαρακτηρίζουμε «φασισμό» δεκάδες πράγματα που δεν είναι του είδους. Για παράδειγμα, έγινε μια συντονισμένη προσπάθεια από μερίδα του Τύπου να επενδύσει στην ανύπαρκτη έννοια του «φασισμού της Αριστεράς», πράγμα τουλάχιστον εγκληματικό απέναντι στη συλλογική μνήμη. Μην ξεχνάμε ότι ο φασισμός πολέμησε την Αριστερά στις φυλακές, τις εξορίες, τα εκτελεστικά αποσπάσματα και τα βασανιστήρια. Και, φυσικά, δεν έχουν την παραμικρή ιδεολογική ταύτιση, ας φέρουμε ως παράδειγμα την αντίληψη πάνω στα δικαιώματα, τις δημοκρατικές πεποιθήσεις και την αναδιανομή του πλούτου.

Εντός της δημοκρατίας υπάρχουν υπερασπιστές του φασισμού, του καθεστώτος, δηλαδή. Και ιστορικά έχουν συμβεί στιγμές που κυβερνήσεις, όπως εκείνη του Κωλέττη, χαρακτηρίστηκαν «κοινοβουλευτική δικτατορία».

Αυτήν την στιγμή στην Ελλάδα έχουμε πολιτικούς εντός του Κοινοβουλίου που έχουν υπερασπιστεί ανοιχτά τα φασιστικά καθεστώτα στο παρελθόν κι επίσης έχουμε ένα ναζιστικό μόρφωμα που από την βουλή κατέληξε στη φυλακή, ως εγκληματική οργάνωση. Πού μπορούμε να εντοπίσουμε φασιστικές πρακτικές;

Στην κατάλυση των δημοκρατικών δικαιωμάτων, όπως για παράδειγμα, αν αφαιρούνταν από ανήλικο κρατούμενο το δικαίωμα να επικοινωνήσει με την οικογένειά του. Ή αν δολοφονούνταν από την αστυνομία διαδηλωτές ή αν πολίτες της χώρας είχαν λιγότερα δικαιώματα βάση νόμου, αν για παράδειγμα, απαγορευόταν στην ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα να είναι νόμιμη. Αυτές θα ήταν φασιστικές πρακτικές εντός ενός τυπικά δημοκρατικού πολιτεύματος. Πρακτικές εκπορευόμενες από το κράτος με στόχο τα δικαιώματα των πολιτών. Αλλά μιλάμε πάντα για πρακτικές, όχι για εγκαθίδρυση καθεστώτος.

Επομένως πρακτικές μεμονωμένων ομάδων, που δεν ανήκουν στο πολιτικό σύστημα, δεν είναι φασισμός. Πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι ο φασισμός είναι πολιτική. Είναι καθεστώς. Ούτε χούντα έχουμε, ούτε και κινδυνεύει η δημοκρατία από δέκα άγνωστους στην ΑΣΟΕΕ.

Η διαπόμπευση του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ είναι απάνθρωπη και καταδικαστέα. Δεν αξίζει σε κανέναν άνθρωπο τέτοια καταπάτηση της προσωπικότητας, ούτε τέτοιος φόβος. Οι υπερασπιστές της ζωής και της ελευθερίας δεν κάνουν διαχωρισμούς -δεν αποφασίζουμε σε ποιον αξίζει να υποφέρει, αν πιστεύουμε στην απελευθέρωση από αυτούς που προκαλούν πόνο.

Αλλά το γεγονός ότι μια ομάδα που χαρακτηρίστηκε «αντιεξουσιαστική» και που ανήκει σε κάποιον αόριστο πολιτικό χώρο, χρησιμοποιείται για να στοχοποιηθεί η Αριστερά, λοιπόν αυτό είναι προπαγάνδα. Κατ’αρχάς, δε συμπαθούν καν την Αριστερά κι ούτε υπήρξαν ποτέ κομμάτι της. Μα κι η ίδια η Αριστερά δεν ενθαρρύνει ποτέ, ποτέ μα ποτέ τη διαπόμπευση και τον εξευτελισμό ανθρώπων. Όση αντιπαλότητα κι αν υπάρχει μεταξύ τούς.

Η παγίδα της σχετικοποίησης του φασισμού

Ο φασισμός είναι πράγμα συγκεκριμένο, ιστορικά τεκμηριωμένο, ευτυχώς ηττημένο -αν και οι σπόροι ξεπετάγονται συχνά- και αδιαμφισβήτητο. Όταν, όμως, χαρακτηρίζουμε «φασισμό» οποιαδήποτε συμπεριφορά μας φαίνεται αυταρχική, τότε ανοίγουμε τον ασκό του Αιόλου. Ήταν απαράδεκτη η διαπόμπευση του πρύτανη; Η επίθεση εναντίον του;

Φυσικά. Αλλά δεν ήταν φασισμός, δεν ήταν καν κίνδυνος απέναντι στη δημοκρατία. Σιγά μην έκαναν και πραξικόπημα! Δε δίνουμε δικαιολογίες, οφείλουμε, όμως, να μιλάμε συγκεκριμένα.

Μέσα στα χρόνια ακούσαμε πολλές φορές για τον «κόκκινο φασισμό», αυτόν της Αριστεράς. Θα έπρεπε να είχαμε δώσει μεγαλύτερη προσοχή εξαρχής. Φασισμός χαρακτηρίστηκε το αναφαίρετο και δημοκρατικό δικαίωμα της διαδήλωσης, η άρνηση σωματείων να συμβιβαστούν, οι απολύτως νόμιμες ακτιβιστικές δράσεις -που δεν είναι ο ρόλος τούς να αρέσουν στους αποδέκτες τους-, φασισμός χαρακτηρίστηκε ακόμα και η αρνητική κριτική.

Αυτό ακριβώς είναι η σχετικοποίηση του φασισμού, όταν για καλλιέργεια εντυπώσεων, ξεφεύγουμε από το ουσιαστικό νόημα των εννοιών. Είναι φασισμός να βάψεις κτίρια; Όχι. Είναι φασισμός να ανεβαίνεις στην εξουσία χωρίς να κάνεις εκλογές και με τη δύναμη των όπλων; Ναι.

Είναι φασισμός να πολεμάς για να ρίξεις τον Πινοσέτ; Όχι.

Είναι πολύ απλά τα πράγματα. Πάρα πολύ απλά. Ο φασισμός είναι ένας, ομοούσιος και αδιαίρετος. Οι υπερασπιστές του δεν έχουν θέση στη δημοκρατίας, πρόσφατα φυλακίστηκαν μερικοί, ή έστω τα πρώτα ξαδέρφια του φασισμού, οι ναζί.

Πέφτοντας στην παγίδα της σχετικοποίησης, είμαστε έρμαια των συνεπειών που εμείς προσκαλούμε: Κάνοντας τις έννοιες χαρτοπόλεμο, όταν ο φασισμός πραγματικά χτυπάει την πόρτα, εμείς τον προσκαλούμε στο σαλόνι. Και αυτό κάναμε με τη Χρυσή Αυγή. «Συλλογική ευθύνη» λέγεται και βαραίνει άλλους περισσότερο, άλλους λιγότερο, άλλους καθόλου, αλλά ανήκουμε στην ίδια κοινωνία και την ίδια κατάληξη έχουμε. Σαν τα καζάνια της κόλασης, που όλοι βράζουν στο ίδιο.

Μια τυχαία ιστορία

Ένα παραδείγματα σύγχυσης που μπορεί να φέρει η σχετικοποίηση του φασισμού: Ο Ηλίας Κασιδιάρης είναι ναζί και μέλος εγκληματικής οργάνωσης. Χτύπησε δημοσίως τη Λιάνα Κανέλλη, βουλευτή του ΚΚΕ. Τα μέλη του ΚΚΕ, λόγω πολιτικών πεποιθήσεων, χαρακτηρίζονται συχνά «κόκκινοι φασίστες», όρος αδόκιμος μεν, αλλά σύμφωνα με τη σχετικοποίηση, μπορούμε να τον χρησιμοποιούμε.

Με βάση, λοιπόν αυτήν την αμφίβολη λογική της σχετικοποίησης, είναι ο Ηλίας Κασιδιάρης αντιφασίστας, με δεδομένου ότι επιτέθηκε σε μία εκπρόσωπο του «κόκκινου φασισμού»;

Να που και οι απλοποιήσει κρύβουν πολύ, πάρα πολύ επικίνδυνες παγίδες. Θα είμαστε ανόητοι αν επιλέξουμε να πέσουμε σε αυτές εκουσίως.