Η επιστροφή των δίδυμων ελλειμμάτων

Οσο κι αν θέλουμε να κλείνουμε τα μάτια για να αισθανόμαστε αισιόδοξοι ότι θα περάσουμε (επιτυχώς) και αυτό το δεύτερο κύμα της πανδημίας, δυστυχώς η πραγματικότητα είναι ότι ο κοροναϊός οδηγεί την οικονομία σε αδιέξοδο. Το ίδιο αδιέξοδο που ζήσαμε πριν από 10 χρόνια, όταν τα δίδυμα ελλείμματα – στον προϋπολογισμό και στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών – μας έφτασαν στο σημείο να μην μπορούμε να εξυπηρετήσουμε το δημόσιο χρέος και να βρεθούμε στην πιο βαθιά ύφεση της μεταπολεμικής ιστορίας μας.

Ευτυχώς σήμερα το χρήμα των κεντρικών τραπεζών ρέει άφθονο, τα επιτόκια παρέμβασης της ΕΚΤ είναι αρνητικά καθιστώντας έτσι ελκυστικά ακόμα και τα ομόλογα των υπερχρεωμένων που προσφέρουν έστω μια ελάχιστη απόδοση (κάτω από 1%), οι ευρωπαϊκοί δημοσιονομικοί περιορισμοί έχουν ανασταλεί… Κάπως έτσι πορευόμαστε εν μέσω πανδημίας.

Θα ήταν όμως άλογο να μη γνωρίζουμε ή – ακόμα χειρότερα – να κρύβουμε το σημείο στο οποίο βρισκόμαστε. Γιατί αυτή τη φορά μπορεί να μην κινδυνεύουμε από μια «κρατική χρεοκοπία», απειλούμαστε όμως από τη χρεοκοπία της πραγματικής οικονομίας, δηλαδή χιλιάδων επιχειρήσεων και νοικοκυριών που έχουν χάσει το έδαφος κάτω από τα πόδια τους. Ολα τα σημάδια είναι ανησυχητικά.

Στο τέλος Σεπτεμβρίου το δημοσιονομικό έλλειμμα ξεπέρασε τα 11,2 δισ. ευρώ ή ποσοστό 6,5% του ΑΕΠ, το πρωτογενές έλλειμμα τα 7 δισ. ευρώ ή ποσοστό 4% του ΑΕΠ.

Και όπως ήταν αναμενόμενο, η κατάρρευση του τουρισμού οδήγησε στο τέλος Αυγούστου το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στα 7,9 δισ. ευρώ, μεγαλύτερο κατά 6,9 δισ. ευρώ από εκείνο της ίδιας περιόδου του 2019.

Ο συνδυασμός αυτός και οι μεγάλες δανειακές ανάγκες που προκάλεσε, αναπόφευκτα αντανακλώνται στην εξέλιξη του δημοσίου χρέους, το οποίο ξεπέρασε τα 362 δισ. ευρώ ή το 200% του ΑΕΠ ύστερα από αλλεπάλληλες εκδόσεις ομολόγων και εντόκων γραμματίων στις οποίες προσέφυγε η κυβέρνηση προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι αυξημένες δαπάνες του προϋπολογισμού και τα μέτρα στήριξης της οικονομίας λόγω της πανδημίας.

Ετσι η Ελλάδα έγινε η δεύτερη χώρα μετά την Ιαπωνία που έχει χρέος υπερδιπλάσιο του ΑΕΠ της, με τη διαφορά ότι το ιαπωνικό δημόσιο χρέος είναι εσωτερικό.

Αυτή είναι η κατάσταση και όποιος δεν θέλει να τη δει κατάματα, ασφαλώς και δεν μπορεί να την αντιμετωπίσει αποτελεσματικά.