Σεισμός : Τι λένε κορυφαίοι επιστήμονες μετά τα 6,7 Ρίχτερ στο Ανατολικό Αιγαίο

Μπορεί όλα τα φώτα της επιστημονικής κοινότητας να έχουν πέσει στη Σάμο εξαιτίας του πολύ ισχυρού σεισμού μεγέθους 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ που σημειώθηκε την περασμένη Παρασκευή και στις καταστροφές που προκλήθηκαν, ωστόσο στο πίσω μέρος του μυαλού των ειδικών είναι τα γειτονικά ρήγματα… Τους απασχολεί δηλαδή το φαινόμενο του ντόμινο. Παρ’ όλα αυτά, δεν εστιάζουν όλοι στα ίδια ρήγματα.

Στο πίσω μέρος του μυαλού του καθηγητή Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και προέδρου του ΟΑΣΠ Ευθύμη Λέκκα είναι το ρήγμα της Ανατολίας, ενώ στο μυαλό του καθηγητή Γεωφυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Κώστα Παπαζάχου είναι τα κοντινότερα, γειτονικά ρήγματα προς τις τουρκικές ακτές (με διεύθυνση από Ανατολή προς Δύση), στη λεκάνη Μπουγιούκ Μεντερές, αλλά κι αυτά που είναι νότια της Σάμου και μπορούν να επηρεάσουν τις περιοχές του Νοτιοανατολικού Αιγαίου.

Πριν δημιουργηθεί η οποιαδήποτε ανησυχία, οι ειδικοί είναι ξεκάθαροι (και καθησυχαστικοί): ο σεισμός της Παρασκευής δεν ενεργοποίησε κανένα ρήγμα. Αλλωστε, όπως επισημαίνει ο Κώστας Παπαζάχος, αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να ποσοστοποιηθεί η επίδραση στα ρήγματα. Τίθεται έτσι το ερώτημα: τότε γιατί έχουν στραμμένα τα βλέμματά τους σε αυτά; Επειδή είναι υποχρεωμένοι να βλέπουν πολλά χρόνια μπροστά ακόμη και στην περίπτωση που δεν υπάρχουν επαρκείς ενδείξεις ότι επίκειται μεγαλύτερος σεισμός.

Για τον πρόεδρο του ΟΑΣΠ, ο φόβος έγκειται στο γεγονός μήπως και ενεργοποιηθούν τα ενδιάμεσα ρήγματα και διεγείρουν – με τη σειρά τους – το μεγάλο ρήγμα της Ανατολίας που εκτείνεται σε μήκος 1.200 χιλιομέτρων, από τα βάθη της Ανατολίας ως τη Θάλασσα του Μαρμαρά φθάνοντας μέχρι το Αιγαίο (κάτω από τη Λήμνο και τη Σαμοθράκη έως τις ακτές των Σποράδων).

Ευθ. Λέκκας

Οπως λέει, πρόκειται για μια μεγάλη σεισμοτεκτονική δομή που μπορεί να δώσει σεισμό ανάλογο με αυτόν που έγινε στις 17 Αυγούστου 1999 στην Κωνσταντινούπολη μεγέθους 7,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, όπου έχασαν τη ζωή τους 17.480 άνθρωποι.

Και πού εμπλεκόμαστε εμείς; Οπως αναφέρει ο Ευθύμης Λέκκας, δεν μας αφήνει αδιάφορους ο σεισμός στην Κωνσταντινούπολη το 1999 γιατί ήταν αυτός που δρομολόγησε τις εξελίξεις και είχαμε τον σεισμό στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς…

Κατά τον Ευθύμη Λέκκα, το ρήγμα της Ανατολίας μετακινείται από 2 έως 4 εκατοστά προς τα δυτικά κάθε χρόνο επηρεάζοντας τον ανατολικό ελληνικό χώρο – και ιδίως την περιοχή του Αιγαίου. Πρόκειται για το πιο ενεργό ρήγμα της Ευρώπης και είναι όμοιο σε μεγάλο βαθμό με το ρήγμα του Αγ. Ανδρέα στην Καλιφόρνια.

Απορία νούμερο 2: αφού μιλάμε για ντόμινο, δεν υπάρχει κίνδυνος να ενεργοποιηθούν και τα γειτονικά ρήγματα της Χίου; Ηδη ο σεισμός της Παρασκευής άφησε ανοιχτές πληγές στο νησί, με αποτέλεσμα η Χίος να κηρυχτεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας εκτεταμένων ζημιών.

Δεν υπάρχει – σε αυτή τη φάση – τέτοιος κίνδυνος, υποστηρίζει ο πρόεδρος του ΟΑΣΠ. Γιατί; Επειδή, όπως τονίζει, ο σεισμός του 2017 μεγέθους 6,1 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ εκτόνωσε πολύ μεγάλη ποσότητα ενέργειας.

Απορία νούμερο 3: μπορεί ο σεισμός της Σάμου να προκαλέσει νέο σεισμό στην ηπειρωτική χώρα; «Οι Κυκλάδες λειτουργούν ως ασπίδα και μπλοκάρουν τη σεισμική ενέργεια, οπότε δεν υπάρχει τέτοιος κίνδυνος», επισημαίνει ο καθηγητής Γεωλογίας και Φυσικών Καταστροφών.

Από τον σεισμό της Παρασκευής επλήγησαν ιδιαίτερα οι απέναντι τουρκικές πόλεις, Σμύρνη και Κουσάντασι. Γιατί; Επειδή, κατά τον Ευθύμη Λέκκα, υπάρχουν τεράστιες τεκτονικές δομές με διεύθυνση Βορράς – Νότος και όχι Ανατολή – Δύση που έχουμε το ρήγμα, οι οποίες διευκόλυναν τη σεισμική ενέργεια να διοχετευτεί προς το βόρειο κομμάτι.

Ο κόσμος δεν πρέπει να εφησυχάζει

Κατά τον Κώστα Παπαζάχο, η ακολουθία του σεισμού της Παρασκευής έχει μικρό μέγεθος μετασεισμών. Οπως λέει, ένας σεισμός μεγέθους 6,7 βαθμών δίνει μετασεισμούς τυπικά μέχρι (maximum) 6 βαθμούς και συνήθως 10 μετασεισμούς πάνω από 5 βαθμούς. Στην περίπτωση της Σάμου μέχρι χθες το μεσημέρι, είχαμε έναν μετασεισμό 5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ.

Κ. Παπαζάχος

Σημειώνεται πως στη Σάμο το 1904, στον σεισμό μεγέθους 6,8 βαθμών, είχαμε τρεις ισχυρούς μετασεισμούς από 5,8 έως 5,9 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό, κατά τον Κώστα Παπαζάχο, σημαίνει πως ο κόσμος δεν πρέπει να εφησυχάζει και να μην μπαίνει στα σπίτια που υπέστησαν ζημιές μέχρι να ολοκληρωθεί ο έλεγχος και η καταγραφή των ζημιών από τους μηχανικούς.

«Σίγουρα η μετασεισμική ακολουθία θα διαρκέσει – τουλάχιστον – για αρκετές εβδομάδες ακόμη», επισημαίνει ο διευθυντής Ερευνών στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Βασίλης Καραστάθης. «Είναι στατιστικά αναμενόμενο να υπάρξουν μετασεισμοί μεγαλύτεροι από 5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ. Γι’ αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στα κτίρια που υπέστησαν ζημιές».

Στο μεταξύ, μέχρι χθες το μεσημέρι, προκλήθηκαν πάνω από 120 μετασεισμοί με μέγεθος μεγαλύτερο των 3 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ. Οι ισχυρότεροι από αυτούς, με μέγεθος μεγαλύτερο των 4 βαθμών, ήταν 15. Τα μεγαλύτερα μεγέθη μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν αυτά των 5 και 4,9 βαθμών, που σημειώθηκαν λίγο μετά τον μεγάλο σεισμό, στις 17.14 και 15.00 αντίστοιχα.

Β. Καραστάθης