Διαχείριση κρίσης: Είστε έτοιμοι;

Το πρόβλημα χτυπάει την πόρτα με δύναμη. Αν θα την σπάσει ολοσχερώς ή αν θα της δημιουργήσει μια απλή ρωγμή εξαρτάται από την αντίσταση που θα προβάλλει. Συνήθως αντίσταση προβάλλουν σθεναρή όσοι ετοιμάζονται χρόνια για αυτό το ενδεχόμενο χτύπημα. Στα πολεμικά πλοία τα τοιχώματα είναι ενισχυμένα όχι γιατί θα δεχθούν χτύπημα μετά βεβαιότητας αλλά για πάν ενδεχόμενο. Τι συμβαίνει όμως σε επίπεδο αυτοδιοίκησης; Ο εγγύτερος με τον πολίτη θεσμός της χώρας σήμερα είναι ως επί τω πλείστων μια ανοχύρωτη πολιτεία και το χειρότερο είναι πως δεν το ξέρει. Οι γνώστες λένε πως κανένας δεν αναγνωρίζει την ανάγκη προετοιμασίας έναντι μιας κρίσης, μέχρι η κρίση να χτυπήσει την πόρτα τους και να την διαλύσει ολοσχερώς.

Μα, θα αναρωτηθείτε: «Τι μπορεί να προετοιμάσει ένας δήμος για παράδειγμα προκειμένου να αποφύγει τις επιπτώσεις μια κρίσης»; Πολλά είναι η απάντηση αλλά ας δούμε σε λίγες γραμμές τι είναι κρίση: Πρόκειται για κάποιο υψηλού φορτίου ξαφνικού γεγονότος που μπορεί να βλάψει έναν οργανισμό, τους εργαζομένους σε αυτόν, την κοινότητα αλλά και το περιβάλλον. Επειδή δυνητικά κάθε κοινωνία με όλους τους θεσμούς που περικλείει είναι υποψήφια αποδέκτης ενός τέτοιου γεγονότος, οφείλει, ναι οφείλει, να προετοιμαστεί. Λάθη και παραλείψεις δεν συγχωρούνται όταν μια καταστροφή χτυπήσει την πόρτα. Απροετοίμαστη αυτοδιοίκηση σημαίνει έλλειψη σεβασμού προς τους πολίτες.

Κάνετε μια βόλτα σε έναν δήμο και ρωτήσετε είτε την δημοτική αρχή είτε κάποιον υπάλληλο αν γνωρίζει την κάθε επιχείρηση που δραστηριοποιείται εκεί, τι παράγει, τι μέτρα προφύλαξης έχει λάβει, αν τα έχει ελέγξει ο αρμόδιος φορέας εποπτείας και πότε, αν μολύνει και πόσο το περιβάλλον, τι θα συμβεί αν υπάρξει οποιασδήποτε μορφής διαρροή επικίνδυνων χημικών, αν ελέγχεται το νερό για πιθανές μολύνσεις και κάθε πότε, αν έχει ικανά μέτρα πυρόσβεσης, αν υπάρχει σχέδιο εκκένωσης και πότε τίθεται σε εφαρμογή και πολλά άλλα.

Πηγαίνετέ και ρωτήστε στο δήμο σας, αν υπάρχει περίπτωση να καταρρεύσει η άσφαλτος σε κάποιο σημείο, αν έχουν αισθητήρες να μετράνε την αντισεισμικότητα των κτιρίων, αν υπάρχει τρόπος να προειδοποιηθούνε εγκαίρως όταν ξεπεράσει το επιτρεπτό όριο το νερό που τρέχει σε ένα ποτάμι ή ένα ρέμα, αν υπάρχει πρωτόκολλο προστασίας των προσωπικών δεδομένων σε περίπτωση κυβερνοεπίθεσης, αν γνωρίζουν αναλυτικά που μένει ο πιο απομακρυσμένος κάτοικος και σε ποιον συγγενή του να απευθυνθούμε εφόσον ο ίδιος δεν ανταποκρίνεται σε κλήσεις και τόσα άλλα που θα χρειάζονταν όλος ο χώρος του φιλόξενου in.gr για να αποτυπωθούνε.

Οι ενδείξεις θέλουν τον 21ο αιώνα να είναι ευάλωτος και όμηρος της προόδου αλλά και της υπερεκμετάλλευσης των φυσικών πόρων. Οι κρίσεις θα πολλαπλασιαστούν: θα έχουμε οικονομικές κρίσεις με ακραία φαινόμενα φτωχοποίησης με συνέπεια κοινωνικές εξεγέρσεις, κρίσεις πανδημικές, κρίσεις στη διατροφική αλυσίδα, στην πολιτική και πολιτισμική ζωή, στο περιβάλλον και άλλα πολλά. Όποιος δήμος –αφού αναφερόμαστε σε αυτό τον θεσμό- δεν εργαστεί με συνέπεια και επιμονή στην πρόληψη αλλά και στις μεθόδους αντιμετώπισης θα σβήσει μαζί με τις διοικήσεις του.

Στο κείμενο αυτό επιχειρούμε να χτυπήσουμε το καμπανάκι σε όσους εθελοτυφλούνε και να τους ευαισθητοποιήσουμε προκειμένου η δική τους αναλγησία να μην στοιχίσει σε απώλειες ζωών και περιουσιών. Ας δούμε επιγραμματικά το βήμα Α που πρέπει να κάνουν οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης. Αυτό αφορά την χαρτογράφηση των πιθανών κινδύνων που τους απειλούνε.

Εδώ, οι περισσότερες απόψεις έχουν βαρύνουσα σημασία. Ρωτήστε τους πάντες ποιους κινδύνους αισθάνονται πιο απειλητικούς; Τι φοβούνται περισσότερο. Όσο περισσότερο διευρύνουμε τον κύκλο αναζήτησης τόσο πιο κοντά στην αποκάλυψη των περισσοτέρων πιθανών σεναρίων είμαστε. Άραγε υπάρχει δήμαρχος που να έχει στη βάση δεδομένων του πόσα λάστιχα δημοτικών οχημάτων έχουν σκάσει στη διάρκεια ενός χρόνου, ώστε να γνωρίζει αν επιλέγονται τα σωστά; Το σκάσιμο των ελαστικών μπορεί να προκαλέσει μεγάλα δυστυχήματα. Πόσο βέβαιος είναι ένας δήμαρχος πως ανάμεσα στους εργαζομένους του δεν υπάρχει κανείς που να προκαλεί διαρροές πληροφοριών για παράδειγμα είτε από δόλο είτε από ανικανότητα; Με ποια κριτήρια επιλέγονται συγκεκριμένα υλικά είτε αφορά τους λαμπτήρες, είτε αφορά τα όργανα μιας παιδικής χαράς, είτε τα συστήματα πυρόσβεσης και τα ανταλλακτικά των οχημάτων. Ποιος επιλέγει τους προμηθευτές και γιατί; Είναι τα καλύτερα βάση ιστορικού, έρευνας και τεχνογνωσίας.

Ή αποφασίζεται η προμήθεια τους από κάποιον είτε ανίκανο είτε ιδιοτελή υπάλληλο; Προσέξτε δεν λέω πως αυτό συμβαίνει. Όμως είναι ένα σενάριο ενδεχόμενης κρίσης που καλό είναι να προβλεφθεί. Εφόσον αποτυπωθούνε σε χαρτί όλα τα πιθανά σενάρια κρίσης – είτε αφορούν φυσικές καταστροφές, κατάρρευση επικοινωνιών, δολιοφθοράς, εργατικών ατυχήμάτων, διαρροής προσωπικών δεδομένων, μόλυνση υδροφόρου ορίζοντα είτε διατροφικής αλυσίδας- απαιτείται μια ιεράρχηση με βάση τις πιθανότητες. Ένας μετεωρίτης μεγάλου μεγέθους μπορεί κάποτε να απειλήσει με εξαφάνιση την ανθρωπότητα αλλά με βάση της πιθανότητες αυτό είναι κάτι που δεν συγκεντρώνει και πολλές ώστε να συμβεί. Όμως μια κυβερνοεπίθεση και κλοπή όλων των προσωπικών δεδομένων σε ένα δήμο έχει υπαρκτές πιθανότητες. Άρα δεν σκάβουμε για καταφύγιο πριν φτιάξουμε ένα τοίχος προστασίας για τα ευαίσθητα αυτά δεδομένα.

Μετά την αναγνώριση, σειρά παίρνει η ιεράρχηση και πλέον έπεται ο προσδιορισμός των κρίσεων που μπορούν να αποφευχθούν. Γνωρίζουμε λοιπόν πως υπάρχουν απορρίμματα σε ένα δάσος του δήμου μας.

Πριν αυτά προκαλέσουν κάποια τοξική εστία μόλυνσης και προκαλέσουν αρρώστιες φροντίζουμε να τα απομακρύνουμε αλλά και να παρακολουθούμε τον χώρο μήπως κάποιος ασυνείδητος επαναλάβει την πράξη του και τα εναποθέσει εκεί. Όπως προαναφέραμε οι κρίσεις έχουν διάφορα πρόσωπα. Τα τρία βήματα που αναφέραμε για αρχή θα βοηθήσουν όσους αιρετούς έχουν συνείδηση του καθήκοντος να προετοιμάσουν εαυτόν και αλλήλους.

Να δούνε τα κενά ασφαλείας, να ετοιμάσουν ένα εγχειρίδιο διαχείρισης κρίσης, να εκπαιδεύσουν στελέχη και κοινό, να προμηθευτούν εξοπλισμό και τεχνογνωσία ώστε να είναι έτοιμοι. Όλοι γνωρίζουμε πως οι δαπάνες ενός δήμου ετησίων είναι πολλές. Κανείς δεν θα φέρει αντίρρηση εφόσον μέρος αυτών κατευθυνθεί στην εκπαίδευση αλλά και την υλικοτεχνική επάρκεια.