Δύο Έλληνες παραμυθάδες δίνουν ιδέες για δημιουργικό χρόνο με τα παιδιά στο σπίτι

Ο Κώστας Λαδόπουλος και ο Δημήτρης Προύσαλης είναι δύο πολύ ξεχωριστές περιπτώσεις καλλιτεχνών. Δάσκαλοι και οι δύο, ασχολούνται με τα παιδιά πολλά χρόνια και τους αφορούν έννοιες όπως «φαντασία», «αφήγηση», «παραμύθι», «ιστορία», «κατασκευή», «μαζί», παίζω» με διαφορετικό τρόπο από αυτόν που μπορεί να πιστεύετε.

Οι δύο αυτοί κύριοι δεν προσεγγίζουν τα παιδιά με μελισσούλες και λουλουδάκια και, βεβαίως, δεν διστάζουν να τους βάλουν δύσκολα, να ακονίσουν την σκέψη τους διαβαίνοντας πιο τολμηρούς και ρηξικέλευθους δρόμους.

Δεν είναι τυχαίο ότι όσα κάνουν δεν αφορούν απλώς τα μικρά παιδιά, αλλά και τα μεγαλύτερα αδέρφια τους και, φυσικά, τους γονείς! Ο λόγος τώρα στους ίδιους τους παραμυθάδες…

Κώστας Λαδόπουλος: δημιουργήστε μικρές εκπλήξεις και πιστέψτε στα πολλά φεγγάρια

Ποιος είναι;

Toν θυμάστε από τα σουρεαλιστικά Παραμύθια της Κούκλας στην κρατική τηλεόραση, όπως επίσης και από το θρυλικό του alter ego, τον Φώντα Λαδοπρακόπουλο, αλλά και τα Πρωινάκια.

Φέτος, επέστρεψε στα γνώριμα στέκια του και έχει την δική του στήλη στην εκπομπή «1000 χρώματα του Χρήστου».

Οι κατασκευές του είναι πρωτότυπες και σχεδόν σκοτεινές, ενώ ο ίδιος μελετά συστηματικά το ρεμπέτικο και συγγράφει πεζά για ενήλικες, εκτός από παιδιά. Δίδαξε επί σειρά ετών παιδιά δημοτικού στην Σουηδία, όπου έκανε και οικογένεια.

1. Παιχνίδι με τις λέξεις

Βρίσκετε 2 ή τρεις λέξεις που δεν έχουν καμιά σχέση μεταξύ τους.

Παράδειγμα: πιπέρι, σύννεφο, καρφί.

Προτρέπετε το παιδί να φτιάξει μια ιστοριούλα που περιέχει αυτές τις τρεις λέξεις.

Ας πούμε: Μια φορά ήταν ένα κατάλευκο σύννεφο που, έτσι όπως αρμένιζε στον ουρανό, τράκαρε μ΄ ένα μαύρο σύννεφο φτιαγμένο από καφτερό πιπέρι. Το Λευκό Σύννεφο άρχισε να φταρνίζεται, σκλήρυνε, έγινε μαγνήτης και τότε, χιλιάδες καρφιά από τη Γη ανέβηκαν στον Ουρανό και κόλλησαν επάνω του…

(Η πρόχειρη αυτή ιστορία θα μπορούσε να ήταν πιο λεπτομερής και να συνεχίσει. Αν δείτε ότι το παιδί είναι ασυνήθιστο και δυσκολεύεται, φτιάξτε εσείς την πρώτη ιστορία).

2. Ακονίζοντας την φαντασία

Ξεκινάτε εσείς να διηγείστε μια ιστορία, όσο πιο ευφάνταστη γίνεται. Αποφύγετε παραδοσιακές ιστορίες και λέξεις/καταστάσεις που
είναι άγνωστες στο παιδί και έχουν να κάνουν με τις δικές σας νοσταλγίες των δικών σας παιδικών χρόνων, όπως ας πούμε «πρίγκιπες», «κάστρα», «αδράχτια» και «αλέτρια».

Διηγείστε λοιπόν την ιστορία μέχρι ενός σημείου, σταματάτε τη στιγμή που θέλετε, λέτε “και μετά; “ και προτείνετε στο παιδί να την συνεχίσει το ίδιο και να σταματήσει, όπως κάνατε εσείς πριν. Μετά, έρχεται πάλι η δική σας σειρά και πάει κάπως έτσι…

3. Ο Φεγγαροχάφτης

Σας προλαβαίνω, ίσως, από το να «τρομάξετε» αντικρίζοντας τις δύο φωτογραφίες αυτού του όντος. Σας υπενθυμίζω ότι δεν είναι καθόλου
σκόπιμο να περνάμε στα παιδιά μας τις προσωπικές μας αντιλήψεις, ακόμα και για το ποια πράγματα είναι όμορφα και ποια “άσχημα”.

Τα σημερινά παιδιά μεγαλώνουν σε μια τελείως διαφορετική ατμόσφαιρα από τις δικές μας ροζ και γαλάζιες.

Θα μπορούσατε να προτρέψετε το παιδί σας να περιγράψει τι μπορεί να είναι ένας Φεγγαροχάφτης, βάζοντάς του και ερωτήσεις για να μπει σε ευρύτερες λεπτομέρειες.

Θα μπορούσατε να ρωτήσετε πώς μπορεί να είναι η φωνή του, θα μπορούσε να βελάζει σαν πρόβατο, ας πούμε; Κι άλλες απορίες θα ανακύψουν: αν βγαίνει έξω μόνο τις νύχτες, αν μπορεί να κάνει μεγάλα πηδήματα, γιατί έχει αυτό το όνομα. Τρώει Φεγγάρια; Υπάρχουν κι άλλα Φεγγάρια; Πώς θα φαινόταν στο παιδί σας αν έβλεπε κάποια νύχτα στον ουρανό πολλά Φεγγάρια; Αν τα τρώει ο Φεγγαροχάφτης, πώς τα τρώει;

Υλικά για την κατασκευή

Όπως βλέπετε στις φωτογραφίες, ο Φεγγαροχάφτης μου αποτελείται από ένα ρολό χαρτιού τουαλέτας που το έχω βάψει, ένα σκουριασμένο μεταλλικό κουτάκι, 4 πόδια και δυο τριγωνικά αυτιά φτιαγμένα από σκληρότερο χαρτόνι (κάλλιστα από κάποια συσκευασία που δε την χρειάζεστε).

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα οποιοδήποτε κατάλληλο κουτάκι για το κεφάλι και μια ουρά από υλικό που εσείς θα επιλέξετε. Αν το κουτάκι χωράει, θα μπορούσατε να βάλετε μέσα μικρά led λαμπιόνια που λειτουργούν με μπαταρίες. Έτσι, θα δοθεί κι ένα είδος μυστηρίου σε αυτό το πλάσμα. Τα διάφορα κολλήματα θα τα πετύχετε με απλή κόλλα.

Δημήτρης Προύσαλης: ανακαλύψτε μαζί τα πολύτιμα δώρα των ιστοριών

Ποιος είναι;

Δάσκαλος και παραμυθάς, αλλά και Υποψήφιος Διδάκτορας Λαογραφίας στο ΕΚΠΑ. Έχει εκδώσει 18 βιβλία με λαϊκό, παραμυθολογικό υλικό.

Διατηρεί το ιστολόγιο «Στων Παραμυθιών τα Σταυροδρόμια».

Το «Παραμύθια λαϊκά για να σώσουμε το Μεγάλο μας Σπίτι: ιστορίες οικολογικής ευαισθητοποίησης» αναμένεται να κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ, ενώ το τελευταίο του βιβλίο που κυκλοφορεί είναι το «Παραμύθια λαϊκά βγαλμένα απ’ της ζωής το αχ» από τις εκδόσεις ΛΟΓΟΤΥΠΟ.

Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότεροι άνθρωποι ανακαλύπτουν τον υπέροχο κόσμο της αφήγησης ιστοριών, όχι με τη μορφή ανάγνωσης βιβλίων αλλά με ένα τρόπο παλιό που ευχαριστεί, διασκεδάζει, ταξιδεύει και μιλά μέσα μας για αλήθειες.

Η προφορική αφήγηση-εξιστόρηση -το να λέει κάποιος ιστορίες- αφορά τη μετάδοση από στόμα σε στόμα, αφηγημάτων πραγματικών ή φανταστικών, μέσα στις παρέες.

Είναι ένας δρόμος, χιλιοπερπατημένος, που τους συμπεριλαμβάνει όλους χωρίς διακρίσεις. Οι προφορικοί παραμυθάδες επαγγελματίες και μη, μοιραζόμαστε τις ιστορίες που αγαπάμε ή επιλέγουμε για κάποιο σκοπό ή μια αφορμή.

Τούτο το μοίρασμα, κέρασμα από καρδιάς, δημιουργεί μια εξαιρετική εμπειρία ζωής με όχημα την ανθρώπινη φωνή, εκεί που άκρη δε γνωρίζει η φαντασία. Σήμερα η αναζήτηση ευκαιριών για αφήγηση μπορεί να ξεκινήσει από την οικογένεια, αφού σίγουρα βοηθά την ενίσχυση των δεσμών που φέρνει τα μέλη μιας κοινότητας να βαθύνουν τη σχέση τους.

Οι ιστορίες βρίσκονται κρυμμένες παντού ολόγυρά μας, αρκεί να τις ψάξουμε. Ιστορίες κρύβονται στα σπίτια που μας φιλοξενούν, στα πρόσωπα που μας περιτριγυρίζουν, στα παπούτσια που φοράμε, στα οικογενειακά κειμήλια που φυλάμε, στις φωτογραφίες, στα καθημερινά αντικείμενα του σπιτιού αλλά και στα μέλη μιας οικογένειας.

Δεν υπάρχει πιο διασκεδαστική, ενδιαφέρουσα δραστηριότητα από το να αφηγηθεί ένας γονιός μια κρυμμένη ιστορία. Πώς αγοράστηκε το σπίτι που κατοικεί, τις περιπέτειες των παππούδων σαν ήρθαν στη μεγάλη πόλη για καλύτερη τύχη, πώς γνωρίστηκαν οι γονείς των παιδιών, ποια τα πρόσωπα στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες…

Σκεφτείτε και τις δικές σας ιδέες. Αφηγηθείτε την ιστορία των αγαπημένων σας παπουτσιών ή του σερβίτσιου της μητέρας σας, ρωτήστε τα παιδιά να σας διηγηθούν την ιστορία της σχολικής τους τσάντας ή της γόμας τους που χάθηκε και τώρα πού μπορεί να είναι;

Η οικειότητα και η ειλικρίνεια στην αφήγηση, το άγνωστο πλαίσιο, η αποκάλυψη «μυστικών» βοηθούν να γνωρίσουν τα παιδιά πλευρές του σύμπαντος ενός στενότερου ή ευρύτερου πυρήνα της οικογένειας, προκαλούν και δυναμώνουν την συγκέντρωση προσοχής, προωθούν την ερευνητική διάθεση, πλουτίζουν το λόγο, θεμελιώνουν τις σχέσεις σας.