Πανεπιστήμιο και δημοκρατία

Η διαπίστωση μιας υποτιθέμενης διάχυτης «ανομίας» στα πανεπιστήμια εξελίσσεται σε έναν από τους πιο διαδεδομένους κοινούς τόπους της ελληνικής δημόσιας σφαίρας, τροφοδοτούμενη από την επικέντρωση σε συγκεκριμένα και σαφώς καταδικαστέα περιστατικά.

Ομως, έχει τον κίνδυνο να λειτουργήσει, όπως συμβαίνει συχνά με τους απλουστευτικούς κοινούς τόπους, παραπλανητικά ως προς την πραγματική κατάσταση στους πανεπιστημιακούς χώρους. Δεν αναφέρομαι τόσο στο πώς συνήθως το αφήγημα περί «ανομίας» στα πανεπιστήμια δεν περιλαμβάνει τις κομματικές παρατάξεις (και μάλιστα εκείνες που συνήθως είναι κατά των καταλήψεων και των κινητοποιήσεων) και όλο το φάσμα των πρακτικών συναλλαγής με διοικήσεις και καθηγητές στις οποίες επιδόθηκαν κατά καιρούς (και που παλαιότερα είχε τραγικά υπογραμμίσει ο θάνατος του Στέλιου Αλεξανδρόπουλου).

Ούτε καν στα πολυσυζητημένα περιστατικά ευνοιοκρατίας και οικογενειοκρατίας σε διαδικασίες εκλογής μελών ΔΕΠ. Κυρίως αναφέρομαι στην ιδιότυπη δυσανεξία απέναντι σε κάθε εκδοχή φοιτητικού κινήματος ή μαζικής κινητοποίησης, που συμπυκνώνεται στην αντίληψη ότι τα πανεπιστήμια θα πρέπει να είναι χώροι μόνο διδασκαλίας και πανεπιστημιακής έρευνας, αντίληψη που παραβλέπει ότι η μακρά ιστορία αγώνων, κινητοποιήσεων και πολιτικών αντιπαραθέσεων στα πανεπιστήμια, στη χώρα μας και διεθνώς, αποτελεί οργανικό στοιχείο του πυρήνα της λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης, την ώρα που περίπου διαγράφει την ιστορική βαρύτητα που είχαν το πανεπιστήμιο και το φοιτητικό κίνημα στην πρωτοπορία αγώνων ενάντια σε μορφές καταπίεσης και βαναυσότητας.

Αυτό, άλλωστε, σηματοδοτούσε ιστορικά η συκοφαντημένη έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου. Δεν παρέπεμπε σε κάποια υποτιθέμενη πολιτική και ηθική ασυλία απέναντι σε πρακτικές εγγενώς ανταγωνιστικές προς την ίδια την έννοια του συλλογικού αγώνα, αλλά στην αναγνώριση ότι η ελεύθερη διακίνηση ιδεών και η ελεύθερη δράση κινημάτων στο πανεπιστήμιο είναι αναπόσπαστη πλευρά μιας δημοκρατίας που για να είναι αυθεντικά διαλογική πρέπει να είναι αναγκαστικά συγκρουσιακή, ειδάλλως καταλήγει αυταρχικά μονοφωνική.

Για αυτό πάντα προϋπέθετε την ικανότητα των ίδιων των κινημάτων να το περιφρουρήσουν. Κατεύθυνση πιο επίκαιρη από τη μόνιμη εγκατάσταση κατασταλτικών δυνάμεων στους πανεπιστημιακούς χώρους.