Απώλειες δισεκατομμυρίων σε τζίρο και οικονομία – Η βουτιά του ΑΕΠ από το 2011

Ρίγη ανησυχίας προκαλούν οι νέες προβλέψεις της Κομισιόν για ύφεση ύψους 9% στην Ελλάδα. Στους υπολογισμούς της Επιτροπής δεν έχουν ενσωματωθεί πλήρως οι επιπτώσεις του νέου κύματος και το οικονομικό επιτελείο γράφει ξανά τον προϋπολογισμό του 2021, ο οποίος θα κατατεθεί στις 21 Νοεμβρίου. Δεδομένου πως τα περιοριστικά κοινωνικά μέτρα θα διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι τους πρώτους μήνες του 2021 απομακρύνεται το σενάριο ταχείας ανάκαμψης με τις νέες προβλέψεις να προμηνύουν αργή επιστροφή στην εποχή πριν την πανδημία, η οποία αφήνει κληρονομιά υψηλών ελλειμμάτων και ανεργίας.

Το υπουργείο Οικονομικών δηλώνει ετοιμότητα για ενεργοποίηση έκτακτων οικονομικών μέτρων, που θα επανεξετάζονται με βάση την πορεία της κρίσης, όπου προετοιμάζεται για σενάριο στήριξης έως τον Απρίλιο του 2021. Ως εκ τούτου ο ελληνικός προϋπολογισμός γράφεται ξανά και οι προβλέψεις για ύφεση στο 8,2% φέτος φαίνεται πως αναθεωρούνται και  να επικρατεί η εκτίμηση κοντά στο 10%.

Το πρωτογενές έλλειμμα θα επιβαρυνθεί περαιτέρω φέτος όπου ήδη ο λογαριασμός, λόγω του δεύτερου κύματος, αυξάνει σε 3,3 δισ. ευρώ, με την απώλεια εσόδων να εκτιμάται πάνω από 1-1,5 δισ. ευρώ. Σημειώνεται πως η ανάκαμψη του 2021 υπολογίζονταν στο 5,5%, ως σενάριο βάσης, ανεβάζοντας τον πήχη στο 7,5% λόγω του Ταμείου Ανάκαμψης, με τις νέες εκτιμήσεις  πλέον να δείχνουν περιορισμό της ανάκαμψης στο 4-5%. Όμως, το δεύτερο κύμα ενδεχομένως να περάσει ως οδοστρωτήρας από τις ευρωπαϊκές οικονομίες και η έλλειψη εμβολίου έχει επαναφέρει τα δυσμενή σενάρια για συρρίκνωση διαρκείας. Πρόσφατα το ΙΟΒΕ ανέφερε πιθανότητες συντήρησης της ύφεσης το 2021 σε ένα εύρος από 2,5% έως 4%, στην περίπτωση που δεν υπάρξει εμβόλιο.

Για φέτος, πριν το δεύτερο κύμα, το προσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών προέβλεπε κατάρρευση των φορολογικών εσόδων στα 44 δισ. ευρώ και η δημοσιονομική επιδείνωση οδηγούσε σε συνολικό έλλειμμα 14,7 δισ. ευρώ ή 8,6% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα του 2020 εκτιμάται στα 9,7 δισ. ευρώ (5,7% ΑΕΠ). Με βάση το καθολικό lockdown της περιόδου Μαρτίου – Απριλίου η βουτιά του ΑΕΠ το δεύτερο τρίμηνο ήταν 15,2%, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργείου Οικονομικών το μηνιαίο κόστος ενός ολικού lockdown στο ΑΕΠ είναι περίπου 2-3%. Η συμβολή της Περιφέρειας Αττικής στην οικονομία αγγίζει τα 86 δισ. ευρώ -και ειδικά του κέντρου της Αθήνας ξεπερνά τα 30 δισ.ευρώ που σημαίνει ότι περισσότερο από το 47% του ΑΕΠ παράγεται στο Λεκανοπέδιο. Εκτιμάται πως ένα ενδεχόμενο 15ήμερο lockdown στην Αττική θα έχει κόστος στην οικονομία 500 – 600 εκατ. ευρώ. Παράγοντες της αγορές εκτιμούν πως ένα δεκαπενθήμερο lockdown στην Αττική, που θα αφορά τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως εμπόριο, υπηρεσίες και εστίαση, θα κοστίσει μια μείωση τουλάχιστον 0,5% του ετήσιου ΑΕΠ, δηλαδή απώλειες τζίρου περίπου 1 δισ. ευρώ, θέτοντας σε κίνδυνο επιπλέον 110.000 θέσεις εργασίας. Τα μέσα εισοδήματα θα χάσουν άλλα 800 εκ. ευρώ και τα κόκκινα δάνεια θα αυξηθούν κατά 8 δις ευρώ, ενώ οι οφειλές κατά 1,5 δισ. ευρώ.

Από τις πρώτες αντιδράσεις των παραγόντων της αγοράς φαίνεται πως οι απώλειες ακολουθούνται από οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης, αλλά τα μέχρι τώρα 26,2 δισ. ευρώ, συν τα επιπλέον μέτρα 3,3 δισ. ευρώ, υπολείπονται κατά πολύ των μέχρι σήμερα 35 δισ. ευρώ απωλειών του τζίρου, που εκτιμώνται, σύμφωνα με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς, πως θα φτάσουν τα 50 δισ. ευρώ μέχρι τέλος του έτους.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία παραγόντων της εστίασης, ο κύκλος εργασιών είναι 60% μικρότερος σε σχέση με τα περσινά επίπεδα, πριν την απόφαση για νέο lockdown. Εκτιμάται πως αν συνεχιζόταν αυτή η πορεία, δηλαδή χωρίς lockdown, έως το τέλος της χρονιάς ο ετήσιος τζίρος ίσως έφτανε  τα 2 δισ ευρώ, από 5 δισ ευρώ το 2019. Στο χώρο της εστίασης δραστηριοποιούνται γύρω στις 80.000 επιχειρήσεις, οι περισσότερες οικογενειακές. Οι εργαζόμενοι φθάνουν τους 330.000 ενώ άλλα 100.000 είναι τα αποκαλούμενα «συμβοηθούντα μέλη», όπως η σύζυγος, τα παιδιά κλπ. Υπολογίζεται πως ο κλάδος επηρεάζει κοντά στο 1 εκατ. θέσεις εργασίας, από τον πρωτογενή τομέα ως τη βιομηχανία και τις υπηρεσίες.

Στις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν καταγράφεται η τεράστια οικονομική ζημιά λόγω του τουρισμού και βλέπει πτώση της τουριστικής κίνησης κατά 65%-71%, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζεται η μεγαλύτερη πτώση σε διανυκτερεύσεις της τάξης του 80%. Το πλήγμα στις εξαγωγές είναι 30% και η Επιτροπή σημειώνει ότι η χώρα χτυπήθηκε έντονα από την υγειονομική κρίση λόγω του τομέα υπηρεσιών και της εξάρτησής από τη διεθνή τουριστική αγορά.

Ύφεση, έλλειμμα, ανεργία

Η  Κομισιόν προβλέπεται βουτιά του ελληνικού ΑΕΠ στο 9% φέτος, που είναι η πέμπτη ισχυρότερη πτώση στην Ευρωζώνη μετά την Ισπανία, την Ιταλία, τη Γαλλία και την Πορτογαλία.  Η Κομισιόν ρίχνει τον πήχη για την ανάκαμψη της Ελλάδας στο 5% το 2021, από 7,9% στην προηγούμενη έκθεση, και βλέπει ανάπτυξη 3½% το 2022. Η ανεργία αναμένεται να φτάσει το 18% το 2020 και κοντά στο 17% το 2022, με την Ισπανία να έρχεται δεύτερη καταγράφοντας ανεργία στο 16,7%. Για όλη την Ευρωζώνη βλέπει συρρίκνωση 7,8% και μειώνει την ανάπτυξη της επόμενης χρονιάς στο 4,2%. από 6,1% που προέβλεπε τον Ιούλιο, ενώ εκτιμά ότι θα υπάρξει 3% ανάπτυξη το 2022. Σημειώνεται πως η  οικονομία της Ευρωζώνης θα συρρικνωθεί κατά 0,1% το τελευταίο τρίμηνο, σε σύγκριση με το τρίτο τρίμηνο της χρονιάς.  Η ανεργία αναμένεται να φτάσει το 18% το 2020, με την Ισπανία να έρχεται δεύτερη καταγράφοντας ανεργία στο 16,7%.

Ως αποτέλεσμα των φορολογικών-δημοσιονομικών μέτρων στήριξης και της υψηλής ύφεσης το έλλειμμα της ελληνικής κυβέρνησης θα αυξηθεί κοντά στο 7% του ΑΕΠ το 2020.  Σύμφωνα με την Κομισιόν, η αναμενόμενη σταδιακή οικονομική ανάκαμψη και η λήξη των μέτρων έκτακτης ανάγκης αναμένεται να ελαττώσουν το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης σε περίπου το 6¼% του ΑΕΠ το 2021. Το χρέος θα σημειώσει έκρηξη  στην Ελλάδα το οποίο  φέτος θα αυξηθεί στο 207% του ΑΕΠ στην Ελλάδα και θα περιοριστεί το 2022 περί το 195% του ΑΕΠ. Το συνολικό δημόσιο έλλειμμα της ζώνης του ευρώ θα αυξηθεί από 0,6% του ΑΕΠ το 2019 σε περίπου 8,8% το 2020, πριν μειωθεί σε 6,4% το 2021 και 4,7% το 2022.

Τα κρατικά ταμεία

Η κυβέρνηση από τον Μάρτιο χρηματοδοτεί τα μέτρα στήριξης αποκλειστικά, σχεδόν, από τα ταμειακά διαθέσιμα καθότι έχουν εισρεύσει μέχρι τώρα περί τα 1,2 δισ. ευρώ για δαπάνες COVID και από το πρόγραμμα SURE αναμένονται τέλη Νοεμβρίου στα 1,3 δισ. ευρώ.

Να σημειωθεί πως την άνοιξη στα κρατικά ταμεία υπήρχαν 37 δισ. ευρώ και στην παρούσα φάση είναι στα 37, 5 δισ. ευρώ. Διατηρήθηκε, δηλαδή, σε αυτό επίπεδο, κυρίως, με την άντληση ρευστότητας από τις αγορές και αυτό το μαξιλάρι ρευστότητας δίνει κάποια ευελιξία, όμως η νέα επέλαση του κορωναϊού δίνει σήμα για συνετή λήψη μέτρων, όπου αναλόγως των συνθηκών θα επεκτείνονται πέραν των 24 δισ. ευρώ που προβλέπονται στο προσχέδιο.  Σημειώνεται πως με την εμφάνιση της πανδημίας, κατά το 1ο εξάμηνο του 2020, η κυβέρνηση έλαβε μία σειρά παρεμβάσεων και σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, οι παρεμβάσεις αυτές είναι συνολικής αξίας 24,156 δισ. ευρώ, εκ των οποίων 21,468 δισ. ευρώ αφορούν το 2020 και 2,688 δισ. ευρώ αναμένεται να επηρεάσουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα του 2021.