Ακρόπολη: Η αισθησιακή φωτογράφιση το 1932 που σόκαρε την Αθήνα

Η Ακρόπολη είναι από τα πλέον φωτογραφημένα μνημεία του κόσμου. Κατά καιρούς, από τα τέλη του 19ου αιώνα ακόμη, πολλοί ήταν εκείνοι που σκέφτηκαν –προς ίδιον όφελος τις περισσότερες φορές– να εκμεταλλευτούν την αυξημένη ζήτηση. Το γεγονός όμως που συζητήθηκε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο, προκαλώντας σκάνδαλο, ήταν οι περίφημες γυμνές φωτογραφίσεις που έκανε η Nelly’s, δηλαδή η Έλλη Σουγιουτζόγλου-Σεραϊδάρη στην Ακρόπολη.

Την πρώτη φορά, το 1925, φωτογραφίζοντας γυμνή τη Μόνα Πάεβα, μπαλαρίνα της γαλλικής Opéra Comique. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε το 1929, χρονιά που φωτογράφισε την Ουγγαρέζα χορεύτρια Νικόσκα. Έχοντας κατά νου τις αρχαίες ορχηστρίδες, χόρεψαν γυμνές και φωτογραφήθηκαν στις στήλες του Παρθενώνα απαθανατίζοντας την πρωτοπορία μιας εποχής.

Ο συντηρητισμός της εποχής

Αλλά το μεγάλο «σκάνδαλο» –άγνωστο εν πολλοίς στις ημέρες μας– ξέσπασε πριν από ογδόντα χρόνια. Ήταν το 1932, όταν μια θερμόαιμη και ζωηρή 49χρονη Γαλλίδα πριγκίπισσα και ο 30άρης ευγενής σύντροφός της έμειναν στην Αθήνα για ένα δεκαπενθήμερο και κατόρθωσαν να ξεσηκώσουν πραγματικά κύματα αντιδράσεων στη συντηρητική πρωτεύουσα. Εξάλλου, η ελληνική κοινωνία ήταν απροετοίμαστη για να υποδεχθεί τις μεγάλες κοινωνικές αλλαγές που σημειώνονταν στις δυτικές μεγαλουπόλεις. Ενδεικτικά είναι όσα συνέβησαν εκείνες τις ημέρες, όταν η κυπριακής καταγωγής Δομνίτσα Λανίτου κατέρριπτε το ένα μετά το άλλο τα ρεκόρ στο άλμα εις ύψος και στους αγώνες ταχύτητας, απλούς και μετ’ εμποδίων.

ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο σε συνεργασία με την Εκδοτική Αθηνών, ξεκινούν ένα συναρπαστικό ταξίδι σε πολιτιστικά μνημεία της Eλλάδας!

Αυτή την εβδομάδα: Ακρόπολη. Ο γοητευτικός κόσμος της Ακρόπολης και του Μουσείου της, μέσα από αναλυτικά κείμενα και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Ακόμη, Down Town!

Την επομένη οι εφημερίδες με πρωτοσέλιδά τους έσπευδαν να καταδικάσουν το φαινόμενο θεωρώντας πως «αθλητικαί ασκήσεις με ρεκόρ δρόμου μετά ή άνευ εμποδίων, άλματος εις ύψος ή μήκος και ακοντισμού ή σφαιροβολίας, όχι μόνον αντιαισθητικαί επιδείξεις είναι, αλλά και φέρουσιν επί του γυναικείου οργανισμού αντίθετα αποτελέσματα των επιδιωκομένων υπό της γυμναστικής»! Μπορεί δε κάποιος να φανταστεί τι συνέβη όταν το ξένο ζευγάρι, φορώντας τα μαγιό του, εγκατέλειπε τη σουίτα της «Μεγάλης Βρεταννίας» για να πιει καφεδάκι στο κοντινό Καφενείο του Γιαννάκη ή ένα ποτό στου Ορφανίδη, στην είσοδο του Ζαππείου. Οι θαμώνες έσπευδαν να εξαφανισθούν «προ του… αντιαισθητικού θεάματος που ενεφάνιζε και μάλιστα λόγω της ηλικίας της η πριγκίπισσα»! Στην πραγματικότητα η πριγκίπισσα Μαργαρίτα ντε Μπρολί ήταν πραγματική φιλελληνίδα που λάτρευε τις αρχαιότητες. Το πλήρες όνομά της ήταν Marguerite Stéphanie Pauline Amédée Marie de Broglie και είχε γεννηθεί το 1883. Ήταν το πέμπτο και μικρότερο παιδί του Χένρι Αμεντί ντε Μπρολί και της Μαρίας Κονστάνς Σέι. Υπερηφανευόταν, δικαιολογημένα, ότι ο προπάππος της Αχιλλεύς Κάρολος Λεωνίδας Βίκτωρ, δούκας ντε Μπρολί, ο οποίος υπήρξε διακεκριμένος πολιτικός και διπλωμάτης, ήταν εκείνος που ως πρωθυπουργός ερμήνευσε το Πρωτόκολλο του Λονδίνου (1834) με το οποίο αναγνωρίστηκε η πλήρης ανεξαρτησία του Ελληνικού Κράτους. Αλλά αυτό λίγο ενδιέφερε τους λούστρους του Συντάγματος, την περίφημη «μαρίδα» που ξεφώνιζε γιουχάροντας τον νεαρό κόμη Αντρέα Παριέντε, τον σύντροφο της πριγκίπισσας, ο οποίος εμφανιζόταν με σορτσάκι και φανελάκι σε κεντρικούς δρόμους των Αθηνών.

Η πριγκίπισσα Μαργαρίτα, γνωστή στο Παρίσι για τις επιδόσεις της στη ζωγραφική, είχε παντρευτεί το 1904 τον Guy de Lubersac. Τον εγκατέλειψε όμως το 1928, ύστερα από 24 χρόνια γάμου, για να απολαύσει την αγκαλιά τού κατά πολλά χρόνια νεότερου κόμη. Και την ώρα που ο πρώτος σύζυγός της έφευγε από τη ζωή, το 1932, εκείνη ξεκινούσε το κοσμοπολίτικο ταξίδι της, που περιλάμβανε την Κυανή Ακτή και την Ελλάδα. Σκοπός της άφιξής της στην Αθήνα ήταν να απαθανατίσει την Ακρόπολη και διάφορα μνημεία. Σύμφωνα, μάλιστα, με μαρτυρία του Αλέξανδρου Φιλαδελφέα, δημιούργησε 15 θαυμάσιες ελαιογραφίες, τις οποίες ο έμπειρος αρχαιολόγος αποκάλεσε «αληθή αριστουργήματα».

Μέσω της γαλλικής πρεσβείας και του Ελληνογαλλικού Συνδέσμου στην Αθήνα το ζεύγος κατόρθωσε να εξασφαλίσει άδεια, ώστε να παραμείνει στην Ακρόπολη και τις ώρες που ήταν κλειστή για το κοινό. Όταν όμως το ζεύγος έμεινε μόνο του στην Ακρόπολη, ο φύλακας «ευρέθη προ του σκανδαλιστικοτέρου, αλλά και περιεργοτέρου των θεαμάτων». Η εύθυμη, αθλητική και ευκατάστατη πριγκίπισσα φωτογράφιζε γυμνό τον κόμη της, ο οποίος με τη σειρά του έσπευσε να απαθανατίσει εντελώς γυμνή τη μούσα του μπροστά από τις Καρυάτιδες. «Η γηραιά πριγκίπισσα με ζωτικότητα αλκίμου νεαράς, άρχισε να πηδά, να λυγίζη ταγυμνά της γόνατα προς τον ήλιον και το κεφάλι της προς τα οπίσω» δήλωνε λίγο αργότερα ο φύλακας. Εκείνο όμως που τον πείραξε περισσότερο ήταν ότι το ζεύγος, χρησιμοποιώντας μηχανή τελευταίας τεχνολογίας που επέτρεπε την αυτόματη λήψη, φωτογραφήθηκε «εις την στάσιν της νύμφης και του σατύρου»!

Οι περιγραφές είναι ατελείωτες και λίαν ενημερωτικές. Δεν γνωρίζουμε εάν είναι αληθείς. «Μαινάδα νύφη» ανεβάζουν τη γυμνή πριγκίπισσα, «κολασμένη Γαλλίδα Αφροδίτη» την κατεβάζουν. Της αποδίδουν δε εκφυλιστικές ορέξεις! Ο ταξιτζής που χρησιμοποιούσαν ισχυριζόταν ότι το ζεύγος κατανάλωνε κοκαΐνη και χασίς, ουσίες στις οποίες οφειλόταν το «δαιμονισμένο» κέφι τους. Πάντως, ο φύλακας, παρά τις διαμαρτυρίες του ζευγαριού, έσπευσε να αποσπάσει τη φωτογραφική μηχανή και να κατευθυνθεί στην προϊσταμένη υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας, στις αρμοδιότητες του οποίου εντάσσονταν τότε οι αρχαιότητες. «Η βεβήλωσις του Ιερού Βράχου της Ακροπόλεως», έγραφε μία εφημερίδα στο πεντάστηλο πρωτοσέλιδό της, αφού το νέο κυκλοφόρησε αμέσως στη μικρή αθηναϊκή κοινωνία. «Το γυμνικόν σκάνδαλον» αναφέρει άλλη, συμπληρώνοντας πως επρόκειτο για «ιεροσυλία της Ακροπόλεως». «Δεν επεζητήθη να φωτογραφηθεί το γυμνόν αλλά το αισχρόν», δήλωνε ο τελικός αποδέκτης των φωτογραφιών υπουργός Παιδείας Π. Πετρίδης, ο οποίος φρόντιζε ωστόσο –προφανώς κατόπιν «υψηλών» πιέσεων– να φύγει το ζεύγος από τη χώρα πριν καταλήξει στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας.

Χαμένα ντοκουμέντα

Η Πριγκίπισσα Μαργαρίτα ντε Μπρολί έφυγε από τη ζωή το 1973 σε ηλικία 90 χρόνων, παντρεμένη με τον αγαπημένο της κόμη Ανδρέα Παριέντε. Μόνο μία φορά στη ζωή της είχε δεχτεί να μιλήσει για την περιπέτειά της στην Ακρόπολη. Οι φωτογραφικές της πλάκες δεν έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Αναζητούνταν δε εναγωνίως στους «κοσμικούς» κύκλους των Αθηνών, οι οποίοι κατέκλυσαν την επομένη την Ακρόπολη! Υπήρξαν όμως πριν και μετά την επίσκεψη της πριγκίπισσας και άλλες –τολμηρότατες– φωτογραφίσεις ξένων ζευγαριών στην Ακρόπολη.