Η τόσο μακρινή Αμερική

Στον απόηχο των αμερικανικών εκλογών και της σημασίας τους για το πλανητικό χωριό ορισμένες σκέψεις για την τόσο μακρινή Αμερική. Τι δεν ξέρουμε και τι χάσαμε. Τι διαβάσαμε ολίγον ευρωπαϊκά ή και ελληνικά και υπό την πίεση ή την υποχρεωτικότητα των κοινωνικών δικτύων μας.

Κάτι που υποτιμούμε: ο Τραμπ θυμίζει στον μέσο Αμερικανό το ξεχασμένο american dream. Γνωστός επιχειρηματίας εξάλλου, με πολλούς γάμους, εκπομπές, βιβλία για συνταγή επιτυχιών, πύργους, εξοχικά, κοσμικότητα. Μια εποχή κοινωνικής κινητικότητας που αποτέλεσε το μεγάλο και συγκριτικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ ως χώρας ευκαιριών.

Ο ίδιος, από τη μάχη του 2016 απέναντι στη Χίλαρι Κλίντον, έπαιξε αυτή τη ρητορική. Γιατί το λεγόμενο MAGA (Μake America Great Again), ευφυές και στοχευμένο, εκεί παρέπεμπε. Η ισχυρή Αμερική για τον Τραμπ και τον Μπάνον είναι η ισχυρή οικονομικά Αμερική και η νέα μεσαία τάξη, όχι τα επιδόματα. Αυτά τουλάχιστον έλεγαν.

Αν και η οικονομία στα χέρια του δεν πήγε άσχημα και όχι τυχαία στα τελευταία δύο ντιμπέιτ του με τον Μπάιντεν έγειρε σε αυτό το πεδίο, ακριβώς επειδή εκτιμούσε πως είναι αυτό που τον ευνοεί.

Πολύς λόγος επίσης για την τραμπική ψήφο των Λατίνων και των μειονοτήτων. Μα ακριβώς το αφήγημα Τραμπ, συνεκτικό και εθνικό, δεν ιεραρχεί τις ταυτότητες αλλά την ενσωμάτωση σε μια ιδιότητα, αυτήν του περήφανου Αμερικανού. Μας διαφεύγει, ωστόσο πολλοί μετανάστες στις ΗΠΑ δεν θέλουν να θυμούνται ταυτότητες και μειονοτικές διαφοροποιήσεις αλλά απλώς έχουν ως ζητούμενο την ανέλιξή τους και μια νέα ταυτότητα, αυτήν του Αμερικανού.

Ακόμα και το μεγάλο αντιρατσιστικό, αντιαυταρχικό κίνημα Black Lives Matter (BLM) που είχε τη συμβολή του πιθανώς υπερμεγεθύνθηκε στα μάτια των ευρωπαίων ριζοσπαστών. Και ένα μέρος των συντηρητικών Αμερικανών έβλεπε πίσω από αυτό έναν κίνδυνο αποσταθεροποίησης και συγκρούσεων σε μια φάση που ήθελε κανονικότητα, εργασία και ειρήνη. Οι τραμπικοί έπαιξαν με τον μπαμπούλα του Σοσιαλισμού και όχι επίσης τυχαία.

Και τώρα; Ξεμπερδέψαμε με τον τραμπισμό; Ηταν ένα επικοινωνιακό παροδικό φαινόμενο βασισμένο στην αντιδημοκρατική και αντιελιτιστική πολιτική του λαϊκισμού; Ή ένα φαινόμενο κοινωνικό, με ρίζες και προεκτάσεις;

Η θεσμική συντηρητικοποίηση των ΗΠΑ μέσω της δικαστικής εξουσίας είναι η μία όψη του τραμπισμού. Η άλλη είναι πως δεν εξαφανίστηκε μια κοινωνική συμμαχία που το 2016 τον έφερε στον Λευκό Οίκο. Και αυτή μπορεί απλοϊκά να θεωρούμε πως είναι ένα δίκτυο συνωμοσιολόγων (Pizza Gate κ.τ.λ.) ή ένα μέρος της βαθιάς ακροδεξιάς Αμερικής των WASP, της Κου Κλουξ Κλαν ή των Proud Boys και του alt-right κινήματος. Είναι όμως και η βαθιά εργατική τάξη λευκών που θέλουν και ονειρεύονται μια ανάσχεση της αποβιομηχάνισης, είναι περήφανοι για την τάξη τους (όχι όπως θα ήθελε ο Μαρξ προφανώς) και δεν δίνουν δεκάρα για τις ταυτότητες και την πολυπολιτισμικότητα.

Και όπως φάνηκε, όλοι αυτοί λίγο επηρεάζονται από τις εκκλήσεις και τα μηνύματα αστέρων του Χόλιγουντ (μεγάλο μέρος τους υποστήριξε τους Δημοκρατικούς). Και πώς να επηρεαστούν όταν οι μεγάλοι ηθοποιοί ή καλλιτέχνες πάνε σπίτι τους με ελικόπτερο και οι ίδιοι με λεωφορείο και με μάσκα, στοιβαγμένοι; Αυτά είναι δεδομένα απλοϊκά για τις ΗΠΑ ή και αυτονόητα, αλλά και που συνήθως ξεφεύγουν από τις εδώ αναγνώσεις μας.

Ακόμα και η σχέση της χώρας μας με τις ΗΠΑ. Το πόσο καλύτερα θα είναι τώρα σε σχέση με τον Ερντογάν και τις προκλήσεις του. Μια διαιρεμένη Αμερική – με ευθύνη και του Τραμπ προφανώς – και ένας κόσμος που έχει μεταβληθεί προς το πολυπολικό δεν θα σώσουν την παρτίδα των προκλήσεων.