O Μπάιντεν, ο Τραμπ και η Τουρκία

Στον απόηχο των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ, ας δούμε πώς διαμορφώνεται το σκηνικό στο εσωτερικό τους και τον αντίκτυπο στα ελληνοτουρκικά.

Κατ’ αρχάς, ο Τραμπ επέδειξε μια αξιοπρόσεκτη ανθεκτικότητα. Αύξησε κατά σχεδόν 5 εκατ. τις ψήφους που έλαβε, ενώ το σχετικά πολιτικά παρωχημένο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα διατήρησε τον έλεγχο της Γερουσίας και αύξησε τις θέσεις του στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Τι σημαίνει αυτό; Οτι ο Τραμπ αισθάνεται νομιμοποιημένος ηθικά και πολιτικά να αμφισβητεί το αποτέλεσμα, ακόμη και αν νομικά η επιχειρηματολογία του είναι έωλη. Τι θα επιφέρει αυτό; Ενταση της πόλωσης και του διχασμού, στα οποία έτσι κι αλλιώς επενδύει ο νυν πρόεδρος, ενώ φαίνεται να αδιαφορεί (προσώρας) για ενδεχόμενη μετατροπή της κοινωνικής κρίσης σε συνταγματική / θεσμική.

Με οπλισμένες ομάδες υποστηρικτών του να μας δίνουν ήδη μια πρώτη γεύση των προθέσεών τους και τον ίδιο να έχει ανεύθυνα και πρόωρα χαρακτηρίσει τις εκλογές νοθευμένες και περίπου άκυρες. Υπό άλλες συνθήκες, το σενάριο κάποιας υπόγειας διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο κομμάτων για την εξασφάλιση της ομαλής μετάβασης θα συγκέντρωνε σοβαρές πιθανότητες. Ειδικότερα δε λαμβάνοντας υπόψη τα δικαστικά και οικονομικά «ανοίγματα» Τραμπ. Αρκετοί Ρεπουμπλικανοί, πάντως, θα προσπαθήσουν να τον μετριάσουν, αν ξεφύγουν τα πράγματα. Ούτως ή άλλως, οι ΗΠΑ εισέρχονται σε φάση εσωστρέφειας, ενδεχομένως και μεγάλης έντασης (σε συνέχεια της προϋπάρχουσας πολυεπίπεδης κρίσης), που δύσκολα θα λήξει στις 20 Ιανουαρίου, όταν θα έχουμε την ορκωμοσία του επόμενου προέδρου.

Αυτή η κατάσταση αδιαμφισβήτητα αποτελεί ευκαιρία για τον Ερντογάν. Ηδη επέστρεψε το «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ, εντός των Τεμαχίων 5 και 6. Στις 14 Νοεμβρίου λήγει η παράνομη τουρκική NAVTEX για το «Ορούτς Ρέις» και τότε θα φανούν οι προθέσεις της Αγκυρας. Κυρίως αναφορικά με το κατά πόσο η Αγκυρα θα επιχειρήσει να υπερβεί το ταμπού του 28ου μεσημβρινού, δηλαδή να εισέλθει με σεισμογραφικό σκάφος σε οριοθετημένη περιοχή ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, μετά την πρόσφατη συμφωνία μας με την Αίγυπτο. Ενα επιπλέον στοιχείο που πιέζει την τουρκική ηγεσία είναι οι εξελίξεις στη Λιβύη, όπου ζητήθηκε (και από τη Γερμανία) στον Σάρατζ να παραμείνει στη θέση του ενόψει των διαπραγματεύσεων που θα ακολουθήσουν την κατάπαυση του πυρός.

Εδώ, η Αγκυρα δείχνει προβληματισμένη από το ενδεχόμενο μερικής αποκατάστασης της τάξης στη Λιβύη, που θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να θέσει σε αμφιβολία το τουρκολιβυκό σύμφωνο. Αρα, μια πρόσκληση από την ελεγχόμενη από την Αγκυρα κυβέρνηση της Τρίπολης για διεξαγωγή κάποιου τύπου ερευνών εντός του τουρκολιβυκού συμφώνου δεν θα πρέπει να αποκλειστεί. Εκτός εάν έχει ζητηθεί από τον διεθνή παράγοντα δέσμευση περί του αντιθέτου εκ μέρους του Σάρατζ ώστε να μην πυροδοτηθεί η ένταση.

Αν τελικά ο Μπάιντεν είναι ο επόμενος ένοικος του Λευκού Οίκου, δεδομένων των θέσεών του σε ζητήματα όπως το Κυπριακό, της μάλλον αμοιβαίας αντιπάθειας με τον Ερντογάν (χωρίς να σημαίνει ότι χάριν των εθνικών συμφερόντων δεν θα προσπαθήσουν να βρουν κοινό παρονομαστή) καθώς και της θεσμοποίησης των διμερών επαφών (αντί της διαπροσωπικής σχέσης με τον Τραμπ), ίσως η Τουρκία θελήσει να προκαθορίσει το πλαίσιο των σχέσεων, ειδικότερα σε περιοχές άμεσου τουρκικού ενδιαφέροντος.

Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής ΙΔΙΣ