Καθηγητής χειρουργικής: Ιατρικές εκτιμήσεις και διδάγματα από τον κοροναϊό

Γράφει ο Ισαάκ Κεσίσογλου*

Η κατάσταση με την επιδημία του κορονοϊου εξελίσσεται άσχημα και επιδεινώνεται από μέρα σε μέρα. Το θέμα το παρακολουθώ από την αρχή του όχι γιατί είμαι ειδικός λοιμωξιολόγος  αλλά γιατί είμαι γιατρός, πιστεύω με την κλασσική έννοια του όρου, αλλά και γιατί η Γ’  Χειρουργική Κλινική που διευθύνω ενεπλάκη από την πρώτη στιγμή τον περασμένο Μάρτιο. Σήμερα εκεί νοσηλεύονται ασθενείς από την λοίμωξη Covid-19.

Όλο αυτό τον καιρό ασχολήθηκα με το θέμα και παραθέτω τις σκέψεις μου σχετικά με τα αίτια, τα μέτρα που έπρεπε να ληφθούν, και δεν ελήφθησαν, και την συμπεριφορά που έπρεπε να δείξουμε όλοι μας και δεν την δείξαμε.

Ο ιός αυτός έχει το χαρακτηριστικό ότι μεταδίδεται εύκολα μέσω της αναπνευστικής οδού και προσβάλλει κατά βάση τους πνεύμονες προκαλώντας βαριές βλάβες. Οι βλάβες που προκαλεί στους πνεύμονες, αλλά και σε άλλα όργανα, δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς διότι δεν υπάρχουν μεγάλες νεκροτομικές μελέτες. Δεν γίνονται νεκροτομές στους ασθενείς που καταλήγουν εξαιτίας αυτής της λοίμωξης. Ακόμη και στην διεθνή βιβλιογραφία οι μελέτες είναι λίγες και οι σειρές των περιστατικών είναι μικρές. Αυτή είναι μάλλον μια σημαντική αιτία που δεν ξέρουμε πολλά πράματα για την συμπεριφορά του ιού στο ανθρώπινο σώμα και για τις βλάβες που προκαλεί.

Τρία μέτρα προφύλαξης

Όμως ξέρουμε πώς μεταδίδεται. Και αυτό μας δίνει την δυνατότητα προφύλαξης. Τρία είναι τα μέτρα: μάσκες παντού και συνεχώς, αποστάσεις δύο μέτρων τουλάχιστον και καθαριότητα. Και ως έσχατο μέσον η απομόνωση (λόκνταουν ελληνιστί). Όσον αφορά τις μάσκες υπήρξε τεράστια πληροφόρηση αλλά και παραπληροφόρηση. Τον δρόμο μας τον δείχνουν οι Κινέζοι. Επειδή η επιδημία ξεκίνησε από εκεί πήραν άγρια μέτρα από την αρχή. Θυμόμαστε όλοι ότι επέβαλλαν την χρήση μάσκας παντού, περιέφραξαν την πόλη και έφτασαν να μαζεύουν τους ανυπάκουους από τους δρόμους ακόμη και με απόχες. Σήμερα έφτασαν στο σημείο να μην χρειάζονται μάσκες.

Από την αρχή λοιπόν της πανδημίας θα έπρεπε να διαταχθεί η χρήση μάσκας χωρίς κενά: εφαρμογή παντού από όλους τους πολίτες. Υπήρξε μια τεράστια φιλολογία επί του θέματος με ένα μεγάλο όγκο παραπληροφόρησης για το κατά πόσον η μάσκα προφυλάσσει από την λοίμωξη. Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει άλλο μέσον προφύλαξης. Άρα η συζήτηση επί του θέματος είναι άνευ αντικειμένου. Μάσκα παντού. Υπήρξε καθυστέρηση στην παροχή σαφών και ξεκάθαρων οδηγιών ως προς την χρήση της. Η χρήση της θα έπρεπε να εφαρμοσθεί καθολικά από τον περασμένο Μάρτιο. Αν είχε γίνει έτσι σίγουρα η εξέλιξη θα ήταν διαφορετική.

Όμως θεωρώ ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι μέχρι σήμερα οι πολίτες δεν έχουν πεισθεί για την αναγκαιότητα των μέτρων που θα έπρεπε να ληφθούν. Ο ασθενής πρέπει να αποδεχθεί τις συνέπειες της θεραπείας που του συστήνεται. Τότε θα συνεργασθεί με τον γιατρό του και έχει πολλές πιθανότητες να πάει καλά. Αν δεν δείξει εμπιστοσύνη στον γιατρό του και δεν συνεργασθεί για την εφαρμογή της θεραπείας που του συστήνεται, οι πιθανότητες καλής έκβασης μειώνονται σημαντικά. Για την αντιμετώπιση των διαφόρων προβλημάτων που προκαλεί η σημερινή πανδημία θα πρέπει να εμπλακούν και άλλοι επαγγελματίες υγείας εκτός από τους λοιμωξιολόγους και τους λοιπούς κλινικούς ιατρούς και νοσηλευτές: ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι και άλλες συναφείς ειδικότητες. Θα βοηθήσουν πολύ περισσότερο στην εξισορρόπηση της κοινωνικής κατάστασης.

Κλειδί τα τεστ

Το άλλο μεγάλο ερώτημα είναι ο έλεγχος των φορέων της νόσου. Το κλειδί είναι τα τεστ. Γρήγορα και φθηνά τεστ τα οποία σε λίγα λεπτά θα δίνουν ένα αξιόπιστο αποτέλεσμα. Έτσι, θα είναι δυνατόν να ελέγχονται συχνά οι εργαζόμενοι τον τομέα της υγείας (ιατροί και νοσηλευτές) με προφανές ευεργετικό αποτέλεσμα την προστασία των συναδέλφων τους και φυσικά των ασθενών τους. Δεν ξέρω πότε θα υπάρξει ένα αξιόπιστο εμβόλιο αλλά θα έπρεπε να δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στον έλεγχο των φορέων με συχνά τεστ σε ευρεία κλίμακα.

Ρωτούν πολλοί ποια θα είναι η πορεία της πανδημίας το προσεχές χρονικό διάστημα. Μάλλον είναι απρόβλεπτη. Αλλά αν δούμε ιστορικά τις επιδημίες που έπληξαν την ανθρωπότητα όλες λίγο πολύ ακολούθησαν την ίδια πορεία: αρχικά υπήρξε μια έξαρση του αριθμού των θυμάτων, μια γεωγραφική εξάπλωση της νόσου και αφού χάθηκαν όσοι ήταν να χαθούν, η επιδημία πέρασε στο στάδιο της ύφεσης, γιατί αναπτύχθηκε ανοσία ή γιατί οι υπόλοιποι ήταν δυνατοί οργανισμοί και άντεξαν. Οι διάφορες επιδημίες που εκδηλώθηκαν κατά καιρούς δεν έπαψαν να υπάρχουν μαζί μας σε διάφορα σημεία του πλανήτη. Έτσι, θα γίνει και με την παρούσα πανδημία. Απλά δεν ξέρουμε για πόσο χρόνο θα συνεχίσει να μας ταλαιπωρεί με πολλές και ποικίλες παράπλευρες απώλειες εκτός από τους θανάτους που θα προκαλέσει.

Φυσικά εκείνο που δεν λείπει από τους ανθρώπους είναι η βλακεία. Γιατί μόνο έτσι μπορώ να χαρακτηρίσω τα όσα ακούω κατά καιρούς. Όπως, ξέρετε κάποιον που αν αρρώστησε; Δεν είναι τίποτε, μια γρίπη είναι. Μάσκες δεν χρειάζονται, γιατί δεν κάνουν τίποτε και με δυσκολεύουν.

Αρρώστους ξέρω πολλούς. Στο νοσοκομείο που εργάζομαι σήμερα νοσηλεύονται δεκάδες. Οι εισαγωγές  στην εφημερία νέων περιστατικών πολλές. Δυστυχώς γνωρίζω και αρκετούς ανθρώπους που κατέληξαν. Προχθές χάθηκε ένας γνωστός καθηγητής της ιατρικής και δάσκαλός μου.

Αν η επιδημία αυτή είναι κάτι σαν γρίπη; Ακόμη και έτσι ποιος θέλει να αρρωστήσει έστω και από μια γρίπη. Νομίζω κανένας. Τότε γιατί να μην πάρουμε τα μέτρα που ξέρουμε ότι προστατεύουν: μάσκες.

Η πανδημία θα περάσει. Το θέμα είναι να αφήσει τις λιγότερες απώλειες: σε ζωές και υλικά αγαθά. Το δεύτερο είναι ευθύνη της πολιτείας, αλλά το πρώτο είναι δική μας.

• Καθηγητής Χειρουργικής ΑΠΘ – Διευθυντής Γ’ Χειρουργικής Κλινικής ΑΧΕΠΑ

 ikesis@hotmail.com