Εμβόλιο κοροναϊού : Πότε θα επιτρέψει στην οικονομία να ανακάμψει;

Η είδηση ότι η το πειραματικό εμβόλιο της Pfizer και της BioNTech θα μπορούσε να εγκριθεί ακόμη και εντός των ερχόμενων εβδομάδων, έχει γεννήσει ελπίδες για ισχυρή ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους.

Όμως παρά το γεγονός ότι ένα αποτελεσματικό εμβόλιο θα μπορούσε πράγματι να βελτιώσει σημαντικά την κατάσταση κατά τη διάρκεια του 2021, οικονομολόγοι προειδοποιούν στη Wall Street Journal ότι θα χρειαστεί μεγαλύτερο διάστημα μέχρι ο πλανήτης να επουλωθεί από το ιστορικό πλήγμα στην απασχόληση, τις επενδύσεις και τις επιχειρήσεις. Και μια τέτοια εξέλιξη απομακρύνεται ακόμη περισσότερο εξαιτίας της εκτόξευσης κρουσμάτων που σημειώνεται αυτή την περίοδο στις χώρες της Δύσης.

Η είδηση για το εμβόλιο της Pfizer και της BioNTech οδήγησαν σε εκρηκτικό ράλι του χρηματιστηρίου, καθώς οι επενδυτές αναμένουν το άνοιγμα των οικονομιών που έχουν συντριβεί από την πανδημία.

Ωστόσο, μπορεί να χρειαστούν πολλοί ακόμη μήνες αναμονής, μέχρι το εμβόλιο να χορηγηθεί σε αρκετούς ανθρώπους ώστε να υπάρξει περιθώριο χαλάρωσης των μέτρων των lockdown, τα οποία έχουν επιστρέψει στη διάρκεια των τελευταίων ημερών σε πολλές χώρες της Δύσης.

Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα προβλήματα εξαιτίας του ιού – δηλαδή κυρίως οι υπηρεσίες που απαιτούν πρόσωπο με πρόσωπο επαφή, όπως η φιλοξενία και η διασκέδαση – θα πρέπει να επιβιώσουν από αρκετούς ακόμη μήνες χαμηλής (ή μηδενικής) ζήτησης.

«Θα είμαι κάπως επιφυλακτικός», εξηγεί στη WSJ ο Ραλφ Φίντλεϊ, CEO ζυθοποιίας στη Βρετανία και ιδιοκτήτης παμπ. «Η αισιοδοξία μας έχει αυξηθεί, αλλά η οικονομία θα είναι επισφαλής και το επόμενο έτος».

Νέα συρρίκνωση της οικονομίας ελέω lockdown

Η εκτόξευση των νέων κρουσμάτων σε όλη την Ευρώπη στη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, έχει φέρει και ένα δεύτερο κύμα lockdown, που σύμφωνα με τους οικονομολόγους αναμένεται να οδηγήσουν την οικονομία της ηπείρου σε μια δεύτερη συρρίκνωση για τη φετινή χρονιά. Στις ΗΠΑ, οι αρχές έχουν γενικώς αποφύγει νέα μέτρα αντίστοιχης αυστηρότητας με τα ευρωπαϊκά, και η οικονομία αναμένεται να συνεχίσει να αναπτύσσεται, αν και με πιο αργούς ρυθμούς.

Η είδηση για το εμβόλιο δεν έχει φέρει προς το παρόν πιο κοντά τη στιγμή που η αμερικανική και οι ευρωπαϊκές οικονομίες θα επανέλθουν στο προ-πανδημίας μέγεθός τους, από τη στιγμή που οι περισσότεροι οικονομολόγοι είχαν ήδη λάβει υπόψη τους την ανάπτυξη εμβολίου στις προβλέψεις τους. Οι νομοθέτες των ΗΠΑ και της ευρωζώνης αναμένουν πως κάθε περιοχή θα ανακάμψει στο προ της πανδημίας μέγεθός της κατά τη διάρκεια του 2022.

Οι κίνδυνοι της περιορισμένης διαθεσιμότητας

Ο πλούσιος κόσμος θα είναι και ο πρώτος που θα επωφεληθεί οικονομικά από ένα εμβόλιο. Βρετανία, ΗΠΑ, ΕΕ και Ιαπωνία έχουν ήδη παραγγείλει μεγάλο αριθμό δόσεων του εμβολίου της Pfizer και θα είναι και οι πλέον κερδισμένες αν το εμβόλιο αποδειχθεί ασφαλές. Το ίδιο ισχύει και για τα περισσότερα εμβόλια που πλησιάζουν προς την έγκριση.

Αντίστοιχες κινήσεις δεν ανήκουν στις επιλογές των περισσότερων φτωχών κρατών, οι οποίες είναι πιθανό να καθυστερήσουν να αποκτήσουν πρόσβαση σε δόσεις επιτυχημένων εμβολίων. Το Κέντρο Υγειονομικών Καινοτομιών Duke εκτιμά ότι δεν θα υπάρχουν αρκετά εμβόλια για να καλύψουν τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού πριν το 2024.

Οι επιπτώσεις ακόμη και μιας περιορισμένης διαθεσιμότητας θα ήταν τεράστιες. Αναλυτές στον ερευνητικό οργανισμό RAND Europe αναφέρει ότι η παγκόσμια οικονομία αυτή τη στιγμή χάνει παραγωγή με ρυθμό $3,4 τρισεκατομμυρίων ετησίως. Αν υπήρχε διαθέσιμο αποτελεσματικό εμβόλιο στις ΗΠΑ, την ΕΕ, τη Βρετανία, την Κίνα, την Ινδία και τη Ρωσία, εκτιμά ότι η απώλεια θα μειωνόταν στα $1,2 τρισεκατομμύρια ή στα $103 εκατομμύρια μηνιαίως.

Ωστόσο, αν η διανομή ήταν πιο εκτεταμένη, και μόνο τα φτωχότερα κράτη έμεναν αρχικά χωρίς πρόσβαση στο εμβόλιο, η ετήσια απώλεια θα περιοριζόταν στα $153 δισεκατομμύρια, αυξάνοντας τα οφέλη για τις πλουσιότερες χώρες.

«Αν μόνο οι χώρες που είναι σε θέση να αναπτύξουν και να προχωρήσουν σε μαζική παραγωγή εμβολίων επωφελούνταν σε πρώτο χρόνο, θα αποκόμιζαν τεράστια κέρδη με οικονομικούς όρους, όμως θα τα πήγαιναν ακόμη καλύτερα αν το εμβόλιο μπορούσε να φτάσει παντού», εξηγεί στη WSJ ο Μάρκο Χάφνερ, ερευνητής στο RAND.

Ανάκαμψη πολλαπλών ταχυτήτων

Οι ΗΠΑ ανήκουν στις χώρες που πρόκειται να διανείμουν ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια στη διάρκεια των ερχόμενων μηνών. Όμως πολλές από τις βιομηχανίες που έχουν δεχθεί το σφοδρότερο πλήγμα της πανδημίας, όπως οι αεροπορικές εταιρείες, η φιλοξενία και η λιανική πώληση, δεν πρόκειται να ανακάμψουν πλήρως πριν καταστεί ξανά ασφαλής η συγκέντρωση πολλών ανθρώπων σε μικρές αποστάσεις, πράγμα που μπορεί να συμβεί μόνο αφού εμβολιαστούν εκατομμύρια άνθρωποι. Τα μπαρ, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία, ευθύνονται για περισσότερο από το 25% των περίπου 10 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας που χάθηκαν μεταξύ Φεβρουαρίου και Οκτωβρίου, σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας.

«Θα μπορούσαμε να δούμε μια πραγματική έκρηξη αν καταφέρουμε να φτάσουμε στο σημείο όταν όλες αυτές οι βιομηχανίες μπορούν να ανοίξουν και πάλι ξαφνικά, αν σε ένα μήνα στη διάρκεια της επόμενης άνοιξης ή του καλοκαιριού υπήρχαν αγγελίες για ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας σε εστιατόρια και 100.000 για θέσεις που σχετίζονται με τα ταξίδια και 100.000 για δουλειές σε κοινωνικές εκδηλώσεις», τονίζει στη WSJ ο Στίβεν Στάνλεϊ, επικεφαλής οικονομολόγος της Amherst Pierpoint Securities.

Πότε θα αναπληρωθούν οι χαμένες θέσεις εργασίας;

Ο αμερικανικός δείκτης ανεργίας, ο οποίος τον Μάρτιο έφτασε σε κορύφωση της τάξης του 14,7%, είναι πιθανό να μπορέσει να ανακάμψει στο ιστορικά χαμηλό ποσοστό του 3,5% που σημειώθηκε τον Φεβρουάριο, αμέσως πριν την πανδημία, μέχρι τα μέσα της επόμενης χρονιάς, σύμφωνα με τον Στάνλεϊ.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος μέχρι την ανάκτηση των χαμένων θέσεων.

«Δυνητικά θα διανύσουμε μεγάλο μέρος της απόστασης στη διάρκεια του επόμενου έτους, με το εμβόλιο. Όχι μόνο θα έχουμε ταχύτερη ανάπτυξη, αλλά αυτή η ανάπτυξη θα αφορά κυρίως τον τομέα των υπηρεσιών», εξηγεί στη WSJ ο Μάικλ Πιρς, έμπειρος οικονομολόγος με ειδικότητα τις ΗΠΑ στην Capital Economics. «Σε ό,τι αφορά τις θέσεις εργασίας, το πιθανότερο είναι ότι θα χρειαστούν μερικά χρόνια ακόμη».

Ο ρόλος της ψυχολογίας

Ακόμη και αν ο πλήρης αντίκτυπος του εμβολίου δεν θα γίνει αισθητός για αρκετούς μήνες, θα μπορούσαν να υπάρξουν ορισμένα βραχυπρόθεσμα οφέλη εξαιτίας της αύξησης της αισιοδοξίας.

Ο Άντι Χάλντεϊν, επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας, δήλωσε ότι η έγκριση ενός εμβολίου θα «άλλαζε το παιχνίδι», αφού θα γεννούσε την υπόσχεση ενός τέλους στον κύκλο του «σταμάτα-ξεκίνα», με τους περιορισμούς στην επιχειρηματική δραστηριότητα να αίρονται μόνο και μόνο για να επανέλθουν σε κάθε νέα αύξηση των κρουσμάτων.

«Αυτό θα κάνει τη μεγαλύτερη δυνατή διαφορά, μεταξύ του αν μια επιχείρηση είναι βιώσιμη ή όχι, μεταξύ του αν η τάδε επένδυση θα πραγματοποιηθεί ή όχι, σε σχέση με το κατά πόσον τα ψυχολογικά σημάδια θα επιμείνουν και θα βαθύνουν ή αν θα επικρατήσει η αίσθηση ότι τα πράγματα θα αρχίσουν να βελτιώνονται κάποια στιγμή στο εγγύς μέλλον», σημειώνει.

Ανάγκη για κρατική υποστήριξη

Όμως ο Φίντλεϊ υπογραμμίζει ότι οι πάροχοι υπηρεσιών φιλοξενίας θα συνεχίσουν να χρειάζονται υποστήριξη για να επιβιώσουν στη διάρκεια των μηνών που θα μεσολαβήσουν μέχρι οι άνθρωποι να μπορούν και πάλι να συμπεριφέρονται όπως παλιά στους δημόσιους χώρους. Για αυτό και κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση να μην αποσύρει τις περικοπές στον φόρο κατανάλωσης για υπηρεσίες φιλοξενίας, ενώ παράλληλα την παρότρυνε να μειώσει τον φόρο μη οικιακής περιουσίας.

«Αυτές οι επιχειρήσεις θα ήταν βιώσιμες στις κατάλληλες συνθήκες, απασχολώντας πολλούς ανθρώπους. Αν, όμως, δεν είναι προσεκτικοί, δεν θα επιβιώσουν», συνέχισε ο Φίντλεϊ.

Ο Ντάριο Πέρκινς, οικονομολόγος της εξηγεί στη WSJ ότι η πρόσφατη αύξηση των λοιμώξεων και οι νέοι περιορισμοί στη δραστηριότητα έχουν δημιουργήσει αισθήματα «ηττοπάθειας» στους νομοθέτες, οι οποίοι έχουν ήδη διοχετεύσει τεράστια κονδύλια για την υποστήριξη των επιχειρήσεων, ελπίζοντας ότι η πανδημία θα είχε τεθεί υπό έλεγχο εντός λίγων μηνών.

«Τώρα, αν όντως έχουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, θα επιστρέψουμε στην κατάσταση του Μαρτίου», υποστηρίζει ο Πέρκινς. «Θα πρέπει να ριχτούμε σε αυτό με όλη μας την ενέργεια. Πλέον βλέπουμε πού πρέπει να φτάσουμε».