Τεκτονικές δυνάμεις διαλύουν το νησί της Μαδαγασκάρης

Ήταν πριν από περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια όταν η υπερήπειρος της Παγγαίας άρχισε να σπάει σε κομμάτια και να δίνει τη θέση της στις ηπείρους που γνωρίζουμε σήμερα. Η ίδια διαδικασία συνεχίζεται όμως μέχρι σήμερα στην ανατολική Αφρική.

Σύμφωνα μάλιστα με την τελευταία μελέτη για το θέμα, η τεκτονική αναδιάταξη φτάνει μέχρι το νησί της Μαδαγασκάρης στον Ινδικό Ωκεανό, το οποίο μια μέρα θα χωριστεί σε τουλάχιστον τρία κομμάτια.

Το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Αφρικής εδράζεται στην αφρικανική τεκτονική πλάκα, η οποία όμως βρίσκεται σε διαδικασία διάσπασης: το ανατολικό κομμάτι της, γνωστό ως πλάκα της Σομαλίας, έχει αρχίσει να κινείται προς τα ανατολικά, μια μετατόπιση που τελικά θα χωρίσει τα κράτη της ανατολικής Αφρικής από την υπόλοιπη ήπειρο.

Πέρα όμως από την κεντρική αφρικανική πλάκα (ή πλάκα της Νουβίας) και την πλάκα της Σομαλίας, μια πληθώρα μικρότερων λιθοσφαιρικών πλακών εμπλέκεται στις τεκτονικές αλλαγές της ανατολικής Αφρικής.

«Οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες υπεδείκνυαν ότι η επέκταση εντοπίζεται μόνοι σε στενές ζώνες γύρω από τεκτονικές μικροπλάκες οι οποίες κινούνται ανεξάρτητα από τις μεγάλες πλάκες» αναφέρει η Σάρα Σταμπς του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Βιρτζίνια, περισσότερο γνωστού ως Virginia Tech.

Η δρ Σάρα Σταμπς και οι συνεργάτες της επανεξέτασαν τα όρια των τεκτονικών πλακών της ανατολικής Αφρικής (Πηγή: Virginia Tech)

H Σταμπς και οι συνεργάτες της ανατρέπουν τώρα αυτή την εικόνα με μελέτη τους που δημοσιεύεται στην έγκριτη επιθεώρηση Geology.

Η ομάδα της Σταμπς, στην οποία συμμετείχαν συνάδελφοί της στην Πορτογαλία αλλά και στο Ανταναναρίβο, πρωτεύουσα της Μαδαγασκάρης, βασίστηκε σε μετρήσεις από πομπούς GPS που λειτουργούν στην ανατολική Αφρική, τη Μαδαγασκάρη και διάφορα άλλα νησιά του Ινδικού.

Η ανάλυση των μετρήσεων και τα υπολογιστικά μοντέλα που χρησιμοποίησαν οι ερευνητές έδειξαν ότι η διαδικασία διάσπασης είναι πιο περίπλοκη και καλύπτει μεγαλύτερη έκταση από ό,τι είχε εκτιμηθεί ως σήμερα.

O διδακτορικός φοιτητής Ταχίρι Ραγιονάρισον ρυθμίζει έναν πομπό GPS στη Μαδαγασκάρη (Πηγή: Rina Andrianasolo)

Η εξωτική Μαδαγασκάρη, αναφέρουν οι ερευνητές, βρίσκεται στο ανατολικό άκρο μιας τεκτονικά ενεργής περιοχής που έχει πλάτος 600 χιλιόμετρα και φτάνει δυτικά μέχρι το εσωτερικό της Αφρικής.

Ολόκληρο το νησί έχει αρχίσει να διασπάται, καθώς το νότιο τμήμα κινείται μαζί με την μικροπλάκα του Λουάντλ, ενώ το κεντρικό τμήμα ακολουθεί την πλάκα της Σομαλίας. Το υπόλοιπο του νησιού παραμορφώνεται καθώς αυτά τα δύο τμήματα απομακρύνονται το ένα από το άλλο,

Η μελέτη ουσιαστικά θέτει νέα όρια για την μικροπλάκα του Λουάντλ και την πλάκα της Σομαλίας, κάτι που σύμφωνα με τους ερευνητές έχει κρίσιμη σημασία για την κατανόηση της συμπεριφοράς των λιθοσφαιρικών πλακών.

Η Μαδαγασκάρη, πάντως, δεν πρόκειται να σπάσει σε κομμάτια σύντομα.

Όπως λέει η Σταμπς, «ο ρυθμός της διάσπασης δεν υπερβαίνει τα μερικά χιλιοστά τον χρόνο, οπότε θα περάσουν εκατομμύρια χρόνια πριν σχηματιστούν νέοι ωκεανοί».

Όταν αυτό συμβεί, όμως, η Μαδαγασκάρη θα πάψει να υπάρχει, όπως συνέβη και με ολόκληρη την υπερήπειρο της Παγγαίας.

Σε αυτόν τον πλανήτη, τίποτα δεν μένει για πάντα.