Έναν αιώνα έκανε η Αθήνα για να φιλοξενήσει τζαμί, μετά όμως… ήρθε ο κοροναϊός

Μέσα στον πρώτο μουσουλμανικό τόπο λατρείας στην ελληνική πρωτεύουσα βρέθηκαν οι New York Times, το πρώτο τζαμί μετά την οθωμανική κατοχή, μετά από δεκαετίες καθυστέρησης.

Ο χώρος ήταν έτοιμος να λειτουργήσει λίγο ακριβώς πριν έρθει ένα δεύτερο κύμα κοροναϊού, με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να εγκαινιαστεί, ανοίγοντας ωστόσο τις πόρτες του για λίγους πιστούς.

Το τζαμί που χρειάστηκε περισσότερο από έναν αιώνα για να ανοίξει, έκλεισε σε λιγότερο από μία εβδομάδα, προσωρινό θύμα της πανδημίας κοροναϊού, όπως αναφέρει στο δημοσίευμά της η εφημερίδα.

Η Αθήνα, δεν είχε έναν ειδικά σχεδιασμένο μουσουλμανικό χώρο λατρείας από την απέλαση των Οθωμανικών δυνάμεων το 1833, ένα κενό που οι αξιωματούχοι επιδιώκουν από καιρό να καλύψουν. Η πρώτη πράξη του Κοινοβουλίου με στόχο το άνοιγμα ενός τζαμιού ήρθε το 1890, μια προσπάθεια που εντατικοποιήθηκε τις τελευταίες δεκαετίες καθώς η μουσουλμανική κοινότητα έχει μεγαλώσει και προσεύχεται τώρα σε πρόχειρους χώρους όπως υπόγεια, γκαράζ και χώρους στάθμευσης.

Αντιμέτωποι με τις αντιρρήσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας, και από τους εθνικιστές που συνδέουν το Ισλάμ με την ξένη κατοχή, τα σχέδια επανειλημμένα κατέληγαν με τα χρόνια στο κενό, αφήνοντας την Αθήνα ως τη μοναδική πρωτεύουσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς έναν ειδικά σχεδιασμένο τόπο λατρείας για τους Μουσουλμάνους.

Ωστόσο, το 2006 το Κοινοβούλιο ενέκρινε την κατασκευή ενός πλήρως χρηματοδοτούμενου από το κράτος τζαμιού στην Αθήνα – η μόνη τέτοια ρύθμιση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους. Τα εγκαίνια, που είχαν αρχικά προγραμματιστεί για το 2010, έφτασαν τελικά στις αρχές αυτού του μήνα αφού το έργο ξεπέρασε ένα βουνό γραφειοκρατίας και νομικές προκλήσεις.

Η πληγή της πανδημίας

Ωστόσο, με την αύξηση των κρουσμάτων του κοροναϊού, τα μέτρα κατά της πανδημίας περιόρισαν αμέσως ένα κτίριο σχεδιασμένο για περίπου 350 προσκυνητές σε μόνο 13 κάθε φορά. Στη συνέχεια, μια μέρα μετά την πρώτη προσευχή της Παρασκευής του τζαμιού, η Ελλάδα επέστρεψε σε γενικό lockdown, με αποτέλεσμα να κλείσει τελείως προς το παρόν.

Το κλείσιμο ενίσχυσε τα γλυκόπικρα συναισθήματα που είχαν ήδη πολλοί μουσουλμάνοι για το χρηματοδοτούμενο από το κράτος τζαμί – ένα κατάλευκο κτίριο, εμφανώς απαλλαγμένο από μιναρέδες, τοποθετημένο σε μια πρώην ναυτική βάση, σε μια βιομηχανική περιοχή κοντά στο κέντρο της Αθήνας, στο Βοτανικό. Η έκταση 4,2 στρεμμάτων περιλαμβάνει ένα πάρκο με σιντριβάνι και μια παιδική χαρά.

«Τα συναισθήματά μου χωρίζονται είναι ανάμεικτα», λέει στους NYT ο Μοχάμεντ Ζάκη, ο 55χρονος ιμάμης του τζαμιού. «Από τη μία πλευρά νιώθω απίστευτη ανακούφιση και ευτυχία – επιτέλους έχουμε ένα τζαμί στο οποίο μπορούμε να προσευχόμαστε».

Αλλά η χαρά του μετριάστηκε τόσο από τους περιορισμούς που σχετίζονται με την πανδημία, όσο και από το γεγονός ότι δεκάδες αυτοσχέδια τζαμιά στην πρωτεύουσα ήταν πλέον πιθανό να κλείσουν.

«Είναι ένα τεράστιο πρόβλημα», είπε ο κ. Ζάκη. «Δεν είμαστε 10 ή 20 άνθρωποι», είπε, αναφερόμενος στους περίπου 200.000 μουσουλμάνους από χώρες όπως το Πακιστάν, τη Συρία, το Μπαγκλαντές και το Αφγανιστάν που ζουν στην Αθήνα. «Πού θα πάνε όλοι αυτοί οι άνθρωποι;».

Η ελληνική κυβέρνηση θεωρεί το νέο τζαμί της Αθήνας ένα πρωτοποριακό έργο.

«Είναι ένα πολύ ευαίσθητο πείραμα καθώς προσπαθούμε να διασφαλίσουμε ότι όλοι οι μουσουλμάνοι έχουν λόγο στη λειτουργία του τζαμιού χωρίς να εμπλέκονται χώρες», δήλωσε ο Γιώργος Καλαντζής, γενικός γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Ο στόχος ήταν να τεθεί το τζαμί υπό κρατικό έλεγχο, είπε ο κ. Καλαντζής, προσθέτοντας ότι ένας ιστότοπος που εποπτεύεται από το κράτος ήταν λιγότερο πιθανό να γίνει έδαφος αναπαραγωγής του ριζοσπαστισμού.

Αντιρρήσεις

Ωστόσο, δεν είναι ικανοποιημένοι όλοι οι μουσουλμάνοι της Αθήνας.

Ο επικεφαλής του Μουσουλμανικού Συνδέσμου της Ελλάδας, Naim Elghandour, δήλωσε ότι το μικρό μέγεθος και η αρχιτεκτονική του τζαμιού είναι προσβλητικά. «Μοιάζει με αποθήκη ή μεγάλο περίπτερο», είπε, ενώ εξέφρασε τον προβληματισμό του με την επιγραφή στο κτίριο που αναφέρει «Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων».

«Λένε, ΄΄Μουσουλμάνοι, είστε ίσοι», δείχνοντάς τους ότι ελέγχεται από το κράτος», είπε.

Ο κ. Elghandour διοικούσε ένα μεγάλο ανεπίσημο τζαμί στο κοντινό λιμάνι του Πειραιά για δεκαετίες, το οποίο ήταν μεταξύ εκείνων που έκλεισαν πρόσφατα. Είπε ότι το κλείσιμο τέτοιων χώρων μπορεί να σημαίνει ότι ο πιθανός ριζοσπαστισμός δεν ελέγχεται. «Είναι επικίνδυνο το κλείσιμο τζαμιών που παρακολουθούνται από την αστυνομία καθώς οι άνθρωποι θα συγκεντρωθούν για να προσευχηθούν σε άλλες περιοχές».

Ένα πρώτο βήμα

Για πολλούς μουσουλμάνους, το τζαμί είναι μόνο ένα πρώτο βήμα.

«Είναι μια καλή αρχή. Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα που πρέπει να κάνουμε », δήλωσε ο κ. El Sayed, του διοικητικού συμβουλίου του τζαμιού, επικαλούμενος συζητήσεις για ένα μουσουλμανικό νεκροταφείο. Οι Μουσουλμάνοι με έδρα την Αθήνα πρέπει να μεταφέρουν τους νεκρούς τους σε νεκροταφείο στη Θράκη, όπου υπάρχει μεγάλη μουσουλμανική μειονότητα.

Ένας άλλος στόχος τους είναι η προσθήκη ενός μιναρέ στο κτίριο. Ωστόσο, σε μια περίοδο αυξημένης έντασης με την Τουρκία, ορισμένοι πολιτικοί παρατηρητές δήλωσαν ότι μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε να ξεκινήσει μια έντονη συζήτηση αλλά και εσωτερικές αντιπαραθέσεις.

Το θέμα βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη, είπε ο κ. El Sayed. «Μετά την πανδημία, θα ζητήσουμε έναν μιναρέ».