Με την εξαιρετικά επιτυχημένη (βραχυπρόθεσμα) πολιτική του, ο Ερντογάν κατόρθωσε να καταστεί μήλον της Εριδος μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας. Προσέγγισε τη ρωσική πολιτική χωρίς να έρθει σε οριστική ρήξη με τις ΗΠΑ, αφήνοντας ένα παράθυρο ανοιχτό για επ’ ωφελεία του επαναδιαπραγμάτευση. Η Ρωσία χρειάζεται τον Ερντογάν ως μοχλό αποδόμησης της δυτικής συμμαχίας και του ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ χρειάζονται την Τουρκία ως ιμάντα ανάσχεσης της ρωσικής επιρροής στην Ανατολική Μεσόγειο. Κινούμενος σε δύο ταμπλό, ο Ερντογάν κερδίζει προσώρας την ασυλία και των δύο.

Το πρόβλημα του Ερντογάν είναι ότι αυτή η πολιτική έχει ημερομηνία λήξεως. Κάποια στιγμή ο Πούτιν θα θελήσει να κεφαλαιοποιήσει τη ρωσοτουρκική συμμαχία, πιέζοντας τον Ερντογάν να κάνει το επόμενο βήμα. Δηλαδή να διαρρήξει οριστικά τους δεσμούς του με τις ΗΠΑ. Και αντιστρόφως οι ΗΠΑ θα υποδεχθούν με ανοιχτές αγκάλες την Τουρκία πίσω στο δυτικό «μαντρί» μόνον εάν αυτή επανέλθει ταυτόχρονα στον παραδοσιακό αντιρωσικό της ρόλο.

Επομένως ο ρόλος του «επιτήδειου ουδέτερου» έχει ημερομηνία λήξεως για την Τουρκία του Ερντογάν. Υπάρχει όμως και ένα δεύτερο, δυσμενέστερο για την Τουρκία σενάριο: η προσέγγιση ΗΠΑ – Ρωσίας στο πλαίσιο μιας βίαιης σύγκρουσης πολιτισμών όπως αυτή που διαφαίνεται στη Γαλλία. Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όχι μόνον η σημασία της Τουρκίας ως μοχλού των μεν έναντι των δε θα εξαερωθεί, αλλά η δεδηλωμένη πρόθεση του Ερντογάν να παίξει τον ρόλο χαλίφη των απανταχού ομοθρήσκων του θα τον φέρει σε ρήξη με όλον τον δυτικό κόσμο.

Το τρίτο σενάριο είναι ασφαλώς το χειρότερο για την Τουρκία και αφορά την αυτοπαγίδευσή της σε μία απατηλή ψευδαίσθηση ισχύος. Η αίσθηση ασυλίας που πιστεύει ότι απολαμβάνει δελεάζοντας ταυτόχρονα ΗΠΑ και Ρωσία, και η μέθη της αναβίωσης μιας νεο-οθωμανικής παρεμβατικότητας από τη Λιβύη μέχρι τον Καύκασο, ενδέχεται να ωθήσει την Τουρκία να υπερβεί τα εσκαμμένα. Π.χ. παρασυρόμενη σε μία ένοπλη αντιπαράθεση με την Ελλάδα, την Αίγυπτο ή την Αρμενία. Μέχρι σήμερα το απέφυγε επιμελώς και πιθανότατα θα το αποφύγει και στο άμεσο μέλλον. Αν όμως ο Ερντογάν θεωρήσει ότι ήρθε η ώρα να αναμετρηθεί με την ιστορία και επιχειρήσει να αναθεωρήσει τη Συνθήκη των Σεβρών ή της Λωζάννης διά των όπλων, θα συναντήσει το τέλος της διαδρομής των σχεδίων του. Το διεθνές σύστημα από τον Ατλαντικό έως τα Ουράλια θα στραφεί εναντίον του και θα συντρίψει σύσσωμο την απόπειρα ανατροπής της παγκόσμιας ισορροπίας.

Ο Μελέτης Η. Μελετόπουλος είναι διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης (από τις εκδόσεις Καπόν κυκλοφορεί το βιβλίο του «Παναγιώτης Κανελλόπουλος: ο πολιτικός, ο διανοούμενος και η εποχή του»

Headlines