Τριάντα αντιφασιστικά φιλμ για να (ξανα)δείτε

1. «In the fade» του Φατίχ Ακίν, 2017

Μια δραματική ιστορία. Μια οικογένεια Κούρδων, μια τραγική γυναικεία φιγούρα. Η ταινία κέρδισε την Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας.

2. «Green book» του Πίτερ Φάρελι, 2018

Οσκαρικό φιλμ, αν και θεωρήθηκε mainstream επιλογή . Η ταινία που δεν θα θέλετε να τελειώσει βασίζεται στην σχέση του τζαζίστα Ντον Σίρλεϋ με τον σοφέρ του. Μια κινηματογράφηση στην λογική του road movie, αλλά χωρίς να εγκωλβίζεται σε καμία φόρμα.

3. «Η ζωή είναι ωραία» του Ρομπέρτο Μπενίνι, 1997

Δεν χρειάζονται περιγραφές για αυτό το φιλμ. Το έχουμε σίγουρα δει. Αν δεν το έχουμε κάνει, ποτέ δεν είναι αργά και καμία καλύτερη στιγμή από το «τώρα» δεν υπάρχει.

Ο Μπενίνι συνέθεσε έναν μελωδικό ύμνο στην αγάπη και πήρε το Όσκαρ Α’ ανδρικού ρόλου. Η αξέχαστη μουσική της ταινίας είναι του Νικόλα Πιοβάνι.

4.»Γη και ελευθερία» του Κεν Λόουτς,1995

Ισπανικός εμφύλιος, γεγονότα του Μάη του 1937 στην Ισπανία και φυσικά… Βραβείο Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου Καλύτερης ταινίας.

5.»Ο πιανίστας» του Ρόμαν Πολάνσκι,2002

More than classic. Πρόκειται για αριστουργηματική κινηματογραφική μεταφορά της ομώνυμης αυτοβιογραφίας του Εβραίου Πολωνού μουσικού Σπίλμαν και πήρε στις Κάννες τον Χρυσό Φοίνικα. Σάρωσε και τα βραβεία Σεζάρ και διεκδίκησε επτά Όσκαρ. Τι; Δεν την είχατε ακούσει ξανά;

6.»Μαθήματα Αμερικάνικης ιστορίας»του Tony Kaye, 1998

Δύο νεαροί άντρες από το L.A, αδέλφια μεταξύ τους, συμμετέχουν στο νεοναζιστικό κίνημα. Μέχρι που, κάποια στιγμή, ο ένας τους υπαναχωρεί και προσπαθεί να μεταπείσει και τον άλλον… Η ταινία ενθουσίασε κοινό και κριτικούς και βλέπεται φανατικά μέχρι και σήμερα.

Το 2008, το έγκριτο περιοδικό Empire την κατέταξε στην 311η θέση των καλύτερων ταινιών όλων των εποχών.

7. «1984» του Μάικλ Ράντφορντ, 1956

Βασισμένη στο θρυλικό βιβλίο του Όργουελ που προέβλεψε την έλευση του Μεγάλου Αδελφού στις ζωές μας, η ταινία δεν είναι τόσο γνωστή όσο της αξίζει. Κέρδισε κάποια βραβεία, κατά τα άλλα όμως, θα μπορούσε να έχει πολύ ευνοϊκότερη μοίρα. Εσείς την έχετε δει;

8. «Ο Αληθινός Φασισμός» του Μιχάηλ Ρομ, 1965

Ίσως η πιο «pop» αντιπολεμική ταινία όλων των εποχών σε παραγωγή της ίδιας της Σοβιετικής Ένωσης ομοιάζει περισσότερο με ντοκιμαντέρ και κάποια πλάνα της πραγματικά συγκλονίζουν. Πρωταγωνιστής σε αυτό το ασπρόμαυρο φιλμ που αξίζει την προσοχή σας δεν είναι άλλος από τον Αδόλφο Χίτλερ.

9. «Ο Αγνοούμενος» του Κώστα Γαβρά, 1982

Η εμβληματική αυτή ταινία βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο του Τόμας Χάουζερ, το οποίο αναφέρεται στην ιστορία του Αμερικανού δημοσιογράφου Τσάρλι Χόρμαν, που εξαφανίστηκε στην Χιλή επί Πινοσέτ. Απολαύστε την απολύτως ταιριαστή μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου και, έχετε κατά νου, ότι ο Αγνοούμενος κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, από κοινού με την ταινία «Ο Δρόμος».

Η Χιλή στης στρατιωτικής χούντας, η ανάμειξη της Αμερικής στο πραξικόπημα, η τόλμη ενός ανθρώπου να υπάρχει ελεύθερος.

10. «Μόνος Εναντίον Όλων» του Γκασπάρ Νοέ, 1998

Χρησιμοποιώντας απλά και κατανοητά εκφραστικά μέσα, αλλά δίχως να εγκαταλείπει στιγμή την αναμέτρησή του με τους όρους της υψηλής τέχνης, αυτό το φιλμ δείχνει με έναν εξαιρετικά ευφυή, αλλά και σοκαριστικό τρόπο τι μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο που ζει στο περιθώριο της κοινωνίας, όταν αυτός γεμίσει οργή και απογοήτευση. Μηδενιστική και απαισιόδοξη ταινία, που στα σημεία, γίνεται έως και τραγελαφική.

11.»Die Welle» (Το κύμα) του Ντένις Γκάνσελ, 2008

Αυτό το κοινωνικοπολιτικό θρίλερ βασίζεται στο κοινωνικό πείραμα του Ron Jones, ονόματι «Το Τρίτο Κύμα». Η ταινία έκοψε εκατομμύρια εισιτήρια σε όλον τον κόσμο.

12. «Το πείραμα» του Όλιβερ Χέρσμπιγκελ, 2010

Δεν συγκρίνεται ποιοτικά με το Κύμα, όμως αν σας άρεσε η γερμανική ταινία, δοκιμάστε και αυτήν την αμερικάνικη. Εικοσιέξι άντρες συμμετέχουν σε ένα ψυχολογικό πείραμα που αναπαριστά τις συνθήκες πραγματικής φυλακής-η κατάσταση θα ξεφύγει με δραματικές συνέπειες.

13.»Το αγόρι με την ριγέ πιτζάμα» ή «Το αγόρι πίσω από το συρματόπλεγμα» του Μαρκ Χέρμαν, 2008

Ο οκταετής Μπρούνο ζει με την οικογένειά του, την περίοδο του Β Παγκοσμίου Πολέμου στην Γερμανία. Ο πατέρας του μικρού περιπετειώδους αγοριού είναι υψηλόβαθμος αξιωματικός του γερμανικού στρατού, αλλά αυτό δεν εμποδίζει τον Μπρούνο να αναπτύξει μια φιλία με τον μικρό Εβραίο Σμουλ, ο οποίος βρίσκεται πίσω από το συρματόπλεγμα, στην άκρη ενός δάσους.
Η κτηνωδία του ναζισμού και η γενοκτονία των Εβραίων αποδίδεται με τόσο τρυφερό, συνάμα όμως ωμό τρόπο σε αυτήν την ταινία. Θα δακρύσετε.

14. «Η Λευκή Κορδέλα» του Μίκαελ Χάνεκε, 2009

Ασπρόμαυρο, δυνατό φιλμ με εικόνες που χαράσσονται για πάντα στη μνήμη όσων το παρακολουθήσουν με προσοχή. Ο μυσταγωγικός σκηνοθέτης Χάνεκε δεν μας έχει συνηθίσει σε κάτι λιγότερο.
Εδώ, ασχολείται με την κοινωνία και την οικογένεια σε ένα χωριό της Βόρειας Γερμανίας λίγο πριν τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ταινία σάρωσε στα βραβεία, όπως ήταν αναμενόμενο…

15. «Ο γιος του Σαούλ» του Λάζλο Νέμες, 2015

Η πρώτη ταινία του Ούγγρου σκηνοθέτη φαίνεται πως ίσως αποτελέσει στο μέλλον το magnum opus του.Η ταινία αφορά το Ολοκαύτωμα και πιο συγκεκριμένα εκτυλίσσεται στο φρικτό στρατόπεδο συγκεντρώσεων του Άουσβιτς. Εκεί μια ομάδα Εβραίων κρατούμενων εν ονόματι «Σόντερκομμάντο» είναι υπό τις διαταγές Ναζί αξιωματικών, ώστε να στοιβάζουν τους Εβραίους που έρχονται στο στρατόπεδο, να τους παίρνουν τα ρούχα, να τους κλείνουν στους θαλάμους αερίων, μετά να παίρνουν τα σώματα τους και να τα στοιβάζουν για αποτέφρωση. Ως αντάλλαγμα παίρνουν μια παράταση ζωής.

«Είμαστε ήδη νεκροί» λέει ο Σαούλ όταν ένας συγκρατούμενος του τού λέει να συνεχίσει να ζει και έτσι είναι.

Σαν μια σύγχρονη Αντιγόνη, ο Σαούλ προσπαθεί σε όλη την διάρκεια της ταινίας να θάψει ένα μικρό Εβραιόπουλο από το στρατόπεδό του.

16.»Ο Μεγάλος Δικατάτωρ» του Τσάρλι Τσάπλιν, 1940

Έπος αυτό το ασπρόμαυρο φιλμ και, φυσικά, πασίγνωστο. Η πρώτη ομιλούσα ταινία του Τσάπλιν γελειοποιεί ανερυθρίαστα τον Χίτλερ και σοκάρει με την τόλμη και την ευφυία της, δεδομένης και της εποχής της.

17. «Η λίστα του Σίντλερ» του Στήβεν Σπίλμπεργκ, 1993

Ο Όσκαρ Σίντλερ, ένας Γερμανός επιχειρηματίας, σώζει τις ζωές χιλίων Πολωνών Εβραίων στο Ολοκαύτωμα προσλαμβάνοντάς τους στα εργοστάσια του. Ακόμα μια οσκαρική ταινία που, αν δεν είχατε υπόψην σας, αξίζει να απολαύσετε και να φρίξετε με τις θηριωδίες που στοίχειωσαν μια ολόκληρη εποχή.

18. «Οι ζωές των άλλων» του Ντόνερσμαρκ, 2006

Το 1984 στο Ανατολικό Βερολίνο, ο αξιωματούχος της Στάζι Γκερντ Βίσλερ διατάσσεται να παρακολουθεί το διαμέρισμα ενός διάσημου ζευγαριού καλλιτεχνών. Καθώς, όμως, συνεχίζεται η παρακολούθηση, αρχίζει να επεμβαίνει διακριτικά στη ζωή τους, κάτι που έχει επιπτώσεις και στη δική του. Βραβείο καλύτερης ευρωπαϊκής ταινίας και Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας.

19. «Η Στολή του Λοχαγού» του Robert Schwentke, 2017

Μια σκληρή ταινία που συγκίνησε και προβλημάτισε τους θεατές της: πόσο απέχει η θηριωδία από το τσίρκο; Πόσο γελοία μπορεί να δείχνει μια στρατιωτική στολή όταν αυτός που την φορά είναι άθυρμα της εποχής και των αλλαγών της; Για δυνατούς σινεφίλ και όχι μόνο. Α, και για λάτρεις του ασπρόμαυρου.

20.»Μάθε παιδί μου γράμματα» του Θόδωρου Μαραγκού, 1981

Μακάρι να παιζόταν πιο συχνά στην τηλεόραση αυτή η εύσχοη, κοινωνική κωμωδία με τις επικές ατάκες των πρωταγωνιστών. Αποτελεί κοινωνική κριτική της μεταπολιτευτικής ελληνικής κοινωνίας, με τις έντονες ιδεολογικές αγκυλώσεις και παράλληλα την αδυναμία και την έλλειψη βούλησης από το ελληνικό κράτος να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό. Παράλληλα εξετάζεται και η εξάρτηση της ελληνικής εκπαίδευσης τόσο από σχήματα και νοοτροπίες του παρελθόντος όσο και από την εξουσία, της οποίας καλείται να γίνει φερέφωνο.

21. «Το μεγάλο κανόνι» σε σενάριο-παραγωγή Θανάση Βέγγου, 1981

Ο γιος ενός λαϊκού ανθρωπάκου πηγαίνει να σπουδάσει στη Γερμανία και γυρνάει με φιλοναζιστικές ιδέες. Μόνη λύση του πατέρα του είναι να εξοντώσει με τη φαντασία του τον Χίτλερ. Η αντιφασιστική σάτιρα όχι-και-στα-καλύτερά της, με τον Βέγγο να δυσκολεύεται αν ανταποκριθεί στην ιδιαίτερη απαίτηση του διπλού ρόλου. Αξίζει, όμως, να την δείτε σε κάθε περίπτωση. Βέγγος είναι αυτός.

22.»Η πτώση» του Hirschbiegel, 2004

Αυτή η ταινία ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, καθώς «κατηγορήθηκε» ότι αποπειράθηκε να κάνει έναν…εξανθρωπισμό του Χίτλερ. Κι όμως, η ταινία είναι, κατά την άποψή μου, αριστούργημα: οι τελευταίες μέρες του Αδόλφου στο καταφύγιό του στο Βερολίνο, το εκ των έσω «σάπισμα» της υποτιθέμενης αυτοκρατορίας του και, φυσικά, το τέλος του Γ’ Ράιχ.

23. «1900» του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι,1976

Η ταινία-ποταμός του Μπερτολούτσι αφηγείται την πορεία, μέσα από τις πρώτες πέντε δεκαετίες του 20ού αιώνα, της ιταλικής αγροτιάς και πιο ειδικά των χωρικών της μεγάλης πεδινής περιοχής της Εμίλια, όπου η σοσιαλιστική ιδέα είναι βαθιά ριζωμένη από παλιά, μέσα από την παράλληλη ιστορία δύο νέων που γεννήθηκαν την Πρωτοχρονιά του 1900, σε γειτονικά σπίτια: ο γιος ενός τσιφλικά και ο γιος ενός κολίγα.

Τα παιδιά συνδέονται με στενή φιλία, μεγαλώνουν μαζί, ανακαλύπτουν τη φύση και τον έρωτα, μοιράζονται τις γυναίκες, αλλά όσο περνούν τα χρόνια, η ταξική διαφορά που στα νεανικά τους χρόνια είχε μικρή σημασία, αυξάνει όλο και περισσότερο, για να καταλήξει να αποτελεί ανάμεσά τους, ένα χάσμα.

24.»Το μίσος» του Ματιέ Κασσοβίτς, 1995

Τρεις νεαροί μετανάστες θα προσπαθήσουν να πάρουν εκδίκηση για το φίλο τους που έπεσε θύμα αστυνομικής βίας. Περιφερόμενοι άσκοπα στις φτωχογειτονιές του Παρισιού με ένα κλεμμένο περίστροφο στα χέρια τους θα ζήσουν ένα συνταρακτικό 24ωρο, προσπαθώντας να πείσουν όσους δεν τους σέβονται ότι θα πρέπει να τους φοβούνται.  Ένα έργο προφητικό, δυναμικό και αποκαλυπτικό.

Μια ταινία καθηλωτική, που, καρέ το καρέ, παρακολουθείται με κομμένη την ανάσα.[/caption

25.»Έλα να δεις» του Έλεμ Κλίμοφ, 1985

Στη Λευκορωσία του 1943 ο 12χρονος Φλόρια ακολουθεί τους αντάρτες θέλοντας να ζήσει σαν στρατιώτης. Οι φαντασιώσεις του, όμως, θα διαλυθούν όταν γίνει μάρτυρας της πολεμικής θηριωδίας. Ο ρεαλισμός και ο σουρεαλισμός παντρεύονται ιδεατά σε αυτό το φιλμ που ίσως δεν έλαβε την προσοχή που του αξίζει.

26.»Η Κλέφτρα των Βιβλίων» του Μπράιαν Πέρσιβαλ, 2013
Σε σχέση με άλλες ταινίες της λίστας, ίσως βρείτε αυτήν λίγο…mainstream.  Η υπόθεσή της πάει κάπως έτσι:Η Λίζελ μετακομίζει στο σπίτι της ανάδοχης οικογένειας των Χούμπερμαν λίγο προτού ξεκινήσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η προσαρμογή της στη νέα πραγματικότητα είναι δύσκολη, αφού η μητριά της Ρόζα και οι συμμαθητές της της κάνουν τη ζωή δύσκολη. Με τη βοήθεια του καλοκάγαθου πατριού της Χανς  μαθαίνει γραφή και ανάγνωση, ενώ αποκτά εμμονική σχέση με τη λογοτεχνία. Φόντο, η ναζιστική Γερμανία και η απειλή του πολέμου. Ναι, το φιλμ ακολουθεί κάπως «εύκολες» οδούς, όμως αξίζει να το δείτε, ίσως μαζί με τα παιδιά σας.

27.»Ο Σιδηρούς Σταυρός» του Σαμ Πέκινπα,1977
Αυτή η ξεχωριστή πολεμική ταινία  αρχίζει με μια γερμανική μεραρχία που προσπαθεί να επιβιώσει στο απάνθρωπο περιβάλλον του πολέμου της οποία ηγείται ένας ικανός λοχίας. Όπως είπαμε στην ταινία δεν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ προσώπων, αλλά σκιαγράφηση δύο διαφορετικών χαρακτήρων, ο καθένας από τους οποίους αντιπροσωπεύει και κινείται σε διαφορετικό περιβάλλον. Η φρίκη του πολέμου εκκινεί και προωθεί τη σύγκριση, μέσα από την οποία διαφαίνεται μια παράλληλη προς τον πόλεμο ιστορία δύο κόσμων και δύο στόχων.

28. «Mudbound: Δάκρυα στον Μισισιπή» του Ντι Ρις, 2017
Ένας λευκός κι ένας έγχρωμος στρατιώτης επιστρέφουν στο αγρόκτημα των οικογενειών τους μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου δουλεύουν αλλά και δημιουργούν μια φιλία που προκαλεί την τοπική κοινωνία. Μια περίτεχνη σύνθεση της αμερικανικής πολιτικής ταυτότητας και αρκετές στιγμές ποιητικές και συγκινητικές, με το αριστοτεχνικό παίξιμο των ηθοποιών να συντελεί στην ποιότητα και την αξία αυτής της δυνατής ταινίας.

29. «Ένας άλλος κόσμος» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη, 2015
Μην εκπλήσσεστε. Αυτή η ταινία είναι αντιφασιστική, χωρίς να θεωρείται κουλοτουριάρικη. Έχω ξαναγράψει γι’ αυτήν την ταινία, μάλλον την αγαπώ τόσο πολύ. Ναι, γιατί ένας πασίγνωστος και εμπορικότατος δημιουργός μίλησε στο ευρύ κοινό για την Χρυσή Αυγή, την οικονομική κρίση, τις απολύσεις, την μοναξιά της αγίας, ελληνικής οικογένειας.

Ένα από τα τρία ζευγάρια της ταινίες. Εκείνη, φοιτήτρια, Ελληνίδα Εκείνος, πρόσφυγας, κυνηγημένος.

30.  «Jojo Rabbit», του Taika Waititi, 2019

Λίγο διχάστηκε ο κόσμος των κριτικών: πρόκειται για ένα καλογυρισμένο φιλμ που με όπλο την σάτιρα «κόβει κεφάλια» ή ακόμα μία σαχλαμαρίστικη απόπειρα να κάνουμε και λίγη πλάκα με τους ναζί; Ό, τι και να ισχύει, το Jojo Rabbit είναι υποψήφιο για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας του 2020.

Η υπόθεση:  Ο Τζότζο, είναι ένα μοναχικό αγόρι από τη Γερμανία του οποίου η ιδέα για τον κόσμο αντιστρέφεται, όταν ανακαλύπτει ότι η μητέρα του κρύβει ένα νεαρό Εβραίο κορίτσι στη σοφίτα τους. Με μοναδική βοήθεια από τον φανταστικό του φίλο, Αδόλφο Χίτλερ ο Τζότζο θα πρέπει να αντιμετωπίσει τον τυφλό φανατισμό του.

Εσείς θα την επιλέγατε για νικητή των φετινών Όσκαρ;