Black Friday: Ένα παγκόσμιος θεσμός προσφορών και υπερκατανάλωσης

Η «Black Friday» είναι μια ανεπίσημη ονομασία για την Παρασκευή που ακολουθεί  την Ημέρα των Ευχαριστιών στις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία γιορτάζεται την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου (26 Νοεμβρίου φέτος). Θεωρείται ως η αρχή της χριστουγεννιάτικης αγοραστικής περιόδου για τις ΗΠΑ.

Ο όρος «Μαύρη Παρασκευή» δεν χρησιμοποιήθηκε ευρέως μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες, κατά τη διάρκεια της οποίας οι έμποροι κάνουν μεγάλες εκπτώσεις.

Ο όρος παρ΄ ότι υπήρχε από το 1951, υιοθετήθηκε σε εθνικό επίπεδο στις ΗΠΑ στα τέλη της δεκαετίας του 1980.

Μέχρι το 1985 σύμφωνα με το Philadelphia Inquier ήταν άγνωστος μεταξύ των εμπόρων στο Λος Άντζελες και το Σινσινάτι.

Επειδή στη Φιλαδέλφεια, η επομένη των Ευχαριστιών ήταν αργία για τους δημοσίους υπαλλήλους, ό όρος «Black Friday» χρησιμοποιήθηκε από τους αστυνομικούς για την κυκλοφοριακή συμφόρηση που υπήρχε.

Όταν οι έμποροι άρχισαν να υιοθετούν σταδιακά τη φράση σε παναμερικανικό επίπεδο προσπάθησαν να αλλοιώσουν την προέλευση του «αντιπαθατικού» επιθέτου Μαύρο.

Ανέφεραν ότι επρόκειτο για την λογιστική αποτύπωση των κερδών στα βιβλία τους. Δηλαδή ότι ενώ έως τότε είχαν ζημίες ( που καταγράφονται με κόκκινο στα βιβλία τους), άρχιζαν να έχουν κέρδη (που καταγράφονται με μαύρο). Έτσι, υποστήριζαν τα λογιστικά βιβλία είχαν περάσει από το κόκκινο στο μαύρο.

Ουσιαστικά, πρόκειται για μια τετραήμερη άτυπη αργία – κάποιες Πολιτείες την έχουν θεσμοθετήσει- για τις ΗΠΑ, όπου τα εμπορικά καταστήματα κάνουν μεγάλες προσφορές.

Ομηρικές μάχες μεταξύ των καταναλωτών

Ανοίγουν πολύ νωρίς την Παρασκευή, κάποια και αμέσως μετά τα μεσάνυκτα, ενώ πολλοί αγοραστές κατασκηνώνουν από τη νύκτα έξω από τις πόρτες για να μην εξαντληθούν τα προϊόντα που θέλουν και να τα αγοράσουν με μεγάλη έκπτωση.

Για κάποια χρόνια μεγάλα πολυκαταστήματα έκαναν προσφορές από το απόγευμα της Πέμπτης –των Ευχαριστιών- αλλά ύστερα από λίγο καταργήθηκε αφού τα έσοδα δεν ήταν τα αναμενόμενα.

Είναι τέτοια η αγοραστική μανία με σκηνές και  εικόνες απείρου κάλλους, όπου αγοραστές γρονθοκοπούνται για το τελευταίο κομμάτι του αγαπημένου τους gadget ή γυναίκες να ξεμαλλιάζονται για ένα φόρεμα.

Σύμφωνα με το Hustle από το 2006 έως το 2019 έχουν καταγραφεί 12 θάνατοι και 108 τραυματισμοί κατά τη διάρκεια του Black Friday. Δηλαδή 1 θάνατος και 9 τραυματισμοί κατά μέσο όρο ετησίως. Αν υπολογίσει κανείς ότι το 2018 που τα ψώνια με φυσική παρουσία στα καταστήματα μειώθηκαν περισσότερο λόγω της άνθισης του ηλεκτρονικού εμπορίου διαπιστώθηκα 11 τραυματισμοί, γίνεται όλο και πιο φανερή η ένταση που προκαλεί η καταναλωτική μανία.

Πώς έγινε ο παγκόσμιος θεσμός.

Η άνθιση του ηλεκτρονικού εμπορίου κινητοποίησε τους εμπόρους σε ολόκληρο τον κόσμο για να εξαλείψουν τη διαρροή πελατών και χρημάτων προς τις ΗΠΑ αφού οι μεγάλες εκπτώσεις τη συγκεκριμένη περίοδο, λίγο πριν από τα Χριστούγεννα, αποτελούν κίνητρο για τους αγοραστές. Από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου μπορούσαν να παραγγείλουν ηλεκτρονικά ό,τι ήθελαν και να το παραλάβουν έως τα Χριστούγεννα.

Έτσι, η «Black Friday» έγινε σταδιακά παγκόσμιος θεσμός για το λιανικό εμπόριο και τους καταναλωτές.

Πάντως, σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες – ανάμεσά τους και η Ελλάδα- οι προσφορές έχουν κυρίως χαρακτηριστικά εκπτώσεων και όχι «ξεπουλήματος» όπως στις περισσότερες περιπτώσεις στις ΗΠΑ.

Οι επικριτές του θεσμού αναφέρουν μεταξύ άλλων το γεγονός ότι οι καταναλωτές παρασύρονται σε αγορές πραγμάτων που δεν τους χρησιμεύουν.