23/11/1989 : Εκούσα άκουσα η Ελλάδα αποκτά οικουμενική κυβέρνηση και πρωθυπουργό κοινής αποδοχής

Η 23η Νοεμβρίου 1989 έχει καταγραφεί στις δέλτους της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής ιστορίας ως μια σημαντική ημερομηνία, καθώς τότε κατέστη εφικτή η συγκρότηση κυβέρνηση κοινής αποδοχής (ευρέως γνωστής ως οικουμενικής κυβέρνησης), κατόπιν συμφωνίας των τριών σημαντικότερων πολιτικών ανδρών εκείνης της περιόδου, του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, του Ανδρέα Παπανδρέου και του Χαρίλαου Φλωράκη.

Είχαν προηγηθεί, μετά την παραίτηση της βραχύβιας κυβέρνησης του Τζαννή Τζαννετάκη και το διορισμό της υπηρεσιακής κυβέρνησης του Ιωάννη Γρίβα, οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου, που είχαν αναδείξει νικήτρια τη ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη με ποσοστό 46,19% και μόλις 148 έδρες (συνεπεία του ιδιόμορφου εκλογικού νόμου που βρισκόταν τότε εν ισχύι).

Δεύτερη πολιτική δύναμη στις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου είχε αναδειχθεί το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου με ποσοστό 40,68% και 128 έδρες, ενώ την τρίτη θέση είχε καταλάβει ο Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου με επικεφαλής τον Χαρίλαο Φλωράκη (10,97% και 21 έδρες).

Το πολιτικό αδιέξοδο που είχε δημιουργηθεί σε ό,τι αφορούσε το σχηματισμό μιας βιώσιμης κυβέρνησης ήταν εμφανές.

Η διαδικασία των διερευνητικών εντολών που παρέσχε ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Χρήστος Σαρτζετάκης, στους αρχηγούς των κομμάτων δεν τελεσφόρησε, καθώς κανείς εξ αυτών δεν μπόρεσε να σχηματίσει κυβέρνηση που να απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής.

Έτσι, οι επικεφαλής των τριών μειζόνων πολιτικών σχηματισμών, της κεντροδεξιάς ΝΔ, του κεντροαριστερού ΠΑΣΟΚ και του αριστερού Συνασπισμού, οδηγήθηκαν εκόντες άκοντες στην απόφαση να προβούν στο σχηματισμό κυβέρνησης μεικτής συνθέσεως, η οποία θα συνίστατο από στελέχη και προσωπικότητες που θα υπεδείκνυαν οι τρεις πλευρές.

Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτήθηκε βεβαίως ένας μαραθώνιος συσκέψεων, με έντονες διεργασίες και αλλεπάλληλες συναντήσεις, στις οποίες πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραμάτισαν οι Γιώργος Σουφλιάς (ως εκπρόσωπος της ΝΔ), Γιώργος Γεννηματάς (για λογαριασμό του ΠΑΣΟΚ) και Γιάννης Δραγασάκης (ως εκπρόσωπος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου).

Βάσει των συμφωνηθέντων, επικεφαλής της αποκληθείσης οικουμενικής κυβερνήσεως τέθηκε μια προσωπικότητα κοινής αποδοχής, ο διαπρεπής ακαδημαϊκός και οικονομολόγος Ξενοφών Ζολώτας.

Ο Ζολώτας παρέμεινε στην πρωθυπουργία έως τις 11 Απριλίου 1990.

Τότε τον διαδέχθηκε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που πλειοψήφησε ως αρχηγός της ΝΔ στις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 με ποσοστό 46,89%.

Ο Ξενοφών Ζολώτας

Ο Ξενοφών Ζολώτας (1904-2004) γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Λιψία, καθώς και οικονομικά στο Παρίσι.

Συνέχισε τις σπουδές του στην Αγγλία, ενώ το 1931 εξελέγη τακτικός καθηγητής στην έδρα της Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μεγάλο μέρος του πλούσιου συγγραφικού έργου του Ζολώτα, κυρίως οικονομικού περιεχομένου, έχει μεταφραστεί σε ξένες γλώσσες.

Το 1952 ο Ζολώτας εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Κατέλαβε επίσης κορυφαία αξιώματα σε ελληνικούς και διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς, όπως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, η Νομισματική Επιτροπή και η Οικονομική Επιτροπή της Ευρώπης.

Ως διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος (1955-1967) ο Ζολώτας είχε καθοριστική συμβολή στη Συμφωνία Σύνδεσης Ελλάδας – ΕΟΚ το 1962, βάσει της οποίας η χώρα κατέστη το πρώτο συνδεδεμένο κράτος με την κοινότητα.

Το 1968 παραιτήθηκε από την έδρα της Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, εκφράζοντας την αντίθεσή του στο δικτατορικό καθεστώς.

Το 1974, μετά την πτώση της χούντας των συνταγματαρχών, επανήλθε και τοποθετήθηκε εκ νέου διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, θέση την οποία διατήρησε έως το 1981, όταν αποχώρησε με τον τίτλο του επίτιμου πρόεδρου της Τράπεζας.

Ο Ζολώτας ανέλαβε πρώτη φορά κυβερνητικό χαρτοφυλάκιο το 1952, ως υπουργός Συντονισμού σε υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Το ίδιο χαρτοφυλάκιο ανέλαβε εκ νέου στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, τον Ιούλιο του 1974.