Άφαντο από το Κέμπριτζ το σημειωματάριο του Δαρβίνου με το «Δέντρο της Ζωής»

Η τελευταία φορά που εθεάθησαν ήταν το 2000, όταν βγήκαν για λίγο από την αποθήκη προκειμένου να φωτογραφηθούν.

Είκοσι χρόνια αργότερα, η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ ανακοίνωσε ότι αγνοεί την τύχη δύο σημειωματάριων του Δαρβίνου, αξίας εκατομμυρίων ευρώ.

Μάλιστα ένα από τα δύο δερματόδετα σημειωματάρια περιεέχει το περίφημο σχέδιο του «Δέντρου της Ζωής», στο οποίο ο Κάρολος Δαρβίνος εξερευνά την εξελικτική σχέση διαφορετικών ειδών.

«Είναι θλιβερό» λέει στο BBC η Δρ Τζέσικα Γκάρντνερ, επικεφαλής της βιβλιοθήκης. «Δεν θα αφήσουμε ούτε πέτρα ασήκωτη» για να ανακαλυφθεί τι συνέβη, υπόσχεται.

Τα κόκκινα δερματόδετα σημειωματάρια φυλλάσσονταν σε ένα μπλε χάρτινο κουτί (Πηγή: Cambridge University Library)

Παραδέχεται ωστόσο ότι τα δύο πολύτιμα κειμήλια του Δαρβίνου μπορεί να έχουν κλαπεί.

Όπως αναφέρει η Δρ Γκάρντνερ, το Νοέμβριο του 2000 τα δύο σημειωματάρια βγήκαν από την αποθήκη των χειρογράφων έπειτα από «εσωτερικό αίτημα» για την φωτογράφισή τους. Μεταφέρθηκαν τότε σε ένα αυτοσχέδιο στούντιο που είχε στηθεί σε μια προσωρινή κατασκευή, λόγω των εργασιών που πραγματοποιούνταν στην πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη.

Η απουσία τους έγινε αντιληπτή δύο μήνες αργότερα στη διάρκεια «ελέγχου ρουτίνας».

«Οι προκάτοχοί μου πίστευαν πραγματικά ότι μπορεί να είχαν επιστραφεί σε λάθος μέρος» λέει η Δρ Γκάρντνερ, η οποία ανέλαβε επικεφαλής της βιβλιοθήκης το 2017. Η ίδια πιστεύει πλέον πως τα σημειωματάρια «πιθανότατα» εκλάπησαν πριν από χρόνια.

Οι «πυρετώδεις» προσπάθειες αναζήτησης τα τελευταία τρία χρόνια απέβησαν άκαρπες, οπότε η βιβλιοθηκονόμος αποφάσισε να δημοσιοποιήσει την υπόθεση και να ζητήσει τη συνδρομή της αστυνομίας.

Το ιστορικό πρώτο σκίτσο του Δέντρου της Ζωής χρονολογείται στο 1837 (Πηγή: Cambridge University Library)

Οι έρευνες θα συνεχιστούν, ωστόσο η Γκάρντνερ εκτιμά ότι θα χρειαστούν άλλα πέντε χρόνια για να ψαχτεί ολόκληρη η αχανής βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, της οποίας τα ράφια υπολογίζεται ότι έχουν συνολικό μήκος 200 χιλιομέτρων.

Το σκίτσο του Δέντρου της Ζωής, ίσως η σημαντικότερη καταχώριση στα κόκκινα σημειωματάρια, χρονολογείται στον Ιούλιο του 1837, όταν ο Δαρβίνος ήταν 28 ετών.

Είχε επιστρέψει πρόσφατα στο Λονδίνο από το ταξίδι του στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Γκαλάπαγκος, όπου συγκέντρωσε στοιχεία που θα του ενέπνεαν αργότερα την θεωρία της εξέλιξης των ειδών.

Περισσότερα από 30 χρόνια αργότερα, τον Νοέμβριο του 1859, ο Δαρβίνος παρουσίασε ένα νέο σχέδιο του Δέντρου της Ζωής στο εμβληματικό έργο του Η Καταγωγή των Ειδών.

Το ριζοσπαστικό έργο του συμπληρώθηκε το 1871 με την έκδοση του δεύτερου κορυφαίου έργου του, Η Καταγωγή του Ανθρώπου, στο οποίο επέκτεινε τη θεωρία της εξέλιξης στο ανθρώπινο είδος, υποστηρίζοντας ότι οι άνθρωποι και οι ανθρωποειδείς πίθηκοι μοιράζονται έναν κοινό πρόγονο.

Ήταν μια θεωρία που έφερε βαθιές αλλαγές στην επιστήμη, τον πολιτισμό και τη θρησκειολογία –τόσο βαθιές ώστε ακόμα και σήμερα ορισμένοι συντηρητικοί κύκλοι επιμένουν να αρνούνται την εξέλιξη.

Σήμερα, η Καταγωγή των Ειδών θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά έργα όλων των εποχών.