Βία κατά των γυναικών : Μακρύς ο δρόμος για να κλείσουν οι πληγές

Παγκόσμια Μέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών. Η μέρα έδωσε τη θέση της στη νύχτα. Τέλειωσαν οι ομιλίες, οι παρεμβάσεις, έκλεισαν τα ντοσιέ, διπλώθηκαν τα χαρτιά και μπήκαν στην τσέπη του σακακιού, μέχρι του χρόνου. Που θα κληθούμε να τιμήσουμε ξανά αυτή τη μέρα και να υποσχεθούμε όπως φέτος, όπως πέρυσι, όπως πρόσπερυσι ότι κάποια από όλες αυτές τις λύσεις, τις ιδέες, τις πολιτικές, έστω τις ευχές θα εφαρμοστούν θα εισακουστούν, κάτι θα έχει αλλάξει.

Νύχτωσε στις 25 Νοεμβρίου για πολλές, για αμέτρητες γυναίκες σε όλο τον κόσμο, σε κάθε χώρα, σε κάποιες χώρες πολύ περισσότερο. Και η μέρα που θα ξημερώσει πολλές από αυτές θα τις βρει άγρυπνες, βασανισμένες, ψυχικά κλονισμένες, χωρίς μέλλον, χωρίς διέξοδο, μόνες σε έναν δρόμο που οδηγεί που;

Τα πρώτα θύματα

Ο ίδιος δρόμος στον οποίο πάτησαν πριν χρόνια, αιώνα, χιλιετίες. Πάντα οι γυναίκες ήταν τα πρώτα θύματα της βίας. Και ας είναι τόσο δυνατές τόσο ανθεκτικές, ο πρώτος κρίκος της εξελικτικής συνέχειας του ανθρώπου, η μεταστοιχείωση της φυσικής επιλογής.

Η βία σε κάθε βήμα αυτού του δρόμου. Που απλώθηκε φαρδύς πλατύς μόλις εξέλιπαν οι μητριαρχικές κοινωνίες. Η βία που συμβαίνει και ποτέ δεν αναγνωρίστηκε. Ετσι σχηματοποιήθηκαν οι κοινωνίες και προόδευσαν μέχρι σήμερα. Μαζί και την Ελλάδα.

Η φυσική βία στο σπίτι. Πρώτα το αδιέξοδο, η αλληλένδετη σχέση του έγγαμου βίου με την επιβίωση, του προορισμού δημιουργίας οικογένειας, χωρίς περιθώριο ελευθέριας, χωρίς περιθώριο δουλειάς που θα εξασφαλίσει την ανεξαρτησία. Πόσες δουλειές υπήρχαν για τις γυναίκες στο μεταπολεμικό κόσμο; Στην Ελλάδα;

Αιώνες διακρίσεων

Αιώνες διακρίσεων και βαθιά ριζωμένης πατριαρχίας έχουν δημιουργήσει μεγάλο χάσμα ισχύος μεταξύ των φύλων στις οικονομίες, στα πολιτικά συστήματα και στις επιχειρήσεις μας. Οι αποδείξεις υπάρχουν παντού, όπως λέει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε άρθρο του στην Εφημερίδα των Συντακτών. «Οι γυναίκες και τα κορίτσια βρίσκονται επίσης αντιμέτωπες με τον μισογυνισμό και την ακύρωση των επιτευγμάτων τους. Γελοιοποιούνται ως υστερικές ή ως καθοδηγούμενες από τις ορμόνες τους, κρίνονται συστηματικά με βάση την εμφάνισή τους, υπόκεινται σε ατελείωτους μύθους και ταμπού για τις φυσικές σωματικές τους λειτουργίες, βρίσκονται αντιμέτωπες με τον καθημερινό σεξισμό, την πατερναλιστική συμπεριφορά και την ενοχοποίηση».

Αλλαξε κάτι από αυτά τις τελευταίες δεκαετίες; Οι πιο δραματικές αλλαγές ήταν προς το χειρότερο. Μακριά οι γυναίκες από κάθε θέση ισχύος. Από το δικαίωμα της σκέψης, της διάθεσης των οργανωτικών τους προσόντων, μακριά από τα γράμματα, τις επιστήμες, την ευκαιρία να εξελίξουν τον κόσμο, να ανατρέψουν κατεστημένα. Μακριά από το ίσο δικαίωμα στις αμοιβές, στο στοιχειώδες δικαίωμα να δείξουν ότι μπορούν να αναλάβουν τις ίδιες ευθύνες ή να τις φέρουν εις πέρας όταν το απαιτήσουν οι περιστάσεις.

Και στην Ελλάδα;

Και στην Ελλάδα; Τίποτα δεν άλλαξε στην Ελλάδα ή δεν πήγε πιο διαφορετικά συγκριτικά με την Ευρώπη με την οποία πασχίζει να ταυτίζεται. Βρήκε η γυναίκα συμπαραστάτη μόλις έκανε τα πρώτα της βήματα στον αρχέγονο δρόμο; Πόσοι της έδειξαν εμπιστοσύνη όταν ζήτησε ίση μεταχείριση; Πόσα εμπόδια βρήκε, πόσες απειλές δέχτηκε, πόσες φορές αντιμέτωπη με συναλλαγή, πόσες φορές είδε τον εαυτό της να εκτίθεται σαν αντικείμενο χωρίς όνομα και υπόσταση;

«Aυξάνονται και τα περιστατικά σωματικής, λεκτικής, ψυχολογικής, σεξουαλικής βίας κατά των γυναικών, της ενδοοικογενειακής βίας, που φτάνουν μέχρι τις δολοφονίες γυναικών. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της ανισότιμης θέσης των γυναικών στη σύγχρονη εκμεταλλευτική κοινωνία, οι οποίες βιώνουν επίσης την εργοδοτική, κρατική βία» θα δηλώσει ο ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας.

«Φτάνει πια με την υποκρισία της σημερινής κυβέρνησης, όπως και των προηγούμενων, για τη στήριξη των θυμάτων βίας, τη στιγμή που έχουν αποδυναμώσει την προστασία των γυναικών, ακόμα και όσων έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση από τον εργοδότη», θα διακηρύξει. «Οι γυναίκες έχουν τη δύναμη να σπάσουν το «σιωπητήριο» που προσπαθεί να επιβάλει η κυβέρνηση με την ένταση της καταστολής, δυναμώνοντας τους αγώνες για μέτρα προστασίας της υγείας και των δικαιωμάτων τους».

Χαμένα νιάτα

Ακόμα ένα βήμα στο δρόμο που κανείς δεν μάζεψε τα αγκάθια από τα ροδοπέταλα. Και στην Ελλάδα; Φυσικά και στην Ελλάδα. Συμπληγάδες παραμονεύουν μπροστά και πίσω μία άλλη γυναίκα που κάποτε είχε τα νιάτα της, σε πιο παλιά εποχή, χαμένα νιάτα, με τα σημάδια από την ζωστήρα στην πλάτη, που της λέει να προχωρήσει γιατί όταν χρειάστηκε έσκυψε εκείνη να την προφυλάξει από τη βία ελπίζοντας ότι το παιδί της δεν θα ζήσει αυτά που έζησε η ίδια, δεν θα θυμάται όταν μεγαλώσει το κλάμα, τα ουρλιαχτά, ούτε θα δει τα σημάδια στην πλάτη. Θα προχωρήσει η νέα γυναίκα στο δρόμο αλλά όπως λέει η ΓΣΕΕ…

«Ο δρόμος προς το σπάσιμο της σιωπής, την προστασία και την αποκατάσταση των θυμάτων της βίας, αλλά και την έγκαιρη και αποτελεσματική δίωξη των δραστών είναι μακρύς. Σε ό,τι αφορά μάλιστα στη βία εναντίον των γυναικών στην εργασία αχαρτογράφητος, καθώς ούτε στοιχεία υπάρχουν για την έκταση και τα χαρακτηριστικά του φαινομένου ούτε το θεσμικό πλαίσιο δεν τολμάει να προχωρήσει με τα κατάλληλα εργαλεία που θα έδινε, επιπλέον της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, η κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασία 190 για τον «Τερματισμό της βίας και της παρενόχλησης σε βάρος των γυναικών και των ανδρών στον κόσμο της εργασίας», με τη λήψη των απαραίτητων και κυρίως κατάλληλων μέτρων εφαρμογής της».

Εξαντλήθηκαν οι αντοχές

Και είναι αλήθεια ότι «με τις αντοχές της κοινωνίας να έχουν εξαντληθεί, ύστερα από 10 χρόνια οικονομικής κρίσης και μέτρων λιτότητας και να δοκιμάζονται εκ νέου κάτω από την απειλή στην ίδια την ανθρώπινη ζωή από την πανδημία του κορονοϊού και νέα πρόσθετα περιοριστικά μέτρα, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κοινωνική πανδημία της βίας κατά των γυναικών παραμένει αόρατη στην πραγματική της διάσταση».

Κι έτσι μπροστά στις Συμπληγάδες, προτού ακουστεί ο ανατριχιαστικός ήχος που θα συνθλίψει τα όνειρα της, όπως την μυθική εποχή τσάκιζε τα κόκκαλα γενναίων και ριψοκίνδυνων ανδρών, άλλα γυναικεία χέρια απλώθηκαν για να κρατήσουν το άνοιγμα ανοικτό.  Και στάθηκαν δίπλα της, γυναίκες θύματα trafficking, θύματα εξανδραποδισμού, ρατσισμού, θηριωδιών. Θύματα υποσχέσεων που δεν τηρήθηκαν, πολιτικών που έμειναν στα χαρτιά.

Μόχθος, μόχθος

Είναι η βία αυτή που όπως αναφέρει η Γραμματεία Γυναικών του ΠΑΜΕ, «εκφράζεται σήμερα με τον πιο γλαφυρό τρόπο, όταν σε περίοδο πανδημίας, σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο, γυναίκες και άντρες της εργατικής τάξης και του λαού βρίσκονται εκτεθειμένοι στην ασθένεια, γιατί η υγεία, τα φάρμακα, τα εμβόλια αποτελούν πανάκριβα εμπορεύματα. Όταν μοχθούν για να μάθουν τα παιδιά τους γράμματα, μέσα σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα κατακερματισμένο που ούτε τα στοιχειώδη μέσα δεν τους προσφέρει.

Εκφράζεται πάνω στο πετσί των εργαζόμενων στην υγεία, στο φάρμακο, στα σούπερ μάρκετ και αλλού, που δουλεύουν εντατικά, με ατέλειωτες υπερωρίες, με λειψά μέτρα προστασίας της υγείας και της ασφάλειάς τους. Εκφράζεται στις χιλιάδες των ανέργων και σε αναστολή εργαζόμενων που καλούνται να ζήσουν με τα ψίχουλα που τους πετά η κυβέρνηση, όσα περισσεύουν από το καλό «τάισμα» της εργοδοσίας».

Απειλή

«Δυστυχώς και στην Ελλάδα, η διάσταση της οικονομικής βίας, η οποία έχει εμπεδωθεί από τη βία των ασκούμενων πολιτικών, η νέα διάσταση της «ψηφιακής βίας» από τις μεθόδους παρακολούθησης της τηλεργασίας, το επισφαλές περιβάλλον στην εργασία, η εργοδοτική αυθαιρεσία με την αιφνιδιαστική αφαίρεση δικαιωμάτων και η απειλή της αβεβαιότητας και της ανεργίας, ο εγκλεισμός με τις αυξημένες οικογενειακές υποχρεώσεις, εμπεδώνουν τα στερεότυπα του κοινωνικού ρόλου των φύλων, αποτελούν τροχοπέδη στον αγώνα της ισότητας σε αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας και ανατροφοδοτούν τα ήδη υψηλά ποσοστά όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών», επανέρχεται η ΓΣΕΕ.

Μερικοί αριθμοί

Τα στοιχεία που παραθέτει η Μαρία Συρεγγέλα, Γ.Γ. Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, είναι ενδεικτικά. Σύμφωνα και με τον Δείκτη Ισότητας του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων:

*Το ποσοστό εργασίας (ατόμων ηλικίας 20-64 ετών) είναι 49% για τις γυναίκες και 70% για τους άνδρες.

*Με το συνολικό ποσοστό εργασίας στο 60%, η Ελλάδα δεν έχει επιτύχει τον εθνικό στόχο της Ε.Ε. για την εργασία που αγγίζει το 70%.

*Το ποσοστό πλήρους απασχόλησης μειώθηκε από 34% σε 31% για τις γυναίκες και από 61% σε 48% για τους άνδρες μεταξύ 2005 και 2017, μειώνοντας το χάσμα μεταξύ των φύλων (από 27 ποσοστιαίες μονάδες στις 17 μονάδες).

*Μεταξύ γυναικών και ανδρών σε ζευγάρια με παιδιά, το χάσμα είναι έξι φορές μεγαλύτερο από ό, τι σε ζευγάρια χωρίς παιδιά (31%. και 5 % αντίστοιχα).

*Δύο φορές περισσότερες γυναίκες (14%) εργάζονται με μερική απασχόληση σε σχέση με τους άνδρες.

*Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες εργάζονται 39 ώρες την εβδομάδα και οι άνδρες 44 ώρες.

*Η άνιση συγκέντρωση γυναικών και ανδρών σε διάφορους τομείς της αγοράς εργασίας παραμένει ένα ζήτημα:

*Το 23% των γυναικών εργάζεται στην εκπαίδευση, την υγεία και την κοινωνική εργασία, σε σύγκριση με το 8% των ανδρών.

*Λιγότερες γυναίκες (4%) από τους άνδρες (20%) εργάζονται στα επαγγέλματα επιστήμης, τεχνολογίας, μηχανικής και μαθηματικών (STEM).

Στις 25 Νοεμβρίου, η Παγκόσμια Μέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, τιμήθηκε στα περισσότερα μέρη του κόσμου. Φέτος, που ο θάνατος του κοροναϊού παραμονεύει, βρέθηκαν στο δρόμο πολύ περισσότερες γυναίκες. Και πίστεψαν στους εαυτούς τους λίγο περισσότερο από πέρυσι. Δικό τους το μεγαλύτερο φορτίο.