Πότε η γρίπη γίνεται φονική

Μυστήριο συνεχίζει σε μεγάλο βαθμό να αποτελεί το γιατί η λοίμωξη με τον ιό της γρίπης μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο βακτηριακής πνευμονίας.

Ερευνητές του Ινστιτούτου Καρολίνσκα στη Σουηδία παρουσιάζουν τώρα σε νέα μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» (PNAS) σημαντικά ευρήματα τα οποία εξηγούν τις αποκαλούμενες «υπερλοιμώξεις». Τα ευρήματα αυτά, σύμφωνα με τους ερευνητές, μπορούν να φωτίσουν και τη σοβαρή νόσηση που προκαλεί η COVID-19 η οποία «σαρώνει» αυτή τη στιγμή την υφήλιο.

Βακτηριακή αιτία θανάτου των ασθενών με γρίπη

Η ισπανική γρίπη προκάλεσε πανδημία το 1918-1919 και σε αντίθεση με άλλες πανδημίες έπληξε πολλά νεαρά, υγιή άτομα. Μια σημαντική αιτία για αυτό ήταν οι υπερλοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια και συγκεκριμένα από πνευμονιόκοκκο.

Η γρίπη προκαλείται βέβαια από ιό, ωστόσο η πιο συνήθης αιτία θανάτου των ασθενών με γρίπη είναι η δευτερογενής βακτηριακή πνευμονία παρά ο ίδιος ο ιός της γρίπης. Οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις αποτελούν τον πιο κοινό ένοχο για την εμφάνιση πνευμονίας στην κοινότητα και κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως.

Μια προηγούμενη μόλυνση με τον ιό της γρίπης καθιστά τον οργανισμό ευάλωτο σε πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις, ωστόσο οι μηχανισμοί που κρύβονται πίσω από αυτή τη σύνδεση δεν έχουν καταστεί πλήρως κατανοητοί. Οι ερευνητές του Καρολίνσκα εντόπισαν τώρα αλλαγές που προκαλεί η γρίπη στους κατώτερους αεραγωγούς και οι οποίες επιδρούν στην ανάπτυξη πνευμονιόκοκκων στους πνεύμονες.

Διαρροή θρεπτικών στοιχείων και αντιοξειδωτικών

Πειράματα που διεξήγαγαν οι επιστήμονες σε ζωικά μοντέλα έδειξαν ότι διαφορετικά θρεπτικά στοιχεία και αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C, διαρρέουν από το αίμα δημιουργώντας ένα περιβάλλον στους πνεύμονες το οποίο ευνοεί την ανάπτυξη βακτηρίων. Τα βακτήρια προσαρμόζονται στο φλεγμονώδες περιβάλλον αυξάνοντας την παραγωγή του βακτηριακού ενζύμου HtrA.

Το βακτηριακό ένζυμο-«κλειδί»

H παρουσία του HtrA αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και προάγει τη βακτηριακή ανάπτυξη στους αεραγωγούς που έχουν ήδη προσβληθεί από τη γρίπη. Αντιθέτως η έλλειψη του HtrA σταματά τη βακτηριακή ανάπτυξη.

«Η ικανότητα των πνευμονιόκοκκων να αναπτύσσονται στους κατώτερους αεραγωγούς κατά τη διάρκεια λοίμωξης με τον ιό της γρίπης φαίνεται να εξαρτάται από το πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά περιβάλλον το οποίο εμφανίζει υψηλότερα επίπεδα αντιοξειδωτικών κατά την ιογενή λοίμωξη. Φαίνεται επίσης να συνδέεται με την ικανότητα των βακτηρίων να προσαρμόζονται στο περιβάλλον και να προστατεύονται από την επίθεση που εξαπολύει εναντίον τους το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών» ανέφερε η κύρια ερευνήτρια της μελέτης Μπιργκίτα Eνρίκες Νόρμαρκ, καθηγήτρια στο Τμήμα Μικροβιολογίας, Βιολογίας των Ογκων και Κυτταρικής Βιολογίας στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα.

Προς νέες θεραπείες

Τα καινούργια ευρήματα μπορεί να αποδειχθούν πολύτιμα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη νέων θεραπειών ενάντια στις υπερλοιμώξεις που προκαλούνται εξαιτίας της γρίπης και της βακτηριακής πνευμονίας. «Το HtrA είναι ένα ένζυμο, μια πρωτεάση, που αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα και επιτρέπει στον πνευμονιόκοκκο να διεισδύσει στο εσωτερικό των αεραγωγών» εξήγησε η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Βίκυ Σέντερ, ερευνήτρια στο Τμήμα Μικροβιολογίας, Βιολογίας των Ογκων και Κυτταρικής Βιολογίας στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα και προσέθεσε ότι «έτσι μια πιθανή θεραπευτική στρατηγική θα ήταν η χρήση αναστολέων της πρωτεάσης για την πρόληψη της πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης στους πνεύμονες».

Ιδιος μηχανισμός και στην COVID-19;

Παρότι παραμένει ακόμη αγνώστο αν οι ασθενείς με COVID-19 είναι και αυτοί επιρρεπείς σε τέτοιου τύπου δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις, οι ερευνητές πιστεύουν ότι παρόμοιοι μηχανισμοί πιθανώς ανευρίσκονται και σε σοβαρά νοσούντες με νέο κορωνοϊό. «Είναι πιθανό η οξεία λοίμωξη των πνευμόνων, ανεξαρτήτως του αιτίου που την προκαλεί, να οδηγεί σε διαρροή θρεπτικών στοιχείων και αντιοξειδωτικών και τελικώς σε ένα περιβάλλον που ευνοεί τη βακτηριακή ανάπτυξη» κατέληξε η καθηγήτρια Ενρίκες Νόρμαρκ.