Thanksgiving : Οι αυτόχθονες Αμερικανοί δεν έχουν λόγους να γιορτάζουν

Τεράστια ιπτάμενα μπαλόνια στους δρόμους της Νέας Υόρκης, γαλοπούλα και cranberries. Μπορεί να μην έχουμε γιορτάσει ποτέ την Ημέρα των Ευχαριστιών, όμως η ποπ κουλτούρα μάς έχει συστήσει για τα καλά σε ένα από τα σημαντικότερα αμερικανικά έθιμα. Τη στιγμή που ο Δρ. Άντονι Φάουτσι καλεί τους Αμερικανούς να περιορίσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τους φετινούς εορτασμούς τους ελέω κοροναϊού, μια μερίδα του πληθυσμού θα προτιμούσε να αποχαιρετίσει αυτή τη γιορτή για πάντα. Αιτία για αυτό, η «σκοτεινή» ιστορία της αμερικανικής εθνικής γιορτής, πίσω από την οποία κρύβεται – πολύ βολικά – η γενοκτονία των αυτοχθόνων Αμερικανών.

Προσκυνητές και «Ινδιάνοι»

Τον Σεπτέμβριο του 1620, το πλοίο Μεϊφλάουερ εγκατέλειψε το Πλίμουθ της Αγγλίας, μεταφέροντας 102 επιβάτες που επιχειρούσαν να αποδράσουν από τις θρησκευτικές διώξεις στις οποίες υποβάλλονταν στον τόπο καταγωγής τους. Εξήντα έξι ημέρες μετά, θα αποβιβάζονταν κοντά στο Κέιπ Κοντ και θα ξεκινούσαν να οικοδομούν το πρώτο χωριό τους, κοντά στη Μασαχουσέτη.

Ο πρώτος χειμώνας οδήγησε στο θάνατο σχεδόν τους μισούς επιβάτες του πλοίου. Όσοι, όμως, επέζησαν, είδαν τις τύχες τους να αλλάζουν το Μάρτιο, όταν ένας από τους άποικους έφερε στον καταυλισμό έναν αυτόχθονα Αμερικανό, τον Σκουάντο, για να βοηθήσει τους επιζήσαντες. Ο Σκουάντο και άλλοι αυτόχθονες της φυλής Γουαμπανοάγκ δίδαξαν στους «προσκυνητές», όπως έμειναν γνωστοί, πώς να καλλιεργούν καλαμπόκι και να ψαρεύουν στα ποτάμια, τους έδειξαν ποια φυτά ήταν δηλητηριώδη και τους βοήθησαν να αναπτύξουν την αποικία τους.

Η πρώτη συγκομιδή καλαμποκιού αποδείχθηκε επιτυχημένη και, ως κίνηση ευγνωμοσύνης, ο Γουίλιαμ Μπράντφορντ οργάνωσε μια γιορτή, στην οποία κάλεσε τον Σκουάντο και αρκετούς ακόμη αυτόχθονες συμμάχους.

Η γιορτή κράτησε τρεις ολόκληρες μέρες, και τα γεύματα που παραχωρήθηκαν κατά τη διάρκειά της, παρασκευάστηκαν με τις παραδοσιακές μεθόδους των αυτοχθόνων, καθώς δεν υπήρχαν διαθέσιμοι φούρνοι. Ο προσκυνητής Έντουαρντ Γουίνσλοου έχει αφήσει γραπτά στα οποία περιγράφει την εκδήλωση, και τα οποία έχουν χρησιμοποιήσει οι περισσότεροι ιστορικοί στην προσπάθειά τους να ανακαλύψουν λεπτομέρειες για τη γιορτή.

Ο Τζορτζ Ουάσινγκτον και οι διάδοχοί του στην προεδρία των ΗΠΑ όρισαν επίσημες ημέρες «ευχαριστιών» κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Κατά τις ημέρες αυτές, οι Αμερικανοί εξέφραζαν την ευγνωμοσύνη τους για την ανεξαρτησία της χώρας τους από τη Μεγάλη Βρετανία. Τελικά, το 1863 ο πρόεδρος Αβραάμ Λίνκολν καθιέρωσε την Ημέρα των Ευχαριστιών ως εθνική εορτή.

Αυτά που αποκρύπτονται

Η παραπάνω, επίσημη εκδοχή που διδάσκονται οι Αμερικανοί στο σχολείο, ακόμη και αν είναι ακριβής, σταματά σε μια πολύ βολική ιστορική στιγμή. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η… ευγνωμοσύνη των προσκυνητών προς τους Γουαμπανοάγκ και άλλες συμμαχικές φυλές θα εκφραζόταν με τη μορφή της σφαγής τους, της καταστροφής των οικισμών τους και της σκόπιμης έκθεσης των πληθυσμών τους σε ασθένειες που ήταν συνηθισμένες στην Αγγλία, όχι όμως και στην Αμερική, με αποτέλεσμα οι αυτόχθονες να μην έχουν αντισώματα. Και, πλέον, όλοι ξέρουμε τι σημαίνει αυτό.

Πολιτισμική οικειοποίηση

Τίποτα δεν θα μπορούσε να περιγράψει καλύτερα τους εορτασμούς της Ημέρας των Ευχαριστιών από τη φράση που… δημιουργεί πάθη στους πολέμιους της «πολιτικής ορθότητας».

Το αφήγημα των «Προσκυνητών και των Αυτοχθόνων που βάζουν στην άκρη τις διαφορές τους» και τρώνε μαζί, «ντύνεται» στις σχολικές αίθουσες με μια σειρά από… ενδιαφέρουσες χειροτεχνίες.

Μαζί με την παραδοσιακή γαλοπούλα που ζωγραφίζουν οι μικροί Αμερικανοί μαθητές, πολλά σχολεία διακοσμούν «ινδιάνικα» καπέλα – που τις περισσότερες φορές δεν έχουν καμία σχέση με τα διαδήματα, τα ρούχα και τα φτερά που φορούσαν οι Ινδιάνοι Γουαμπανοάγκ.

Μια εκ των δύο… εθνικών φιναλίστ των φετινών Ευχαριστιών

Όσο ασήμαντες και αν ακούγονται οι παιδικές χειροτεχνίες, οι αμερικανικές φυλές που ζούσαν στις ΗΠΑ μέχρι την άφιξη των Ευρωπαίων, είχαν διακριτές μεταξύ τους κουλτούρες και πολιτικές ταυτότητες, παρά το γεγονός ότι μοιράζονταν ορισμένες πεποιθήσεις, έθιμα και πρακτικές.

Επομένως, αυτού του είδους η αντιμετώπιση των αυτοχθόνων πολιτισμών δεν είναι μόνο προσβλητική: Ομογενοποιώντας τις φυλές, κατά κάποιο τρόπο τις εξαλείφει από την ιστορία, τις μετατρέπει σε απλά στερεότυπα φιλικών πρωτόγονων και αποκρύπτει την κτηνωδία στην οποία επέβαλαν την ήπειρο οι άποικοι, διατηρώντας ζωντανές τις απλουστευτικές αντιλήψεις περί μεταφοράς του πολιτισμού σε έναν «κενό» τόπο.

Εθνική Ημέρα Πένθους/Ημέρα Αν-Ευχαριστιών

Κάθε χρόνο, στην επικράτεια των ΗΠΑ διοργανώνονται δύο διαμαρτυρίες κατά της Ημέρας των Ευχαριστιών, την τέταρτη Πέμπτη του Νοεμβρίου κατά την οποία γιορτάζεται.

Η Εθνική Ημέρα Πένθους (National Day of Mourning) πραγματοποιείται από το 1970 από αυτόχθονες Αμερικανούς της Νέας Αγγλίας που αντιμετωπίζουν τη γιορτή ως υπενθύμιση όχι μόνο της γενοκτονίας, αλλά και της συνεχιζόμενης καταπίεσης των αυτοχθόνων φυλών της Αμερικής. Κατά τη διάρκειά της, προσπαθούν να επιμορφώσουν τους Αμερικανούς για τα πραγματικά γεγονότα, ενώ έχουν πράγματι επιτύχει την αναθεώρηση της παρουσίασης αρκετών πτυχών της αμερικανικής ιστορίας.

Στο νησί Αλκατράζ, στον Κόλπο του Σαν Φρανσίσκο, διοργανώνεται σε ετήσια βάση από το 1975 η «Ημέρα των Αν-Ευχαριστιών» (Un-Thanksgiving Day), γνωστή και ως Τελετή Ανατολής των Αυτοχθόνων Λαών. Μέσα από αυτή, οι αυτόχθονες Αμερικανοί διεκδικούν τα δικαιώματά τους και τιμούν τους επιζήσαντες της ευρωπαϊκής αποίκισης.