Οι γυναίκες πρωταγωνίστριες στο νέο αγροεπιχειρείν

Αναμφισβήτητος ο ρόλος της γυναικείας επιχειρηματικότητας στον αγροτικό τομέα καθώς πολλαπλά είναι τα οφέλη που προκύπτουν από αυτήν, τόσο για την γυναίκα που δραστηριοποιείται στον χώρο, όσο και για τον αγροτικό τομέα αυτόν καθ΄ αυτόν αλλά και την κοινωνική και οικονομική συνοχή των αγροτικών περιοχών συνολικότερα.

Η ενθάρρυνση βεβαίως της γυναικείας επιχειρηματικότητας στον αγροτικό χώρο δεν αποτελεί μια εύκολη υπόθεση. Συναντά δυσκολίες και εμπόδια, τα οποία και πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη στον σχεδιασμό πολιτικών και κατ΄ επέκταση προγραμμάτων ενίσχυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας στον πρωτογενή τομέα και στις αγροτικές περιοχές.

Ορισμένες βασικές διαπιστώσεις που προκύπτουν τόσο από την πολυετή εφαρμογή προγραμμάτων ενθάρρυνσης της επιχειρηματικότητας όσο και από σχετικές έρευνες, ειδικά σε αγροτικές περιοχές, είναι οι παρακάτω:

1. Οι γυναίκες στις αγροτικές περιοχές αποτελούν μικρότερο ποσοστό εργαζομένων έναντι των ανδρών καταγράφοντας σημαντικά υψηλότερα ποσοστά ανεργίας. Καταδεικνύεται η ανάγκη, λοιπόν, ουσιαστικής ενίσχυσης της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
2. Πολλές αγροτικές περιοχές, ειδικά ορεινές-απομακρυσμένες, παρουσιάζουν οξυμένο δημογραφικό πρόβλημα και γήρανση του αγροτικού πληθυσμού, γεγονός που αναδεικνύει ότι η συγκράτηση του γυναικείου πληθυσμού σε αυτές τις περιοχές, μέσω της γυναικείας επιχειρηματικότητας, αποτελεί το κλειδί αντιμετώπισης.
3. Η άρση των ανισοτήτων συνιστά, ως διαδικασία, αναγκαία συνθήκη της πολυλειτουργικότητας του αγροτικού χώρου και της αγροτικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, η ισότητα ευκαιριών μεταξύ των δύο φύλων συνδέεται άμεσα και με τη δημογραφική ενδυνάμωση της υπαίθρου και την καλύτερη εκμετάλλευση των παραγωγικών συντελεστών.
4. Οι γυναίκες στον πρωτογενή τομέα, ενώ στην πραγματικότητα έχουν σημαντική συμβολή ως μέλη του αγροτικού νοικοκυριού και ως εργατικό δυναμικό στη γεωργική εκμετάλλευση, πολλές φορές η εργασία τους και η ενασχόλησή τους δεν αποτυπώνεται επίσημα.
5. Η έλλειψη βασικών δημοσίων, κοινωνικών κυρίως, υποδομών περιορίζει τη γυναικεία επιχειρηματικότητα καθώς δεν επιτρέπει στις γυναίκες των αγροτικών περιοχών να εξυπηρετούν τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις και να αφιερώνουν χρόνο στις επαγγελματικές τους.

Διαπιστώνουμε λοιπόν, μια σειρά από λόγους που επιβάλλουν τη στήριξη της επιχειρηματικότητας και δη της γυναικείας στον πρωτογενή τομέα και στις αγροτικές περιοχές.

Για τους λόγους αυτούς, η γυναικεία και η νεανική επιχειρηματικότητα βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των προτεραιοτήτων του στρατηγικού σχεδιασμού εθνικών και κοινοτικών πολιτικών στήριξης στις αγροτικές περιοχές.

Οι πολιτικές αυτές, κυρίως μέσα από τα Προγράμματα Αγροτικής Ανάπτυξης, εδράζουν σε μια ολιστική προσέγγιση της ανάπτυξης του αγροτικού χώρου καθώς περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα από μέτρα και δράσεις τόσο για την ενθάρρυνση της επιχειρηματικότητας αμιγώς στον πρωτογενή τομέα, όσο και συνολικά στους διαφορετικούς τομείς οικονομικής δραστηριότητας των αγροτικών περιοχών.

Πολυαπασχόληση

Νέες προοπτικές για την προώθηση της γυναικείας επιχειρηματικότητας δημιουργεί και η πολυλειτουργικότητα του αγροτικού χώρου, ως αναπτυξιακό οικονομικοκοινωνικό μοντέλο. Η πολυαπασχόληση και η διαφοροποίηση της τοπικής οικονομίας αποτελούν βασικές προτεραιότητες της πολιτικής της Ε.Ε. για την αγροτική ανάπτυξη και την απασχόληση στις αγροτικές περιοχές, που έχουν ως βασικό στόχο την καταπολέμηση της ανεργίας, την αντιμετώπιση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, τη βελτίωση του εισοδήματος των αγροτικών νοικοκυριών και τη συνολικότερη βελτίωση μέσω ιδιωτικών και δημοσίων επενδύσεων του επιπέδου διαβίωσης στις αγροτικές περιοχές, ώστε να αυξηθεί η ελκυστικότητα της υπαίθρου και να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις παραμονής των νέων και των γυναικών στο τόπο τους.

Σημαντικές, επίσης, ευκαιρίες ανάπτυξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας προσφέρει και η λεγόμενη «πράσινη οικονομία», μέσα από την συνεχώς αυξανόμενη ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για προϊόντα και υπηρεσίες με ποιότητα, ταυτότητα, ασφάλεια και σεβασμό στο περιβάλλον.

Η αειφορία και η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελούν έννοιες που βρίσκονται στο πυρήνα της λογικής παρέμβασης πολιτικών και προγραμμάτων της Ε.Ε. για την αγροτική ανάπτυξη σε συνδυασμό, βεβαίως, με την προώθηση της καινοτομίας, της έρευνας και των νέων τεχνολογιών, των οποίων η αξιοποίηση καθιστά τις γυναίκες αγρότισσες ικανές να μπορούν ακόμη πιο αποτελεσματικά να ενσωματώνονται και να συνεισφέρουν επαγγελματικά στον ιδιαίτερα απαιτητικό πρωτογενή τομέα, ταυτόχρονα με τις υποχρεώσεις τους ως μέλη του αγροτικού νοικοκυριού.

Ανάλογες ευκαιρίες απασχόλησης προσφέρουν η αξιοποίηση περιοχών χαρακτηρισμένων ως ιδιαίτερης φυσικής αξίας, των περιοχών Natura, καθώς και λοιπών περιοχών της υπαίθρου που μπορούν να λειτουργήσουν ως πόλοι πράσινης ανάπτυξης. Ιδίως μέσα από την παραγωγή και πώληση πιστοποιημένων ποιοτικών προϊόντων των προστατευμένων αυτών περιοχών, την παραγωγή και πώληση προϊόντων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, αλλά και την ανάπτυξη της οικοξενάγησης και του οικοτουρισμού.

Ταυτόχρονα, τα τοπικά προγράμματα LEADER προσφέρουν επενδυτικές δυνατότητες σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο αγροτουρισμός, ο οικοτουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός, κλπ., συμβάλλοντας αποφασιστικά στην ανάδειξη της τοπικής ταυτότητας, της παράδοσης και των ποιοτικών γεωργικών προϊόντων των αγροτικών περιοχών, καθώς και στην σύνδεση τουρισμού και πολιτισμού με τον πρωτογενή τομέα και το περιβάλλον. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε τέτοιου είδους επιχειρηματικές δραστηριότητες, η συμμετοχή των γυναικών, είτε μεμονωμένα είτε μέσα από συνεργατικά σχήματα–γυναικείους συνεταιρισμούς, είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι η γυναικεία επιχειρηματικότητα στις αγροτικές περιοχές διαθέτει δυναμική που μπορεί να αναδειχθεί όταν βρει τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις.

Ανακεφαλαιώνοντας, οι πολιτικές στήριξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας στις αγροτικές περιοχές δεν είναι μονοσήμαντες ή αποσπασματικές, αλλά συνιστούν μια ολοκληρωμένη αναπτυξιακή στρατηγική που έχει να κάνει όχι μόνο με τον πρωτογενή τομέα αλλά με την συνολικότερη οικονομική και κοινωνική δομή και οργάνωση της υπαίθρου.

Την ολοκληρωμένη αυτή στρατηγική προσέγγιση υπηρετούμε τόσο μέσα από την υλοποίηση των μέτρων και δράσεων του τρέχοντος Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης, όσο και μέσα από το σχεδιασμό της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της νέας περιόδου.

Στόχος μας η ουσιαστική συμβολή στη μείωση των ανισοτήτων και στην άμβλυνση των προβλημάτων που η γυναικεία επιχειρηματικότητα αντιμετωπίζει στις αγροτικές μας περιοχές.