Ευγένιος Ο’Νηλ : Πέρα απ’ τον ορίζοντα

Στη χορεία των κορυφαίων θεατρικών συγγραφέων του 20ού αιώνα ανήκει κατά κοινή ομολογία ο αμερικανός Ευγένιος Ο’Νηλ (Eugene O’Neill), ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 27 Νοεμβρίου 1953.

Ο αποκληθείς και πατέρας του σύγχρονου αμερικανικού θεάτρου είχε γεννηθεί στις 16 Οκτωβρίου 1888 σε ένα ξενοδοχείο του Mανχάταν, στην πόλη της Νέας Υόρκης.

Αλέξης Μινωτής (Ρόμπερτ Μάγιο), Μ. Σταθογιάννη (Μαίρη)

Γιος τού ιρλανδικής καταγωγής διάσημου ηθοποιού Τζέιμς Ο’Νηλ (James O’Neill) και της Έλλα Κουίνλαν (Mary Ellen «Ella» Quinlan), ο Ευγένιος Ο’Νηλ πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια, που σημαδεύτηκαν από διαρκείς μετακινήσεις (λόγω των επαγγελματικών υποχρεώσεων του πατέρα του) και σοβαρά προβλήματα στους κόλπους της οικογενείας του (ο πατέρας του σε μονίμως δυσχερή οικονομική θέση, η μητέρα του εθισμένη στα ναρκωτικά, ο αδελφός του αλκοολικός).

Στις πρώτες δεκαετίες της ζωής του διήγαγε έναν ταραχώδη βίο εντός και εκτός Ηνωμένων Πολιτειών: αποβλήθηκε από το φημισμένο Πρίνστον ύστερα από σπουδές μόλις ενός έτους (1906-1907), άσκησε πολλά και διάφορα επαγγέλματα, μεταξύ αυτών και του ναυτικού, αντιμετώπισε δε σοβαρά προβλήματα υγείας (ελονοσία, φυματίωση).

Κατίνα Παξινού (Ρουθ Άτκινς), Σαπφώ Αλκαίου (Καίτη Μάγιο), Ελένη Ζαφειρίου (Κυρία Άτκινς), Μ. Σταθογιάννη (Μαίρη)

Κυνηγώντας το προσωπικό του όνειρο, και έχοντας επίγνωση της θεατρικής πραγματικότητας και των υψηλών προσδοκιών του αμερικανικού θεάτρου εκείνη την περίοδο, ο Ο’Νηλ άρχισε να γράφει το φθινόπωρο του 1913.

Αλέξης Μινωτής (Ρόμπερτ Μάγιο), Μ. Σταθογιάννη (Μαίρη)

Το φθινόπωρο του 1914 εισήλθε στο Χάρβαρντ, το οποίο εγκατέλειψε έπειτα από ένα μόλις έτος, χωρίς να καταφέρει και πάλι να ολοκληρώσει τις σπουδές του.

Γεώργιος Γληνός (Άντριου Μάγιο), Ηλίας Δεστούνης (Καπετάνιος Ντικ Σκωτ), Σαπφώ Αλκαίου (Καίτη Μάγιο), Αιμίλιος Βεάκης (Τζέιμς Μάγιο)

Έργο του Ο’Νηλ («Πλέοντας ανατολικά για το Κάρντιφ», Bound East for Cardiff, μονόπρακτο γραμμένο την άνοιξη του 1914) ανέβηκε πρώτη φορά από θίασο της Νέας Υόρκης το φθινόπωρο του 1916.

Κριτική του Βασίλη Ρώτα, εφημερίδα «Τα Παρασκήνια»

Στο Μπρόντγουεϊ ο Ο’Νηλ πρωτοεμφανίστηκε το 1920 με το έργο «Πέρα απ’ τον Ορίζοντα» (Beyond the Horizon), με το οποίο έμελλε να κερδίσει πρώτη φορά το βραβείο Πούλιτζερ.

Ύψιστη τιμητική διάκριση για τον Ο’Νηλ υπήρξε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, το οποίο απέσπασε το 1936.

Σαπφώ Αλκαίου (Καίτη Μάγιο), Ελένη Ζαφειρίου (Κυρία Άτκινς)

Στα σημαντικότερα δημιουργήματά του συγκαταλέγονται τα έργα του «Ο Μαλλιαρός Πίθηκος» (The Hairy Ape, 1922), «Άννα Κρίστι» (Anna Christie, 1922, βραβείο Πούλιτζερ), «Πόθοι Κάτω από τις Λεύκες» (Desire Under the Elms, 1924), «Παράξενο Ιντερμέτζο» (Strange Interlude, 1928, βραβείο Πούλιτζερ), «Το Πένθος Ταιριάζει στην Ηλέκτρα» (Mourning Becomes Electra, 1931), «Ο Παγοπώλης Έρχεται» (The Iceman Cometh, 1939) και «Το Μεγάλο Ταξίδι της Μέρας Μέσα στη Νύχτα» (Long Day’s Journey into Night, 1956).

Κριτική του Άγγελου Δόξα, εφημερίδα «Ακρόπολις»

Με εξαίρεση ένα μόνο κωμικό έργο, το «Ω, Ερημιά!» (Ah, Wilderness!, 1932), όλα τα υπόλοιπα έργα του Ο’Νηλ ερείδονται άμεσα ή έμμεσα στην τραγωδία.

*Οι φωτογραφίες και τα δημοσιεύματα που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο προέρχονται στο σύνολό τους από το Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου. Η παράσταση «Πέρα απ’ τον ορίζοντα» είχε ανέβει στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στο χρονικό διάστημα 13/12/1939 – 24/12/1939.