Ο Μακρόν στρίβει δεξιά – Αυταρχικές επιλογές με το βλέμμα στην… Λεπέν

Κάθε χρόνο την προσκαλεί ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Συχνά συνομιλεί μαζί της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών της έχει αποδώσει το καθεστώς του συμβουλευτικού μέλος. Ο ιδρυτής της, είχε προσκληθεί από τον ίδιο τον Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν για τη συνάντηση που είχε γίνει για την εκκίνηση του διαλόγου με το Ισλάμ. Η ετήσια έκθεσή της για την Ισλαμοφοβία στη Γαλλία θεωρείται κείμενο αναφοράς για την καταγραφή των διακρίσεων σε αυτή την ευρωπαϊκή χώρα.

Και όμως η Συλλογικότητα κατά της Ισλαμοφοβίας στη Γαλλία (Collectif contre l’islamophobie en France – CCIF), στην οποία αναφερόμαστε, έλαβε στις 19 Νοεμβρίου επίσημη ειδοποίηση από τον γάλλο υπουργό Εσωτερικών Ζεράντ Νταρμανέν ότι επίκειται η διάλυση της και ότι έχει οκτώ ημέρες να διατυπώσει τις αντιρρήσεις της.

Η επιλογή αυτή είναι ενδεικτική μιας ορισμένης στροφής που καταγράφεται στη Γαλλία στην επαύριον της φριχτής δολοφονίας του Σαμουέλ Πατύ αλλά και στην εκκίνηση της προεκλογικής εκστρατείας για τις προεδρικές εκλογές του 2022 όπου ο Εμανουέλ Μακρόν είναι πολύ πιθανό να βρεθεί αντιμέτωπος της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν.

Η πολεμική κατά του Ισλάμ

Η στροφή αυτή αφορά μια πολύ πιο σκληρή αντιμετώπιση των μουσουλμάνων κατοίκων της Γαλλίας, πολιτών, προσφύγων και μεταναστών, που έρχεται σε αντιδιαστολή με την τάση των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών προς την πολυπολιτισμικότητα και την ανεκτικότητα.

Αντίθετα, στη Γαλλία διαμορφώνεται ένα ορισμένο κλίμα που θεωρεί ότι υπάρχει πρόβλημα με το Ισλάμ και ότι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί είναι να γίνει σαφές ότι και οι μουσουλμάνοι αποδέχονται τις αξίες ενός κοσμικού, ανεξίθρησκου «δυτικού κράτους». Δεν είναι τυχαίο ότι στη Γαλλία έχουν ληφθεί μέτρα που δεν ισχύουν σε άλλες χώρες όπως η απαγόρευση στης μαντίλας στα σχολεία ή ότι έχει υπάρξει ζήτημα απαγόρευσης του «μπουρκίνι».

Ήδη η γαλλική κυβέρνηση προετοιμάζει το ήδη προαναγγελθέν από τον Μακρόν νομοσχέδιο «κατά του ισλαμικού σεπαρατισμού», έστω και εάν η έκφραση σεπαρατισμός τελικά δεν θα περιλαμβάνεται στον τίτλο. Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο θα στρέφεται κυρίως κατά του «ριζοσπαστικού Ισλάμ» και θα περιλαμβάνει διάφορα μέτρα: υποχρέωση όλων των οργανώσεων που λαμβάνουν κάποιου είδους επιχορήγηση να δηλώνουν ρητά και ενυπόγραφα το σεβασμό των αρχών και των αξιών της Γαλλικής Δημοκρατίας. Θα υπάρξει μεγαλύτερη υποχρέωση αποκάλυψης όσων προσφέρουν οικονομικές ενισχύσεις ή συνδρομές σε θρησκευτικά ιδρύματα. Εάν μέλη μιας οργάνωσης  δρουν κατά των «ρεπουμπλικανικών αρχών» (principes républicaines) αυτό θα έχει επιπτώσεις στην οργάνωση και θα μπορεί να υπάρχει ακόμη και επείγουσα αναστολή της δράσης της με κυβερνητική απόφαση. Οι μαθητές θα έχουν μια υποχρεωτική εθνική ταυτοποίηση, έτσι ώστε να αποτραπούν περιπτώσεις κατ’ οίκον διδασκαλίας ή φοίτησης σε παράτυπα ισλαμικά σχολεία.

Πλευρά του νομοσχεδίου και η ποινικοποίηση της δημοσιοποίησης πληροφοριών που αφορούν την επαγγελματική ζωή προσώπου με σκοπό να εκτεθεί η σε κίνδυνο η ζωή η δική του και αυτή της οικογενείας του, που σύμφωνα με τις αρχές αποσκοπεί η στο να αποτραπεί στο μέλλον ανάλογη στοχοποίηση όπως αυτή που υπέστη ο Σαμουέλ Πατύ πριν τη δολοφονία του.

Η επίθεση κατά κοινωνικών και ανθρωπιστικών οργανώσεων

Σε αυτό το πλαίσιο μεθοδεύεται η διάλυση της CCIF και υπήρξε ανάλογη διάλυση της ανθρωπιστικής οργάνωσης Baraka city η οποία έχει δράση σε πλήθος χώρες σε όλον τον κόσμο βοηθώντας πάνω από δύο εκατομμύρια ανθρώπους.

Το σχήμα που κυριαρχεί είναι ότι όλες αυτές οι οργανώσεις ενισχύουν την ιδεολογική διάδοση του «ριζοσπαστικού Ισλάμ» ή ότι έχουν δράση και λόγο απολογητικό της τρομοκρατίας (μια κατηγορία αρκετά ασαφή ως προς το τι ορίζεται ως υποστήριξη ή απολογία της τρομοκρατίας), ή ότι προάγουν τον «σεπαρατισμό», έκφραση που στη Γαλλία έχει κυρίως τη σημασία της άρνησης αποδοχής των υποτίθεται κοινών δημοκρατικών αξιών και ενός ορισμένου κοινού τρόπου ζωής.

Μάλιστα, πέραν των κινήσεων κατά οργανώσεων το τελευταίο διάστημα έχουν αυξηθεί και οι παρεμβάσεις σε βάρος μεμονωμένων προσώπων, που δέχτηκαν «κατ’ οίκον επισκέψεις» από εκπροσώπους των αρχών.

Στο στόχαστρο έχουν βρεθεί ακόμη και πανεπιστημιακοί ερευνητές που έχουν κατηγορηθεί, δια στόματος μάλιστα του υπουργού Εθνικής Παιδείας Ζαν-Μισέλ Μπλανκέ ότι με το ερευνητικό τους έργο προάγουν τον «ισλαμοαριστερισμό», δήλωση που προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις.

Η βαριά κληρονομιά της αποικιοκρατίας

Παρότι η Γαλλία έχει συνδέσει το όνομά της με τον Διαφωτισμό, τις αξίες της Γαλλικής Επανάστασης  και την κατάργηση της δουλείας, υπήρξε επίσης μια αποικιοκρατική δύναμη, συχνά με αρκετά βάναυση συμπεριφορά. Μάλιστα, εάν δούμε και το παράδειγμα της Αλγερίας, η διαδικασία αποαποικιοποίησης σε ορισμένες περιπτώσεις ήταν αρκετά οδυνηρή.

Την ίδια ώρα δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι μεγάλο μέρος των Γάλλων μουσουλμάνων, όπως και των μεταναστών και προσφύγων μουσουλμάνων, προέρχονται από πρώην αποικίες.

Γι’ αυτόν τον λόγο αρκετοί υποστηρίζουν ότι ένα μέρος των αντι-ισλαμικών τοποθετήσεων στη Γαλλία αποτελεί ως ένα βαθμό και αναπαραγωγή μιας αποικιοκρατικής λογικής.

Ο αντίλογος σε τέτοιες κριτικές, είναι συνήθως ότι η Γαλλία είχε τα τελευταία χρόνια πολύ περισσότερα θύματα από τρομοκρατικές επιθέσεις από οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Ωστόσο, κάποιες φορές αυτό το επιχείρημα προσπερνά ότι υπήρχαν και μουσουλμάνοι ανάμεσα στα θύματα, όπως και ότι πολλοί μουσουλμάνοι έσπευσαν προς αρωγή των θυμάτων τέτοιων επιθέσεων.

Η επίθεση στην ελευθερία της ενημέρωσης

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση Μακρόν μεθοδεύει θεσμικές αλλαγές που τείνουν σε μια πιο αυταρχική κατεύθυνση.

Ας μην ξεχνάμε ότι στο πλαίσιο του κινήματος των «Κίτρινων Γιλέκων» η δράση των αστυνομικών δυνάμεων είχε αποτέλεσμα σχεδόν 2500 τραυματισμούς διαδηλωτών που περιλαμβάνουν και 24 ανθρώπους που έχασαν το μάτι τους και 5 που ακρωτηριάστηκαν. Υπήρξαν επίσης συνολικά πάνω από 12.000 συλλήψεις και πάνω από 2000 καταδίκες, ενώ υπήρξαν και πάνω από 300 δικαστικές διερευνήσεις περιστατικών αστυνομικής βίας.

Τώρα η γαλλική κυβέρνηση είναι στο στόχαστρο για τον πρόσφατο νόμο που ενέκρινε η Γαλλική Εθνοσυνέλευση και ο οποίος εκτός των άλλων θέτει μεγάλους περιορισμούς στη δυνατότητα φωτογράφησης ή βιντεοσκόπησης αστυνομικών δυνάμεων σε δράση, με πρόσχημα την ασφάλειά τους, μέτρο που θεωρείται ότι περιορίζει την ελευθερία του τύπου και το δικαίωμα στην ενημέρωση και πληροφόρηση αλλά και προσπαθεί να περιορίσει τη δυνατότητα καταγραφής περιστατικών αστυνομικής βίας και αυθαιρεσίας. Μάλιστα το συγκεκριμένο δέχτηκε κριτική ακόμη και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή που υποστήριξε ότι δημοσιογράφοι πρέπει να μπορούν «να κάνουν τη δουλειά τους ελεύθερα και με πλήρη ασφάλεια».

«Κύριε Πρόεδρε δεν σας ψηφίσαμε για αυτό»

Είναι ενδεικτικό ότι 33 προσωπικότητες, που το 2017 είχαν ψηφίσει υπέρ του Εμανουέλ Μακρόν ζήτησαν από τον Γάλλο πρόεδρο να αποσύρει το σχετικό νόμο όπως και τo σχέδιο νόμου για τον «σεπαρατισμό», αναφέροντας χαρακτηριστικά «Κύριε Πρόεδρε δεν σας ψηφίσαμε για αυτό» και υποστηρίζοντας ότι τέτοιες πρωτοβουλίες οδηγούν σε οπισθοχώρηση ως προς τις ελευθερίες «της πληροφόρησης, της γνώμης, θρησκευτικής πίστης, της εκπαίδευσης, του συνέρχεσθαι, της διαδήλωσης και της διαμαρτυρίας».

Οι υπογράφοντες περιλαμβάνουν τον διάσημο δικηγόρο Ουιλιάμ Μπουρντόν, τον σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, τη σκηνοθέτιδα Αριάν Μνουσκίν, τον πολιτολόγο Ολιβιέ Ρουά αλλά και τον Λιλιάν Τουράμ, που κατέχει το ρεκόρ συμμετοχών στην εθνική ομάδα ποδοσφαίρου της Γαλλίας και έχει μεγάλη αντιρατσιστική δράση.

Η δεξιά στροφή και ο ορίζοντας των προεδρικών εκλογών

Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και mainstream διεθνή μέσα, όπως οι New York Times έχουν μιλήσει για δεξιά στροφή του προέδρου Μακρόν, ιδίως εάν αναλογιστούμε την πολιτική του προέλευση από την γαλλική κεντροαριστερά και τις κυβερνήσεις του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι το κλειδί για την κατανόηση τέτοιων πολιτικών επιλογών είναι ο ορίζοντας των προεδρικών εκλογών του 2022. Ο Εμανουέλ Μακρόν θέλει να φτάσει σε αυτές χωρίς απώλειες προς τα δεξιά, ιδίως όταν εκεί καραδοκεί η Μαρίν Λεπέν και άρα θέλει να δείξει την εικόνα ενός ηγέτη με πυγμή ικανού να επιβάλει την τάξη και να αντιμετωπίσει το «ριζοσπαστικό Ισλάμ».

Άλλοι πάλι υποστηρίζουν ότι η στροφή είναι πιο «δομική». Ολοένα και περισσότερο το γαλλικό κράτος αλλά και η γαλλική πολιτική σκηνή αδυνατούν να αναμετρηθούν με την πραγματικότητα των διακρίσεων στο εσωτερικό της χώρας, τους τυπικούς και άτυπους διαχωρισμούς που αναπαράγονται.

Ο τρόπος που εδώ και χρόνια τα προάστια και συνολικά οι περιοχές με αυξημένη παρουσία ανθρώπων με μεταναστευτική καταγωγή αντιμετωπίζονται ως εκκολαπτήρια «επικινδύνων τάξεων», η εμμονική επικέντρωση στη μονοδιάστατη συσχέτιση Ισλάμ και τρομοκρατίας, η διαρκής διεκδίκηση μέτρων που στοχοποιούν συγκεκριμένες θρησκευτικές πεποιθήσεις και ευαισθησίες, όλα αυτά παραπέμπουν περισσότερο σε ένα πολιτικό σύστημα που διαχειρίζεται την κρίση του μέσα από την αναζήτηση «αποδιοπομπαίων τράγων», παρά σε μια υπεράσπιση δημοκρατικών αρχών. Και αυτή η αντίφαση ολοένα και περισσότερο συμπυκνώνεται στις επιλογές του ίδιου του Εμανουέλ Μακρόν.