Τι θα αλλάξει στην Ουάσιγκτον;

Εχει ανάψει η συζήτηση για τις επικείμενες αλλαγές στη συμπεριφορά των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική με την άνοδο του Μπάιντεν στην εξουσία. Η διπλωματική ομάδα του νέου προέδρου δεν είναι όμως άγνωστη στα μονοπάτια των εξωτερικών χειρισμών της αμερικανικής πολιτικής. Και ιδιαίτερα στα ζητήματα που αφορούν την περιοχή μας αλλά και γενικότερα την Ανατ. Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή. Διότι σχεδόν όλοι ήσαν υπεύθυνοι σχετικών χειρισμών στη διάρκεια της προεδρίας Μπάρακ Ομπάμα. Δείχνοντας ένα προφίλ όχι ιδιαίτερα πετυχημένο για τις τύχες της περιοχής. Και που φοβάμαι πως δεν προδικάζει καλύτερες ημέρες για τα δικά μας εθνικά συμφέροντα!

Η εξωτερική πολιτική του Μπάρακ Ομπάμα είχε θεωρήσει στυλοβάτη της πολιτικής της στην περιοχή την Τουρκία. Σε συνδυασμό με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στον ισλαμικό κόσμο, την επαναφορά του Ιράν στην αγκαλιά της νομιμότητας και την ουσιαστική συμμετοχή του Κατάρ στις εξελίξεις. Η πολιτική εκείνη ουσιαστικα δεν έβλεπε τις ενδημικές διαφορές σουνιτών και σιιτών κι επέμενε πως η επέκταση της τρομοκρατίας στη Δύση «δεν είχε σχέση με το Ισλάμ» (βλ. σχετ. Peter Townsend, «Nothing to Do with Islam», 2016).

Με την επιθετική πορεία του Ισλαμικού Κράτους, την ουσιαστική πλέον παρουσία της Ρωσίας και την αντίδραση της Σαουδικής Αραβίας και των συμμάχων της απέναντι στον ακραίο σουνιτικό ισλαμισμό των Αδελφών, το σκηνικό άλλαξε. Ο Μόρσι και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ανετράπησαν στην Αίγυπτο, το Κατάρ απομονώθηκε από τις υπόλοιπες πετρομοναρχίες του Κόλπου και της Αραβίας (με την εξαίρεση του Κουβέιτ και του Ομάν που κράτησαν ανοιχτές διόδους επινοινωνίας), ενώ το Ιράν ξανακύλησε στην απομόνωση αλλά αύξησε την επιρροή του στο σιιτικό πλέον Ιράκ και στην περιοχή γενικά με τη συντριβή του ISIS και τον ρόλο του Αγιατολάχ Σιστανί. Το οικοδόμημα της περιόδου Ομπάμα κατέρρευσε με πάταγο. Με τη Ρωσία επανακαταλαμβάνοντας ρόλο μεγάλης δύναμης. Σύμφωνα με απόλυτα έγκυρους παραρηρητές της περιοχής (βλ. Gilles Kepel, «Εξοδος από το Χάος», 2020, σελ. 297), «οι δυτικοί ηγέτες έδειξαν (τότε) την ανικανότητά τους – όπως και την ανικανότητα των ειδικών που τους συμβούλευαν – να αναλύσουν τις μεταβολές στον μουσουλμανικό κόσμο».

Επικράτησε τότε στη Δύση η λογική της «ισλαμοποίησης του ριζοσπαστισμού» κι όχι της «ριζοσπαστικοποίησης του ισλάμ» με αποτέλεσμα να χαθεί η ουσία των εξελίξεων. Ο Ασαντ έμεινε ανενόχλητος, η Τουρκία άρχισε να αλωνίζει και λόγω Κούρδων να βρεθεί αγκαλιά με τη Ρωσία, το δε Ιράν, μέσω Χετζμπολάχ, σιιτικών παραστρατιωτικών οργανώσεων και της Δύναμης Κουντς να εξοντώσει τους ισλαμιστές και να κυριαρχήσει στην περιοχή. Τα δύο νέα μέτωπα είναι πλέον ευδιάκριτα. Σαουδική Αραβία, Αίγυπτος, Εμιράτα από τη μία. Τουρκία, Αδελφοί Μουσουλμάνοι, Κατάρ και Ιράν από την άλλη. Τι θα κάνει τώρα η κυβέρνηση Μπάιντεν;

Το State Department είναι δεδομένο πως δεν θέλει να χάσει την Τουρκία. Και στο Κατάρ υπάρχει σοβαρή αμερικανική βάση. Ο Μοχάμεντ Σάλμαν της Σαουδικής Αραβίας είναι σίγουρο πως θα ζητήσει εγγυήσεις για τις νέες του πολιτικές κινήσεις. Και το Ιράν, μετά την εξόντωση του εθνικού ήρωα Κασίμ Σολεϊμανί και διοικητή της Δύναμης Κουντς, θα διατηρήσει επιφυλακτικές μέχρι εχθρικές αντιλήψεις για τη Δύση. Η Τουρκία, με σοβαρές πλέον άκρες στη Λιβύη, τη Συρία, τη Σομαλία (απέναντι από την Υεμένη) και τον Καύκασο, θα απαιτήσει σεβασμό των συμφερόντων και των διεκδικήσεών της. Για να μη βρεθεί οριστικά στο πλευρό της Ρωσίας. Και για να στηρίξει τα δυτικά συμφέροντα στη Συρία.

Μπόλικη τροφή για σκέψη.