Δύο νέες εκδόσεις από το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων

Κυκλοφόρησαν τα βιβλία «Ιστορία του τακτικού στρατού της Ελλάδος, 1821-1833 του Χρήστου Βυζάντιου» καθώς και τα «Κλέφτικα τραγούδια (1824-1833) μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες» από τις εκδόσεις του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, στον κύκλο δράσεων «1821-2021. Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση».

Το έργο «Ιστορία του τακτικού στρατού της Ελλάδος 1821-1833 του Χρήστου Βυζάντιου», είναι ο τρίτος τόμος της σειράς «Κείμενα Μνήμης» (διευθυντής: Παντελής Μπουκάλας), με εισαγωγή, επιστημονική επιμέλεια και σχόλια των ιστορικών Νίκου Θεοτοκά (Πάντειο Πανεπιστήμιο) και Διονύση Τζάκη (Ιόνιο Πανεπιστήμιο).

Ο Χρήστος Βυζάντιος, γεννημένος το 1804 στην Κωνσταντινούπολη, ήρθε νεαρότατος στην επαναστατημένη Ελλάδα, το 1823. Πολέμησε στο Ναύπλιο, την Κάρυστο, το Χαϊδάρι, την Ακρόπολη, τη Χίο και αλλού ως μέλος του νεοσύστατου ολιγάριθμου τακτικού στρατού, ενός σώματος που απαξιώθηκε από την πλειονότητα των οπλαρχηγών του 1821. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο η εξιστόρησή του, που εκδόθηκε αρχικά το 1837 και σε εκτενέστερη και αναθεωρημένη μορφή το 1874, αποτελεί μια από τις σπάνιες και πιο πολύτιμες μαρτυρίες για την Ελληνική Επανάσταση. Όπως σημειώνει στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Παντελής Μπουκάλας, «ο Βυζάντιος πίστευε ακράδαντα ότι μόνον ένας «ὠργανισμένος» στρατός θα μπορούσε να υπηρετήσει την εθνική ιδέα», «ωστόσο δεν μειώνει τη συμβολή των ατάκτων στον Αγώνα ώστε, πλαγίως, να δικαιώσει το Τακτικό και την προσωπική του θητεία στις τάξεις του. Δεν είναι αυτό το μέλημά του. Αναγνωρίζει άλλωστε ότι «ὁ ἄτακτος στρατὸς ἦτο ὁλόκληρον τὸ ἔθνος μετασχηματισθὲν εἰς στρατόν, ὁ δὲ τακτικὸς ἦτο τὸ πολλοστημόριον αὐτοῦ»». Η πίκρα του απορρέει από το γεγονός ότι ο τακτικός στρατός «δὲν ἐθεωρεῖτο ὡς ἐθνικός», γιατί τα μέλη του ήταν κυρίως «ἑτερόχθονες», όπως άλλωστε και ο συγγραφέας. Η εκτενής εισαγωγή (στην οποία οι επιστημονικοί επιμελητές εντάσσουν το κείμενο στη σύγχρονη ιστοριογραφική και θεωρητική συζήτηση περί τακτικού και άτακτου στρατού), τα αναλυτικά σχόλια και το ευρετήριο βοηθούν τον σημερινό αναγνώστη να προσεγγίσει και να κατανοήσει το σημαντικό αυτό έργο.

Ο τόμος «Κλέφτικα τραγούδια μεταφρασμένα σε πέντε γλώσσες (1824-1843)» εισάγει τον αναγνώστη με τρόπο γλαφυρό και ελκυστικό, στο μεγάλο κεφάλαιο της υποδοχής από την ευρωπαϊκή λογιοσύνη των δημοτικών μας τραγουδιών, ιδιαίτερα εκείνων που συνδέονται με τον αγωνιστικό βίο των Κλεφτών. Το 1824-1825 ο Γάλλος φιλόλογος και ιστορικός Κλωντ Φωριέλ εξέδωσε στο Παρίσι μια δίτομη συλλογή ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, μεταφρασμένων στα γαλλικά. Η συμβολή του υπήρξε καθοριστική, καθώς σηματοδότησε τη στροφή του ενδιαφέροντος της καλλιεργημένης ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, από τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό, στους Έλληνες του καιρού της και τη σύγχρονη πολιτισμική τους δημιουργία. Ακολούθησαν, τα επόμενα χρόνια, μεταφράσεις και εκδόσεις ελληνικών δημοτικών τραγουδιών και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: στα γερμανικά, τα αγγλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά. Στην εκδοτική αυτή παραγωγή πρωτοστάτησαν σημαντικά ονόματα της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας και λογιοσύνης, όπως ο Βόλφγκανγκ Γκαίτε, ο Βίλχελμ Μύλλερ, ο Π.Μ.Λ. Τζος, ο Τσαρλς Μπρίνσλεϋ Σέρινταν, ο Νικολό Τομμαζέο, ο Ν.Ι. Γκνιέντιτς, ο Γεώργιος Ευλάμπιος.

Στην έκδοση του Ιδρύματος της Βουλής ανθολογούνται περί τα δώδεκα τραγούδια από κάθε γλώσσα υποδοχής: τη γαλλική, τη γερμανική, την αγγλική, την ιταλική και τη ρωσική. Στόχος είναι, με τα δείγματα αυτά, ο αναγνώστης να σχηματίσει εικόνα του λογοτεχνικού αλλά και του πολιτικού ενδιαφέροντος, στο πλαίσιο του φιλελληνικού κινήματος, των Ευρωπαίων για τη δημοτική ποίηση των Νεοελλήνων, στις αρχές και τα μέσα του 19ου αιώνα. Όπως σημειώνουν οι συντελεστές της, η έκδοση αποτελεί μια μικρή ανταπόδοση στο μέγα δώρο του Φωριέλ, των άλλων συλλεκτών-εκδοτών και των μεταφραστών, μια πράξη επιβεβλημένη. Οι αναγνώστες έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν δύο εκτενή μελετήματα γραμμένα από δύο άριστους γνώστες των δημοτικών, και ειδικά των κλέφτικων, τραγουδιών: την Εισαγωγή του Αλέξη Πολίτη («Οι κλέφτες και τα τραγούδια τους») και το Επίμετρο του Παντελή Μπουκάλα («Τα κλέφτικα, ψηφίδες από την «Ιλιάδα» της νεότερης Ελλάδας»). Ο τόμος κοσμείται από ζωγραφικά έργα εμπνευσμένα από την Ελληνική Επανάσταση.

Οι δύο νέες εκδόσεις του Ιδρύματος της Βουλής εντάσσονται στον Κύκλο Δράσεων «1821-2021. Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση».

Πηγή ΑΠΕ-ΜΠΕ