Στουρνάρας : Ύφεση άνω του 7,9% το 2020, καταλύτης ανάπτυξης το εμβόλιο

Το νέο lockdown λόγω της πανδημίας του κορoναϊού αναμένεται να οδηγήσει σε επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας το τέταρτο τρίμηνο, τόνισε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, σε ομιλία του στην εκδήλωση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου «Ελληνική οικονομία: Εξελίξεις, Προκλήσεις και Ευκαιρίες από την κρίση της Πανδημίας» στο Greek Economic Summit: Forging Ahead in Challenging Times.

Ο κεντρικός τραπεζίτης τόνισε ότι δεδομένης της αυξημένης αβεβαιότητας, η διεξαγωγή προβλέψεων είναι εξαιρετικά δυσχερής και εξαρτάται αποκλειστικά από την πορεία της πανδημίας.

Για παράδειγμα, σημείωσε, τα γενικευμένα περιοριστικά μέτρα που ενεργοποιήθηκαν στις 7 Νοεμβρίου για μια περίοδο τριών εβδομάδων εξακολουθούν να παραμένουν εν ισχύ, επηρεάζοντας περισσότερο του αναμενομένου την οικονομία.

Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να οδηγήσει σε νέα υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας το δ’ τρίμηνο του έτους και κατ’ επέκταση σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση για όλο το 2020, σε σχέση με αυτή που καταγράφηκε το α’ εξάμηνο του έτους (-7,9%).

Ανατροπή του κλίματος με το εμβόλιο

Αντίθετα, η ταχύτερη διάθεση του εμβολίου κατά του κορονοϊού στο ευρύ κοινό θα περιορίσει σημαντικά την αβεβαιότητα και θα επιταχύνει την ανάκαμψη το 2021.

Επίσης, πρόσθεσε ο κεντρικός τραπεζίτης, η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του νέου μέσου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ΕΕ (Next Generation EU – NGEU) θα ενισχύσει τις αναπτυξιακές προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, επιχορηγώντας κυρίως, αλλά όχι αποκλειστικά, επενδύσεις στους τομείς της λεγόμενης «πράσινης» ανάπτυξης και της ψηφιακής τεχνολογίας.

Εξασφαλισμένη η βιωσιμότητα του χρέους

Οπως είπε ο κ. Στουρνάρας, παρά την αυξημένη αβεβαιότητα και τους κινδύνους σχετικά με τη μελλοντική πορεία της οικονομίας, η βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους δεν απειλείται, τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030, λόγω κυρίως της μακράς διάρκειας των αποπληρωμών των δόσεων του χρέους, της σύνθεσής του που αποτελείται κατά 81% από δάνεια του επίσημου τομέα, κυρίως όμως λόγω των ευνοϊκών όρων αποπληρωμών, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του χρέους που έχουν ήδη αποφασιστεί.

Προκλήσεις και ευκαιρίες

Ο κεντρικός τραπεζίτης σημείωσε ότι η πανδημία του κορονοϊού αναμένεται να επιδεινώσει σημαντικά κάποια από τα προβλήματα που κληροδότησε στην Ελλάδα η κρίση χρέους της δεκαετίας του 2010, όπως το υψηλό δημόσιο χρέος, το υψηλό ποσοστό ανεργίας, το μεγάλο απόθεμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και το επενδυτικό κενό.

«Τα προβλήματα αυτά προστίθενται στις διαρθρωτικού τύπου προκλήσεις που αντιμετώπιζε ήδη η ελληνική οικονομία πριν από την πανδημία του κορονοϊού και οι οποίες περιορίζουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές της: τη χαμηλή διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, το υψηλό επίπεδο φοροδιαφυγής, τον αργό ψηφιακό μετασχηματισμό, τη φυγή ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης στο εξωτερικό, την κλιματική αλλαγή και το κόστος μετάβασης σε πιο καθαρές μορφές ενέργειας, τη μεταναστευτική-προσφυγική κρίση και την προβλεπόμενη δημογραφική επιδείνωση λόγω της γήρανσης του πληθυσμού.»

Δομικές αλλάγες λόγω πανδημίας

Παρά τις αναμφισβήτητα έντονα αρνητικές υγειονομικές και οικονομικές εξελίξεις, η πανδημία έχει οδηγήσει σε ορισμένες δομικές αλλαγές με σημαντικές θετικές μακροχρόνιες συνέπειες. Η σπουδαιότερη είναι η από πολλών ετών διεκδικούμενη ανάληψη κοινής δράσης στο χώρο της οικονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ, τόνισε ο κ. Στουρνάρας.

Αυτή η κοινή δράση, εξήγησε, αποτελείται:

Πρώτον, από μια επεκτατική και ευέλικτη νομισματική πολιτική εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στις παρούσες συνθήκες ύφεσης, η οποία δεν εξαιρεί κανένα κράτος-μέλος ασχέτως επενδυτικής βαθμίδας.

Δεύτερον, από μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, όχι μόνο από τα κράτη-μέλη μετά την αναστολή, και ενόψει της αναθεώρησής τους, των όρων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, αλλά κυρίως μέσω του νέου μέσου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (NGEU), συνολικής αξίας 750 δις ευρώ σε σταθερές τιμές 2018.

« Αυτό αποτελεί κοινή δημοσιονομική δράση και κοινό δανεισμό. Αναμφισβήτητα, αν αυτό το μέσο αποτελέσει έναν μόνιμο δημοσιονομικό μηχανισμό παρέμβασης, αυτό θα ήταν ένα μικρό μεν αλλά αποφασιστικό βήμα προς την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.»

» Μικρό βήμα, διότι δεν αρκεί, δεν μπορεί να θεωρηθεί “η στιγμή του Χάμιλτον” (Hamiltonian moment) για την ζώνη του ευρώ. Πρέπει επιπροσθέτως να προχωρήσει η ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης με ένα ευρωπαϊκό σύστημα ασφάλισης καταθέσεων και τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας για την αντιμετώπιση τραπεζικών κρίσεων (BRRD), να προχωρήσει η ένωση κεφαλαιαγορών, και σε τελικό στάδιο, όταν οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες στη ζώνη του ευρώ είναι ώριμες για αλλαγές στη Συνθήκη, να ολοκληρωθεί και η δημοσιονομική ένωση.»

» Μόνο με μία πλήρη Οικονομική και Νομισματική Ένωση (σήμερα, στην ουσία, είναι μόνο Νομισματική) θα γίνει πιο ανταγωνιστική η οικονομία της ζώνης του ευρώ, οι αγορές κεφαλαίων και ομολόγων της θα αποκτήσουν το αναγκαίο βάθος, και το ευρώ θα μπορέσει με αξιώσεις να ανταγωνιστεί το δολάριο ως παγκόσμιο συναλλαγματικό απόθεμα.»

Κατά δεύτερο λόγο, σημείωσε ο κ. Στουρνάρας, «η πανδημία επιταχύνει τεχνολογικές εξελίξεις και την ανάληψη δράσης για την κλιματική αλλαγή. Εξαιτίας της πανδημίας γίνεται εκτεταμένη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ενώ έχουν αυξηθεί η εξ αποστάσεως εργασία και εκπαίδευση, το ηλεκτρονικό εμπόριο και οι διαδικτυακές πληρωμές.»

» Ψηφιακά άλματα έχουν πραγματοποιηθεί ήδη στο Δημόσιο με την ηλεκτρονική συνταγογράφηση και την ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των πολιτών. Ψηφιακά άλματα αναμένονται επίσης στο χώρο των συστημάτων πληρωμών και του ηλεκτρονικού χρήματος.»

Η ένεση από το Ταμείο Ανάκαμψης

Η Ελλάδα αναμένεται να εισπράξει 32 δισ. ευρώ από το νέο μέσο ανάκαμψης (NGEU) την περίοδο 2021-2026, εκ των οποίων 19,3 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. ευρώ σε εξαιρετικά χαμηλότοκα δάνεια (σε σταθερές τιμές του 2018).

Οι πόροι αυτοί για την Ελλάδα ανέρχονται σε 4,26% του συνολικού ποσού, δηλαδή σε ποσοστό υπερδιπλάσιο από την ‘κλείδα’ της Ελλάδας που χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για τις αγορές ελληνικών κρατικών ομολόγων, επισήμανε ο κ. Στουρνάρας.

«Οι διαθέσιμοι πόροι του NGEU αποτελούν μια πολύ μεγάλη ευκαιρία καθώς μπορούν να χρηματοδοτήσουν τη μετάβαση σε ένα βιώσιμο εξωστρεφές πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης μέσω της επιτάχυνσης των μεταρρυθμίσεων, της βελτίωσης των υποδομών, του ψηφιακού μετασχηματισμού του κράτους και της οικονομίας, της επίτευξης βασικών περιβαλλοντικών προτεραιοτήτων και της μετάβασης στην πράσινη ενέργεια» τόνισε.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Τράπεζας της Ελλάδος, η πλήρης, έγκαιρη και αποτελεσματική αξιοποίηση των κονδυλίων του NGEU θα συμβάλει σε αύξηση του επιπέδου του πραγματικού ΑΕΠ πάνω από 2,0% κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2021-2026 και θα οδηγήσει σε αύξηση της συνολικής παραγωγικότητας των συντελεστών της παραγωγής και υψηλότερη δυνητική ανάπτυξη για όλη την επόμενη δεκαετία.

Μέσος ετήσιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία της τάξης του 3,5% για την Ελλάδα δεν είναι ουτοπικός, ιδιαιτέρως αν ληφθεί υπόψη ότι το σύνολο των πόρων που θα εισρεύσουν στην ελληνική οικονομία την επόμενη επταετία από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ και το Νέο Μέσο Ανάπτυξης και Ανθεκτικότητας, NGEU ανέρχονται σε 72 δισ. ευρώ περίπου, σημείωσε ο κ. Στουρνάρας.