Η άσκηση ως θεραπευτικό μέσο σε καιρό πανδημίας

Γράφει η Στέλλα Ζιάκα*

Το 2020 είναι μία ιδιαίτερη χρονιά αφού ο άνθρωπος καλείται να περιορίσει στο μέγιστο τις δραστηριότητές του. Λόγω της κατάστασης της πανδημίας ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων έχει μειώσει τις σωματική του δραστηριότητα ως απόρροια των γενικών οδηγιών για παραμονή στο σπίτι. Είναι όμως πολύ σημαντικό να κρατηθεί η ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας των μέτρων και της σωματικής δραστηριότητας. Ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δυστυχώς έχει παρατηρήσει επιδείνωση της ασθένειάς του λόγω της αλλαγής των καθημερινών δραστηριοτήτων και της έλλειψης σωματικής άσκησης.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι άσκηση είναι κάθε μορφή κίνησης του ανθρώπινου σώματος  που ενεργοποιεί τους μύες και όχι μόνο το τρέξιμο ή οι ασκήσεις με αντιστάσεις αλλά και  τα διάφορα είδη χορού, η yoga, οι πολεμικές τέχνες ακόμη και οι δουλειές του σπιτιού ή το ανέβασμα της σκάλας.

Ο ρόλος της άσκησης έχει καταλυτική σημασία γενικότερα στη ζωή μας και πόσο μάλλον τώρα πού διανύουμε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Η άσκηση δρα ως ρυθμιστής για το ανοσοποιητικό σύστημα. Κατά την διάρκειά της εκκρίνονται κάποιες ορμόνες, οι ενδορφίνες. Αυτές όχι μόνο μας προκαλούν μία αίσθηση ηρεμίας, ευδαιμονίας και αισιοδοξίας αλλά συμβάλλουν και στην καλή διάθεση. Οι ενδορφίνες αποτελούν το φυσικό παυσίπονο του οργανισμού αφού εξουδετερώνουν τα υψηλά επίπεδα αδρεναλίνης , μειώνοντας τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις και κατ’ επέκταση  και τα επίπεδα του στρες στον οργανισμό. Η άσκηση για το γενικό πληθυσμό συνίσταται ανεπιφύλακτα, στην περίπτωση όμως του κλινικού πληθυσμού καθίσταται απαραίτητη, γι αυτό και στο εν λόγω άρθρο εξηγούμε πιο συγκεκριμένα τα οφέλη της άσκησης για ορισμένες παθήσεις.

Μελέτη που πραγματοποιήθηκε από Ινδούς ερευνητές έδειξε ότι τα διαβητικά άτομα μεγαλύτερης ηλικίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχουν μια επιδείνωση στο γλυκαιμικό έλεγχο που εκδηλώνεται με μεγαλύτερη γλυκόζη νηστείας στο αίμα. Η επίδραση των μέτρων της πανδημίας φαίνεται να επηρεάζει και την ψυχική διάθεση των ατόμων, προκαλώντας έμμεσα και μία αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα. Με την άσκηση μπορεί να επέλθει μία μείωση στην αντίσταση στην ινσουλίνη βοηθώντας έτσι και στον γλυκαιμικό έλεγχο.

Έρευνα που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο τόνισε πώς όσον αφορά τα άτομα με καρδιαγγειακά νοσήματα, η αερόβια άσκηση μπορεί να μειώσει το ενδοκοιλιακό λίπος, την τάση για αύξηση βάρους αλλά και τα επίπεδα της ολικής χοληστερόλης. Μέσω της φυσικής δραστηριότητας παρατηρείται αύξηση στην καρδιακή ροή, βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας κάτι που οδηγεί σε μείωση της αρτηριακής πίεσης και αύξηση της αντί-οξειδωτικής άμυνας. Επίσης, τα άτομα που ασκούνται έχουν γρηγορότερη αποκατάσταση της καρδιακής συχνότητας μετά από στρεσογόνες καταστάσεις. Η βελτίωση στην αερόβια ικανότητα (δηλ. ανοχή στην αντοχή) αποτελεί θεραπευτικό στόχο για αυτά τα άτομα.

Φαίνεται ότι στα άτομα με άσθμα προτείνεται επίσης η συστηματική άσκηση καθώς δύναται να ωφελήσει στα συμπτώματα αφού αυξάνει την χωρητικότητα των πνευμόνων και βελτιώνει τη συνολική υγεία αυτών όπως αναφέρει μελέτη που έγινε από Αμερικανούς και Καναδούς ερευνητές. Μάλιστα αναφέρουν πώς η διατήρηση του βάρους είναι μέγιστης σημασίας καθώς φαίνεται ότι η παιδική παχυσαρκία επιδεινώνει τα συμπτώματα. Η κολύμβηση, η διαφραγματική αναπνοή και ασκήσεις «εισπνοής- κράτημα αναπνοής- εκπνοή» είναι μορφές άσκησης που συνιστώνται στα άτομα με άσθμα ακόμη και για τις αναπτυξιακές ηλικίες.

Έρευνα σε Πανεπιστήμιο του Illinois των Ηνωμένων Πολιτειών επισήμανε ότι τα άτομα που πάσχουν από πολλαπλή σκλήρυνση μπορούν επίσης να ωφεληθούν από τη φυσική δραστηριότητα αφού τους βοηθά να διαχειρίζονται το έντονο αίσθημα κόπωσης που είναι ένα από τα βασικά συμπτώματα. Επίσης ασκήσεις με αντίδραση σε κάποιο ερέθισμα και τους βοηθούν να διατηρήσουν την γνωστική τους ικανότητα που επηρεάζεται  επίσης.

Δεδομένα που έρχονται από το University College London αναφέρουν ότι η σωματική δραστηριότητα είναι απαραίτητη για τα άτομα που πάσχουν από σχιζοφρένεια και κατάθλιψη αφού μειώνει τα επίπεδα του άγχους αλλά και τα καταθλιπτικά συμπτώματα.

Βασιζόμενοι στη βιβλιογραφία και στις συνεχείς επιστημονικές μελέτες, το Ελληνικό Υπουργείο Υγείας τον Νοέμβριο του 2018 αναγνώρισε την άσκηση ως μία συμπληρωματική θεραπεία αναρτώντας στην ιστοσελίδα του κατευθυντήριες οδηγίες ως προς τους κλινικούς πληθυσμούς.

Λαμβάνοντας υπόψη μας όλα τα παραπάνω, θα πρέπει ο καθένας  μας σε ατομικό επίπεδο να συνεχίσει να ασκείται στο μέτρο του δυνατού παραμένοντας έτσι ενεργός και δραστήριος τόσο ψυχικά όσο και σωματικά. Υιοθετώντας αυτή τη λογική ευελπιστούμε η δύσκολη αυτή περίοδος που διανύουμε να γίνει πιο ομαλή για όλους.

*Η Στέλλα Ζιάκα είναι ερευνήτρια του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας FAME Lab στη Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής & Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας