Τρανς δικαιώματα : Τα ηθικά διλήμματα της φυλομετάβασης στην εφηβεία

Από ποια ηλικία μπορεί κανείς να λάβει κρίσιμες αποφάσεις που σχετίζονται με το σώμα του; Είναι σωστό ένα παιδί 15 ή 16 ετών να υποβάλλεται σε θεραπεία φυλομετάβασης με ορμόνες, που θα μπορούσαν να επιφέρουν σημαντικές –και όχι απολύτως γνωστές- παρενέργειες στο μακρινό μέλλον; Και αν εντέλει το μετανιώσει; Είναι σημαντικότερο να προστατευτεί έστω και ένα παιδί από αυτό το ενδεχόμενο ή δεκάδες άλλα από ολόκληρα χρόνια πόνου και δυσφορίας φύλου; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που έχει φέρει στο προσκήνιο η συζήτηση για τη φυλομετάβαση ήδη από τη διάρκεια της εφηβείας.

Τώρα, αυτή η συζήτηση ανοίγει εκ νέου, εξαιτίας της απόφασης του ανώτερου δικαστηρίου της Αγγλίας σχετικά με τη δράση της Υπηρεσίας Ανάπτυξης Ταυτότητας Φύλου για Παιδιά και Εφήβους (GIDS) στο Λονδίνο.

Η πολυαναμενόμενη απόφαση, που τελικά εκδόθηκε την Τρίτη, αφορούσε τη μήνυση της 23χρονης Κίρα Μπελ κατά της υπηρεσίες. Πρόκειται για τη μοναδική σχετική υπόθεση σε ολόκληρη την Αγγλία και την Ουαλία.

Η Μπελ, πρώην ασθενής, υποστηρίζει ότι ήταν υπερβολικά νεαρή για να συναινέσει στη φαρμακευτική θεραπεία που έλαβε υπό την εποπτεία του GIDS και μέσω της οποίας ξεκίνησε τη φυλομετάβασή της ως τρανς αγόρι όταν ήταν έφηβη.

Στην απόφασή του το δικαστήριο κατέληξε ότι τα παιδιά κάτω των 16 ετών που σκέφτονται να πραγματοποιήσουν φυλομετάβαση, είναι απίθανο να έχουν την ωριμότητα που θα τους επέτρεπε να συναινέσουν στη λήψη φαρμάκων που αναστέλλουν την εφηβεία. Με αυτό τον τρόπο, ουσιαστικά απαγορεύει τη λήψη φαρμάκων από παιδιά κάτω των 16 ετών που υποφέρουν από δυσφορία φύλου.

«Υπάρχουν τεράστιες δυσκολίες που δεν επιτρέπουν σε ένα παιδί κάτω των 16 ετών να κατανοήσει, να ζυγίσει τις πληροφορίες και να αποφασίσει αν πρέπει να συναινέσει στη λήψη φαρμάκων που θα αναστείλουν την έλευση της εφηβείας του», έκρινε το δικαστήριο.

«Είναι εξαιρετικά απίθανο ένα παιδί ηλικίας 13 ετών ή και λιγότερο να είναι ικανό να δώσει τη συναίνεσή του στη χορήγηση τέτοιων φαρμάκων. Είναι απίθανο ένα παιδί ηλικίας 14 ή 15 ετών να μπορεί να αντιληφθεί και να ζυγίσει τους μακροπρόθεσμους κινδύνους και τις επιπτώσεις της χορήγησης των φαρμάκων».

Η απόφαση έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από ορισμένους, ως νίκη της κοινής λογικής, ενώ καταδικάστηκε από άλλους ως ανατριχιαστική και βλαβερή για τα δικαιώματα των νεαρών τρανς ατόμων.

Το αγγλικό σύστημα υγείας ανακοίνωσε ότι κάθε μελλοντική φαρμακευτική παρέμβαση για άτομα κάτω των 16 ετών θα επιτρέπεται μόνο «μετά από ρητή σχετική δικαστική έγκριση».

Το GIDS έχει έρθει αντιμέτωπο με εξονυχιστικούς ελέγχους της δράσης του τα τελευταία χρόνια, με ορισμένους πρώην υπαλλήλους να εγείρουν ανησυχίες για το ενδεχόμενο «υπερβολικών διαγνώσεων» δυσφορίας φύλου, τις επιπτώσεις των φαρμακευτικών παρεμβάσεων σε νεαρές ηλικίες και τη σημαντική αύξηση των παραπεμπτικών σε κορίτσια που αμφισβητούν την ταυτότητα φύλου τους.

Μιλώντας στον Guardian, μια σειρά από ειδικούς που εργάζονται στο GIDS αναφέρουν τις προσωπικές τους απόψεις για τις σχετικές θεραπείες, ενώ και πρώην εργαζόμενοι μοιράζονται τις προσωπικές εμπειρίες τους.

Το ανώτερο δικαστήριο διατύπωσε συγκεκριμένες ανησυχίες για τη χρήση φαρμάκων που αναστέλλουν την εφηβεία, που όπως αναφέρει στο σκεπτικό της απόφασής του «θα μπορούσαν να περιγραφούν μόνο ως πειραματικές θεραπείες» με «περιορισμένα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις τους».

Μεταξύ της 4^ης Μαρτίου 2019 και της 1^ης Μαρτίου 2020, το GIDS παρέπεμψε 171 νεαρά άτομα σε ενδοκρινολόγο, πράγμα που αποτελεί το πρώτο βήμα πριν από οποιαδήποτε φαρμακευτική παρέμβαση. Εξ αυτών, 60 είχαν χαρακτηριστεί αγόρια κατά τη γέννησή τους ενώ 111 κορίτσια, με μέση ηλικία περίπου τα 15 έτη. Τα παιδιά είχαν παρευρεθεί περίπου σε 10 ιατρικά ραντεβού πριν την παραπομπή.

Το GIDS τονίζει ότι οι διαδικασίες του στοχεύουν να δώσουν χρόνο στα νεαρά άτομα να επεξεργαστούν σε βάθος το ζήτημα. Αναφέρει ότι αν και ορισμένοι νεαροί άνθρωποι φτάνουν στην υπηρεσία έχοντας συγκεκριμένες φαρμακευτικές λύσεις στο μυαλό τους, άλλοι είναι πολύ πιο μπερδεμένοι και ωφελούνται από τις διερευνητικές συνεδρίες τόσο μαζί με τους γονείς τους όσο και χωρίς αυτούς.

Στη συνέχεια δημιουργείται μια στρατηγική φροντίδας, η οποία κατά βάση εμπλέκει την περαιτέρω εκτίμηση της κατάστασής τους, πιθανώς με τη βοήθεια του σχολείου ή των τοπικών υπηρεσιών. Πριν την απόφαση του δικαστηρίου, μια μειοψηφία παιδιών που είχαν μπει στην εφηβεία είχαν λάβει παραπομπή για λήψη φαρμάκων που «μπλοκάρουν» τις ορμόνες, αναστέλλοντας την εφηβεία που συχνά αποτελεί κρίσιμη πηγή δυσφορίας για τους τρανς εφήβους.

Προκειμένου ο οποιοσδήποτε ασθενείς να λάβει ορμόνες φυλομετάβασης, περνούσε από διακριτή διαδικασία εκτίμησης και συναίνεσης. Οι συγκεκριμένες ορμόνες στοχεύουν στην μεγαλύτερη ευθυγράμμιση των δευτερογενών έμφυλων χαρακτηριστικών με την ταυτότητα φύλου και τα οποία είναι διαθέσιμα σε άτομα από 16 ετών και άνω, τα οποία λαμβάνουν φάρμακα αναστολής της εφηβείας τους επί τουλάχιστον ένα έτος. Το GDIS δεν προσφέρει χειρουργικές επεμβάσεις.

Την τελευταία δεκαετία, τόσο στη Βρετανία, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη και τον κόσμο, έχει αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των έφηβων κοριτσιών που παραπέμπονται σε ενδοκρινολόγους.

Οι ειδικοί του GIDS αναφέρουν ότι αυτή η αύξηση θα πρέπει να «διαβάζεται» εντός των συγκειμένων της. Μόλις ένα νεαρό άτομο στις 100.000 παραπέμπεται στην εξαιρετικά εξειδικευμένη υπηρεσία, και η υπερβολική εκπροσώπηση των κοριτσιών σε αυτούς τους αριθμούς, θα μπορούσε να συνεπάγεται την υπο-εκπροσώπηση των αγοριών, για τα οποία η μη ταύτιση με το φύλο που τους αποδόθηκε κατά τη γέννηση τείνει να αστυνομεύεται με μεγαλύτερη ένταση από τους συνομηλίκους τους.

Για ορισμένα κορίτσια –που μπαίνουν νωρίτερα στην εφηβεία και υποβάλλονται σε εντονότερη σεξουαλικοποίηση από την κοινωνία, αλλά και σε μεγαλύτερες πιέσεις γύρω από την εικόνα του σώματός τους- η υπηρεσία αποτελεί έναν δίαυλο για να εξερευνήσουν τρόπους που θα τις βοηθήσει να αποδεχτούν τις αλλαγές στο σώμα τους.

Μόλις ένα μικρό ποσοστό θα καταλήξει να λαμβάνει φαρμακευτική θεραπεία εντός της υπηρεσίας.

Όμως οι επικριτές πιστεύουν ότι αυτό αντιστοιχεί σε ιατρικοποίηση ενός φαινομένου που ουσιαστικά δεν αποτελεί παρά μια κρίση εξαιτίας του περάσματος στη γυναικεία εφηβεία.

Αυτοί οι επικριτές υποστηρίζουν, σύμφωνα με τον Guardian, ότι υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ευάλωτοι νεαροί άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων είναι γκέι και μεγαλώνουν με ομοφοβικούς γονείς ή έχουν αυτισμό ή έχουν υποστεί κακοποίηση ως παιδιά, πείθονται ότι η φυλομετάβαση θα λύσει τα προβλήματά τους, και ότι οι ειδικοί φοβούμενοι την κατακραυγή δεν τους αμφισβητούν.

Το ίδιο το ανώτερο δικαστήριο ήταν επικριτικό χαρακτηρίζοντας «αναπάντεχη» τη μη διερεύνηση της αύξησης των παραπεμπτικών σε κορίτσια και σε παιδιά που βρίσκονται στο φάρμα του αυτισμού.

Πηγές εντός της υπηρεσίας επιμένουν ότι δεν υφίσταται υπερβολική εκπροσώπηση νεαρών γκέι και λεσβιών, ούτε και μεγάλο ποσοστό κοριτσιών που έχουν βιώσει σεξουαλική κακοποίηση, ούτε παιδιών με ομοφοβικούς γονείς που προσπαθούν να «διορθώσουν» τη σεξουαλικότητά τους.

Όπως αναφέρουν, υπάρχει πράγματι υπερβολική εκπροσώπηση νεαρών ατόμων στο φάσμα του αυτισμού, όμως προειδοποιούν ότι ήδη υπάρχουν υψηλά ποσοστά ανησυχιών γύρω από τη σεξουαλικότητα στο συγκεκριμένο πληθυσμό, που προκαλούνται από τα υπερβολικά στεγανά στον τρόπο που επεξεργάζονται την ταυτότητά τους.

Υπάρχουν μεμονωμένες ιστορίες κοριτσιών σε σύγχυση που προσπαθούν να ξεφύγουν από την κακοποίηση υιοθετώντας ταυτότητα αγοριού ή γονέων που πιέζουν τα παιδιά τους προς τη φυλομετάβαση εξαιτίας του άγχους τους ή της αδυναμίας τους να τα καταλάβουν, όμως πρόκειται για εξαιρέσεις.

Ένας γιατρός υποστηρίζει ότι τα παραπεμπτικά της υπηρεσίας συχνά δίνουν σε πολύ μπερδεμένα νεαρά άτομα και τους αγχωμένους γονείς τους μια ευκαιρία να επεξεργαστούν τα πραγματικά τους προβλήματα με τη βοήθεια πολλαπλών ειδικών.

Αυτοί οι ειδικοί συχνά γειώνουν στην πραγματικότητα τις θεωρίες και τις ιδέες που οι ασθενείς διάβασαν στο internet, και οι οποίες τους μοιάζουν με εύκολη λύση στα προβλήματά τους.

Ένας πρώην συμβουλεύων ψυχίατρος και ψυχοθεραπευτής, που έχει εργαστεί εντός της υπηρεσίας εγείρει ανησυχίες ότι η «υπερβολικά συγκαταβατική» προσέγγισή της ενέχει τον κίνδυνο ιατροποίησης συμπεριφορών οι οποίες θα μπορούσαν να γίνουν αντιληπτές ως η φυσιολογική ανάγκη των νεαρών ατόμων να διακριθούν από τους γονείς τους και να εκφράσουν τη μοναδικότητά τους, ενδεχομένως μέσω της συμμετοχής τους σε μια υποκουλτούρα.

Ανέφερε ότι στο πλαίσιο της σημερνής του δουλειάς με μεγαλύτερους σε ηλικία εφήβους και νεαρούς ενήλικες διαπιστώνει ανάλογες ενδείξεις και σε ορισμένες περιπτώσεις έχει κατορθώσει να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν την εσωτερική τους σύγκρουση μέσω θεραπείας εξερεύνησης, η οποία δεν είναι ούτε «συγκαταβατική» ούτε επιδιώκει να γίνει «διορθωτική».

Τα έφηβα τρανς άτομα που μίλησαν στον Guardian, δήλωσαν μεγάλα επίπεδα σύγχυσης εξαιτίας της μεγάλης αναμονής για τα αρχικά ιατρικά ραντεβού (σύμφωνα με το GIDS απαιτούνται κατά μέσο όρο 18 μήνες). Ορισμένα εξ αυτών στράφηκαν σε ιδιωτικά ιατρεία στο μεταξύ διάστημα.

«Όσοι υποστηρίζουν ότι οι διαδικασίες κινούνται πιο γρήγορα από ό,τι θα έπρεπε απλώς δεν καταλαβαίνουν. Όταν σου εγκρίνουν φαρμακευτική παρέμβαση, αισθάνεσαι σαν να κέρδισες το λαχείο», λέει ο 18χρονος Ντίλαν, προσθέτοντας ότι η απόφαση του «προξένησε μεγάλη θλίψη».

«Είναι πραγματικά σημαντικό αυτοί οι άνθρωποι να καταλάβουν ότι δεν πρόκειται για επιλογή. Τα ΜΜΕ μιλούν για παιδιά που τους γίνεται «πλύση εγκεφάλου» ή για βιαστικές διαδικασίες ή για νέους που θέλουν να είναι τρανς επειδή είναι στη μόδα. Ναι, υπάρχουν ορισμένα παιδιά που είναι μπερδεμένα για το φύλο τους ή ψάχνουν μια ταμπέλα, όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά όταν υποφέρεις από δυσφορία φύλου».

Την ίδια άποψη μοιράζεται και ο 18χρονος Άλεξ που δηλώνει «τρομαγμένος που αυτή η απόφαση θα καταδικάσει τρανς εφήβους σε ολόκληρα χρόνια βασανιστικής εφηβείας, προκαλώντας τους μη διαχειρίσιμα επίπεδα δυσφορίας και πόνου».

Ο Άλεξ παραπέμφθηκε στο GIDS πριν δύο χρόνια και όπως λέει: «Πλέον είμαι σε ένα σημείο που σχεδόν δεν έχει σημασία που είμαι τρανς. Επιτέλους αισθάνομαι ο εαυτός μου και νιώθω φυσιολογικός, που είναι και ο στόχος. Είμαι ευτυχισμένος».

Η υπηρεσία έχει υποβάλει αίτηση για άσκηση έφεσης κατά της απόφασης του δικαστηρίου.