Το νόημα της στράτευσης

Στο σημείωμά της προς τους αναγνώστες με αφορμή την ανάληψη της διεύθυνσης του L’Obs (πρώην Nouvel Observateur), η Σεσίλ Πριέρ θυμίζει τη δέσμευση που είχε αναλάβει ο ιδρυτής του περιοδικού, ο θρυλικός Ζαν Ντανιέλ, με το πρώτο του άρθρο που δημοσιεύτηκε στις 19 Νοεμβρίου 1964: «Αν η Αριστερά ψάχνει τον δρόμο της, η απλή φιλοδοξία μας είναι να τη βοηθήσουμε να τον βρει: ενθαρρύνοντας τις ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, δημοσιεύοντας οποιαδήποτε ανάλυση ή πληροφορία που δεν είναι αντίθετη προς τις αρχές μας, επανατοποθετώντας τα παλιά προβλήματα στο σύγχρονο πλαίσιο. Αυτός πιστεύουμε ότι είναι ο καλύτερος τρόπος να συμφιλιώσουμε την Αριστερά με τον εαυτό της και να της δώσουμε τα πραγματικά όπλα της δράσης».

Δεν θα μπορούσε να περιγραφεί με ωραιότερο τρόπο η σημερινή φιλοδοξία του περιοδικού, σημειώνει η γαλλίδα δημοσιογράφος, βεβαιώνοντας ότι το L’Obs θα παραμείνει ένα μέσο προοδευτικό, κοινωνικό, οικολογικό και φεμινιστικό, που θα υπερασπίζεται τις ελευθερίες και το κράτος δικαίου, θα καταγγέλλει όλες τις ανισότητες και τις μορφές καταπίεσης και θα εκφράζει μια Αριστερά που δεν διαιρεί αλλά ενώνει, δεν απορρίπτει αλλά υποδέχεται.

Πώς εισπράττονται άραγε αυτές οι εκφράσεις από τους σημερινούς αναγνώστες, και ιδιαίτερα τους νέους; Ο πρώτος δυσανάγνωστος όρος είναι χωρίς αμφιβολία το ίδιο το αντικείμενο του πόθου, η Αριστερά. Οι Γάλλοι έχουν μπερδευτεί με τον πρόεδρό τους, ο οποίος ξεκίνησε τριτοδρομικός (με το περίφημο «ούτε ούτε») κι έχει καταλήξει πιο δεξιός από τους δεξιούς. Η σύγχυση όμως είναι ευρύτερη και αμφίπλευρη και η πανδημία δεν συνέβαλε στη διάλυσή της. Ενας έλληνας κεντροδεξιός πολιτικός έλεγε πρόσφατα σε μια ιδιωτική συζήτηση ότι η Covid-19 τον έκανε σοσιαλδημοκράτη, με την έννοια ότι ανέδειξε τον θεμελιώδη ρόλο του κράτους. Και η αντιπολίτευση των ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ έχει να κάνει πολύ περισσότερο με τον λαϊκισμό παρά με την Αριστερά.

Το άλλο πρόβλημα έχει να κάνει με τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης. Πριν από 56 χρόνια, ήταν πρωτοποριακό να κυκλοφορεί ένα περιοδικό αφιερώνοντας το εξώφυλλό του στον Σαρτρ (του οποίου φιλοξενούσε και συνέντευξη) και φιλοδοξώντας να βοηθήσει την Αριστερά να βρει τον δρόμο της. Σήμερα, κάτι τέτοιο ακούγεται κάπως αυτοκαταστροφικό. Πρώτον, επειδή δεν υπάρχουν διανοούμενοι σαν τον Σαρτρ. Δεύτερον, επειδή αν η Αριστερά δεν έχει συμφιλιωθεί εδώ και μισό αιώνα με τον εαυτό της, είναι μάλλον αργά για να το κάνει τώρα. Τρίτον, επειδή τα στρατευμένα μέσα ενημέρωσης είναι εξ ορισμού μη πειστικά.

Και πάλι, όμως, τι ακριβώς σημαίνει στράτευση; Σε μια εποχή που αμφισβητούνται οι βασικές αρχές της Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η ίση μεταχείριση δηλαδή όλων των ανθρώπων ανεξαρτήτως χρώματος, φύλου και φυλής, μήπως δεν μιλάμε παρά για την επίμονη, μαχητική, ανυποχώρητη υπεράσπιση του αυτονόητου;