Παγκοσμιοποίηση και αποστασιοποίηση – Η επικοινωνία στα χρόνια του κοροναϊού

γράφει η Στέλλα Τζιμπιλή*

Αποτελεί κοινό τόπο ότι οι πανδημίες ήταν ανέκαθεν μέρος της ιστορίας της ανθρωπότητας και όπως αποδείχθηκε στις μέρες μας αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου.

Ο covid-19 εισέβαλε στη ζωή μας στις αρχές του 2020 και άλλαξε για πάντα τις ισορροπίες παγκοσμίως επαναπροσδιορίζοντας καταστάσεις, αξίες, ιδέες, σχέσεις, εν ολίγοις το ίδιο μας το είναι.

Ο εξωστρεφής σύγχρονος άνθρωπος της καλοπέρασης, της ευκολίας, της τεχνολογίας, της ταξιδιωτικής περιπέτειας υποχρεούται το τελευταίο διάστημα να παραμείνει καθηλωμένος στο σπίτι του, έγκλειστος στην πόλη ή το χωριό του παρέα με τον εαυτό του ή την οικογένειά του.

Η νέα τάξη πραγμάτων επέβαλε αυταρχικά και αμείλικτα ένα νέο τρόπο ζωής, σύμφωνα με τον οποίο καλούμαστε όλοι να συμμορφωθούμε.

Είμαστε άλλοι από εμάς θεατές και άλλοι πρωταγωνιστές σέ ένα έργο με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Και όπως είναι εύλογο όλες οι δύσκολες καταστάσεις, οι ατυχείς συγκυρίες, οι ανεξίτηλες ιστορικές στιγμές, γεννούν έντονα συναισθήματα, ισχυρά βιώματα και μαθήματα ζωής κοσμοϊστορικής σημασίας.

Μία από αυτές τις καταστάσεις αφορά σίγουρα στον τρόπο επικοινωνίας επί εποχής covid-19 και τον βαθμό που αυτός καθορίζει τις ζωές μας και τις σχέσεις με τους φίλους, τους συγγενείς, τους συνεργάτες.

Ζούμε σε μια παγκόσμια κοινότητα, σε ένα πλανητικό χωριό, όπου όλοι και όλες από κάθε γωνιά της γης δύνανται μέσω του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να επικοινωνούν, να εργάζονται, να συνεργάζονται, να διδάσκονται και να διδάσκουν, με την ουσιώδη διαφορά ότι αυτή η μορφή επικοινωνίας μοιάζει πλέον να είναι μονόδρομος και η αποκλειστική επιλογή.

Ο άνθρωπος του 2021 θα έχει πλέον απωλέσει την πραγματική επαφή, με την έννοια ότι αυτή η εποχή απαγορεύει κατά διαστήματα και περιορίζει κατά κύριο λόγο τη φυσική παρουσία του στη δουλειά, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, στα κέντρα διασκέδασης και στους τόπους ψυχαγωγίας. Τουτέστιν έχουμε να κάνουμε με ένα παγκόσμιο φαινόμενο αποξένωσης, αποστασιοποίησης, αποχής, αλλοτρίωσης του ανθρώπου.

Ζούμε σε μία περίοδο κρίσιμη, κατά την οποία οι βασικές ατομικές ελευθερίες περιορίζονται εξ ονόματος της υγείας, που αναμφισβήτητα συνιστά το πολυτιμότερο αγαθό.

Ωστόσο ο τρόπος με τον οποίο αναπληρώνεται το κενό της ατομικής φυσικής παρουσίας προωθεί και ενισχύει τη διαμόρφωση της νέας ταυτότητας του ανθρώπου στα πλαίσια ενός παγκόσμιου γίγνεσθαι που δοκιμάζεται και βάλλεται ανελέητα.

Ο Άνθρωπος της covid εποχής αγωνίζεται να γίνει αντάξιο μέλος μιας παγκόσμιας κοινότητας, όπου όλα φαίνονται τόσο κοντινά, τόσο προσβάσιμα, τόσο ελεγχόμενα και επιτεύξιμα.

Το τεντωμένο σκοινί πάνω στο οποίο επιβάλλεται να ισορροπήσει ο καθένας από εμάς οδηγεί απαρέγκλιτα στη διαπίστωση ότι είχαμε καλλιεργήσει τη λανθασμένη πεποίθηση ότι είμαστε «Υπεράνθρωποι», ενώ στην ουσία είχαμε λησμονήσει αυτό που χαρακτηρίζει και καθιστά ξεχωριστή και μοναδική την ανθρώπινη φύση, που δεν είναι άλλο από το Λόγο (λογική).

Το Λόγο που μας καθοδηγεί να σκεφτόμαστε λογικά και φυσικά το λόγο ως αιτία να βιώνουμε τη ζωή μας ως όντα αντάξια της κοινωνικής μας φύσης.

Χαθήκαμε μέσα στη δίνη της τεχνολογικής επανάστασης που υποσχόταν φρούδες ελπίδες για τη διασφάλιση και εξασφάλιση μιας δήθεν ποιοτικότερης ζωής, που τελικά πληρώνουμε πολύ ακριβά. Πέσαμε θύματα της ευφυίας μας με την οποία είμαστε καταδικασμένοι να πορευόμαστε εσαεί.

* Η Στέλλα Τζιμπιλή είναι φιλόλογος