Το τετραήμερο εργασίας

Οποιαδήποτε συγκεκριμένη πρόβλεψη σήμερα, στο ρευστό τοπίο της πανδημίας, μπορεί να διαψευσθεί εύκολα αύριο. Αλλά αυτό δεν αναιρεί τη βεβαιότητα ότι η επόμενη μέρα της πανδημίας θα φέρει συνταρακτικές αλλαγές στην αρχιτεκτονική της παγκόσμιας οικονομίας, στην εργασία και στην καθημερινότητα όλων από άκρη σε άκρη στον πλανήτη.

Η είδηση ότι η Unilever ετοιμάζεται να εφαρμόσει μοντέλο εργασίας τεσσάρων ημερών στο εργοστάσιό της στη Νέα Ζηλανδία, αν και αφορά περιορισμένο αριθμό εργαζομένων, έπεσε ως «κεραυνός εν αιθρία» προϊδεάζοντας για αυτές τις μεγάλες αλλαγές που κυοφορούνται αυτή την περίοδο για να δοκιμαστούν στην πράξη το επόμενο διάστημα. Ακολούθησαν, σε διάστημα λίγων ημερών, ανάλογα νέα και από την Ισπανία. Η κυβέρνηση των Σοσιαλιστών με το Podemos εξετάζει να θέσει σε κοινωνικό διάλογο, σχέδιο για τη μείωση των εβδομαδιαίων ωρών εργασίας προς την κατεύθυνση των τεσσάρων ημερών εργασίας. Αλλά και η Microsoft είχε εφαρμόσει ένα αντίστοιχο πείραμα στις εγκαταστάσεις της στην Ισπανία το προηγούμενο καλοκαίρι με θετικά αποτελέσματα στην παραγωγικότητα της εργασίας.

Αναμφισβήτητα, όλα αυτά αποτελούν καλά νέα για τους εργαζομένους υπό την προϋπόθεση ότι το εγχείρημα των τεσσάρων ημερών εργασίας δεν θα περιλαμβάνει μειώσεις στις αποδοχές τους. Βεβαίως, δεν είναι η πρώτη φορά που επιχειρείται κάτι τέτοιο. Ανάλογα πειράματα έγιναν και στο παρελθόν, χωρίς να καταφέρουν να μετατραπούν σε κυρίαρχες πολιτικές. Πιο χαρακτηριστική η περίπτωση της Γαλλίας όπου η αριστερή κυβέρνηση του Λιονέλ Ζοσπέν καθιέρωσε το 35ωρο εργασίας, μέτρο που καταργήθηκε μια δεκαετία αργότερα από τον κυβέρνηση του Νικολά Σαρκοζί. Πολλοί κατηγόρησαν το 35ωρο για τις φτωχές επιδόσεις της Γαλλίας τη δεκαετία αυτή και ότι δεν κατάφερε να αυξήσει τις θέσεις εργασίας. Για άλλους ήταν ο εύκολος πολιτικός και ιδεολογικός στόχος σε μια οικονομία που λόγω των πολλών σοβαρών διαρθρωτικών προβλημάτων της ήταν καταδικασμένη να οδεύει από το κακό στο χειρότερο. Αλλά και η εφαρμογή του μέτρου σε μία μόνο χώρα και όχι σε ένα ευρύτερο, παγκόσμιο επίπεδο, δημιουργεί πολλά ερωτηματικά σε ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητά του.

Το ερώτημα είναι γιατί επανέρχεται τώρα το θέμα της μείωσης των ωρών εργασίας. Η απάντηση, σίγουρα, προέρχεται από πολλές διαφορετικές μεταβλητές που συναντώνται στο ανατρεπτικό πεδίο της πανδημίας. Αλλωστε έπειτα από κάθε μεγάλη οικονομική και κοινωνική κρίση υπήρξαν μεγάλες αλλαγές για την ανθρωπότητα. Πρώτα απ’ όλα είναι η ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας που έχει αυξήσει την παραγωγικότητα της εργασίας. Μέρος της είναι και η τηλεργασία που ήρθε στη ζωή μας λόγω της πανδημίας. Βεβαίως και είναι η συνεχής ανάγκη περιορισμού του επιχειρηματικού κόστους, σε ένα περιβάλλον μαζικής ανεργίας και εργασιακής ανασφάλειας που δεν είναι βιώσιμο και θα πρέπει να αντιμετωπισθεί μετά την κρίση

Το ζητούμενο είναι, το πείραμα αυτό, εάν και εφόσον προχωρήσει, θα μπορέσει να οδηγήσει σε ένα περιβάλλον μεγαλύτερης ευημερίας για όλους; Θα μειώσει τις μεγάλες ανισότητες που υπάρχουν σήμερα, θα οδηγήσει σε αύξηση των εισοδημάτων και σε περισσότερο ελεύθερο χρόνο για τους ήδη εργαζόμενους αλλά και σε θέσεις εργασίας για τους ανέργους; Η επόμενη μέρα θα το δείξει.