Έκρηξη του παγκόσμιου πλούτου στα $400 τρισ. παρά την covid-19

του Τάσου Μαντικίδη

«Ανοσία» στην πανδημία, που οδήγησε το 2020 στη μεγαλύτερη ύφεση των τελευταίων 70 και πλέον ετών, εμφανίζει ο παγκόσμιος ιδιωτικός πλούτος, καθώς σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας του Ινστιτούτου της ελβετικής τράπεζας Credit Suisse για το 2020, το σύνολο της τρέχουσας αξίας του χρηματοοικονομικού πλούτου, δηλαδή ρευστά διαθέσιμα και κινητές αξίες (ομόλογα, μετοχικοί τίτλοι κ.λπ.), και μη χρηματοοικονομικού πλούτου – κυρίως ακίνητα -, μετά την αφαίρεση του συνόλου του ιδιωτικού χρέους, έφθασε στο ιστορικό υψηλό των 400 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, έχοντας μάλιστα υπερτριπλασιαστεί αυτόν τον αιώνα, καθώς το 2000 κυμαινόταν στα 115 τρισ. δολ.

Οι παρεμβάσεις ύψους τρισεκατομμυρίων από τις ισχυρές κεντρικές τράπεζες και τις κυβερνήσεις οδήγησαν αρκετά περιουσιακά στοιχεία σε άνοδο, με τις χρηματιστηριακές αγορές μάλιστα να αγγίζουν, μετά το «γύρισμα» του Μαρτίου, νέα ιστορικά υψηλά, ενώ ο πλούτος των νοικοκυριών στην Κίνα και στην Ινδία σημείωσε αύξηση.

Οι διακυμάνσεις του παγκόσμιου πλούτου συσχετίζονται με τις χρηματιστηριακές αγορές, καθώς σύμφωνα με την Goldman Sachs πάνω από τις μισές μετοχές ανήκουν στο 1% των πλουσιότερων επιχειρηματιών του πλανήτη. Γι’ αυτό και πολλοί από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο έχουν επωφεληθεί από την πανδημία.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η βάση δεδομένων της Wealth-Χ, κορυφαίας εταιρείας του τομέα, υπολόγισε τον Ιούλιο του 2020 πως οι δισεκατομμυριούχοι του πλανήτη αυξήθηκαν κατά 8,5% το 12μηνο που είχε προηγηθεί, φθάνοντας αισίως τους 2.825, ενώ αντίστοιχη έρευνα των UBS και PwC υπολόγισε πως ο συνολικός τους πλούτος αυξήθηκε κατά 25% και ξεπέρασε τα 10,2 τρισ. δολ.

Δισεκατομμυριούχοι σε άνοδο και Millionaires for Humanity

Ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων συσχετίζεται ευρύτερα με τις χρηματιστηριακές αγορές, αναφέρει η έκθεση των UBS και PwC. Μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου, οι δισεκατομμυριούχοι είδαν τις «τσέπες» τους να «φουσκώνουν» κατά 2 τρισ. δολ., ενώ τον Αύγουστο η καθαρή περιουσία του πλουσιότερου ανθρώπου στον κόσμο, του Τζεφ Μπέζος, για πρώτη φορά έσπασε το «φράγμα» των 200 δισ. δολαρίων.

Μπορεί τώρα, μετά τη νίκη του Τζο Μπάιντεν στις εκλογές των ΗΠΑ, να επιχειρείται μία στροφή των επενδυτών προς τις μετοχές αξίας και σε κυκλικούς κλάδους, καθώς αυξάνουν και οι ελπίδες για ανάκαμψη των οικονομιών από το β΄ εξάμηνο του 2021, στην κορύφωση της πανδημίας όμως κυριαρχούσαν οι τεχνολογικές μετοχές, για παράδειγμα αυτές των «Big Four» της Wall Street, με αποτέλεσμα οι βασικοί μέτοχοι π.χ. των Apple Inc. (Τιμ Κουκ), Amazon.com Inc. (Τζεφ Μπέζος), Facebook Inc. (Μαρκ Ζάκερμπεργκ) και Alphabet Inc., μητρικής εταιρείας της Google (με ιδρυτές τους Λάρι Πέιτζ, Σεργκέι Μπριν), να δουν τη συνολική κεφαλαιοποίηση των εταιρειών να προσεγγίζει τα 6 τρισ. δολ.

Σημαντική αύξηση της περιουσίας τους είδαν επίσης ο Ελον Μασκ, ιδρυτής και επικεφαλής της αυτοκινητοβιομηχανίας ηλεκτροκίνητων Tesla και της αεροδιαστημικής βιομηχανίας SpaceX, ο Κινέζος Τζακ Μα, ιδρυτής και πρώην CEO της πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου Alibaba, αλλά και ο Ερικ Γιουάν της Zoom Video Communications Inc.

Συνολικά, οι 500 πλουσιότεροι άνθρωποι στον κόσμο έχουν κερδίσει περισσότερα από 1 τρισ. δολ. εφέτος, ενώ μεταξύ των μεγάλων οικονομιών η Κίνα είναι ο ξεκάθαρος νικητής. Στην έρευνα των UBS και PwC, όταν ρώτησαν τους δισεκατομμυριούχους του πλανήτη για τα σχέδιά τους τους επόμενους 12 μήνες, η δημοφιλέστερη απάντησή τους ήταν ο «σχεδιασμός της διαδοχής τους» (Μπριν, Πέιτζ και Γιουάν το έχουν κάνει ήδη), ενώ η φιλανθρωπία ήταν η έκτη προτεραιότητά τους, με το 25% των ερωτηθέντων να σχεδιάζει να «αυξήσει τις δωρεές».

Κάποιες δεκάδες εκατομμυριούχοι πάντως από τις ΗΠΑ και άλλες έξι χώρες, οι οποίοι αυτοαποκαλούνται Millionaires for Humanity («Εκατομμυριούχοι για την Ανθρωπότητα») και μεταξύ τους συγκαταλέγονται ονόματα όπως αυτά της Αμπιγκεϊλ Ντίσνεϊ, κληρονόμου της δυναστείας Disney, του πρώην managing director της BlackRock Inc. Μόρις Περλ και του ιρανού μεγαλοεπιχειρηματία Τζαφάρ Σάλτσι, ζητούσαν να τους επιβληθούν υψηλότεροι φόροι ώστε να ενισχυθούν τα προγράμματα καταπολέμησης της πανδημίας. «Η τρέχουσα πανδημία μεγέθυνε κάθε πτυχή ανισότητας στην κοινωνία μας» επεσήμανε μία εκ των δισεκατομμυριούχων, η Μελίντα Γκέιτς, κατά την παρουσίαση των στόχων που εκπονεί το Ιδρυμα Μπιλ και Μελίντα Γκέιτς.

Αυτοί που υπέφεραν πάντως περισσότερο εφέτος δεν είναι άλλοι από αυτούς που βρίσκονται στον πάτο της πυραμίδας του πλούτου. Νέοι, γυναίκες και μειονότητες έχουν υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα της οικονομικής ύφεσης εξαιτίας της πανδημίας, κυρίως λόγω της μεγάλης εκπροσώπησής τους σε επιχειρήσεις όπως εστιατόρια, ξενοδοχεία, λιανεμπόριο, κ.ά. που έχουν επηρεαστεί σοβαρά. Είναι χαρακτηριστικό πως από την πυραμίδα του πλούτου της Credit Suisse προκύπτει ότι οι εισοδηματικές ανισότητες εκτινάχθηκαν και πάλι. Στα δύο άκρα βρίσκεται το 1% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού του πλανήτη με περιουσία άνω του 1 εκατ. δολ., ήτοι 51,9 εκατομμύρια εκατομμυριούχοι, οι οποίοι ελέγχουν περιουσιακά στοιχεία συνολικού ύψους 173,3  τρισ. δολ., δηλαδή το 43,4% του παγκόσμιου πλούτου. Στην άλλη πλευρά, το 53,6% του ενήλικου πληθυσμού, δηλαδή 2,77 δισεκατομμύρια άνθρωποι, έχουν περιουσία κάτω από 10.000 δολάρια έκαστος, ελέγχοντας μόλις το 1,4% του παγκόσμιου πλούτου.

Δηλαδή ο συνολικός πλούτος δύο δισεκατομμυρίων οκτακοσίων εκατομμυρίων ενήλικων πολιτών κυμαίνεται στα 5,4 τρισ. δολ. και είναι 50% μικρότερος από τον συνολικό πλούτο (10,2 τρισ. δολ.) των 2.825 δισεκατομμυριούχων του πλανήτη ή 6,7 φορές μικρότερος από τον συνολικό πλούτο των 291.470 εξαιρετικά πλούσιων, με καθαρή περιουσία άνω των 30 εκατ. δολ. και η οποία σύμφωνα με τα στοιχεία της Wealth-Χ φτάνει στα 36,10 τρισ. δολάρια.

Επίσης, σύμφωνα με την Credit Suisse, το 11,4 % του ενήλικου πληθυσμού (590 εκατ. άνθρωποι) κατέχει περιουσία από 100.000 έως 1.000.000 δολάρια, ελέγχοντας το 40,5% του πλούτου, ενώ το 34% του ενήλικου πληθυσμού (1,75 δισεκατομμύρια άνθρωποι) έχει περιουσία από 10.000 έως 100.000 δολάρια ελέγχοντας το 14,7% του παγκόσμιου ιδιωτικού πλούτου.

Ελληνική παρουσία στις «χρυσές» λίστες

Σημειώνεται ότι στις διάφορες λίστες, από αυτή του «Forbes» έως αυτές των Knight Frank, Wealth-X και Credit Suisse, αλλά και σε άλλες πλατφόρμες αποτίμησης πλούτου, καταγράφονται βάσει της κινητής και ακίνητης περιουσίας τους (εκτός των δανείων) 51.900.000 εκατομμυριούχοι, με τους περίπου 65.000 να είναι Ελληνες, 291.470 υπερπλούσιοι με περιουσία άνω των 30 εκατ. δολαρίων, με τους περίπου 1.000 να είναι Ελληνες και 2.825 δισεκατομμυριούχοι, με τους 17 να είναι Ελληνες ή ελληνικής καταγωγής, πολλοί εξ αυτών Ελληνοαμερικανοί.

Ανάμεσά τους οι Τζιμ Ντέιβις (New Balance), Τομ και Αλεκ Γκόρης (Platinum Equity), Τζον Κατσιματίδης (σουπερμάρκετ, βενζινάδικα, real estate), Ντιν Μητρόπουλος (Pabst Brewing), Αριστοτέλης Μυστακίδης (Glencore, προσφάτως τοποθετήθηκε και σε ελληνικές τράπεζες), Γιώργος Αργυρός (real estate), Πίτερ Τζορτζ Πίτερσον (Πετρόπουλος), Τζέιμι Ντάιμον (διευθύνων σύµβουλος της JPMorgan Chase), Φιλάρετος Καλτσίδης, Τεντ Λεόνσις (ΝΒΑ Washington Wizards), Γιώργος Μάρκος (Μουτσάνας) της Marcus and Millichap, Τζον Πολ Ντετζόρια (John Paul Mitchell Systems), Φίλιππος Νιάρχος (τεράστια η προσφορά του Ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος στις νοσοκοµειακές µονάδες της χώρας εν µέσω πανδηµίας), Βαρδής Βαρδινογιάννης, και Σπύρος Λάτσης.

Για την Allianz, το χάσμα πλούτου μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών έχει διευρυνθεί ξανά. Επίσης για πρώτη φορά ο αριθμός των μελών της παγκόσμιας μεσαίας τάξης πλούτου έχει συρρικνωθεί σημαντικά, από πάνω από 1 δισεκατομμύριο άτομα το 2018 σε μόλις 800 εκατομμύρια άτομα σήμερα. Ο κόσμος παραμένει εξαιρετικά άνισος.

Το πλουσιότερο 10% παγκοσμίως κατέχει από κοινού περίπου το 84% του συνόλου των καθαρών χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ το πλουσιότερο 1% το 44%, την ώρα που οι υπερπλούσιοι φαίνεται ότι απομακρύνονται όλο και περισσότερο από την υπόλοιπη κοινωνία.

Με καθαρά (εκτός δανεισμού) χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία κατά κεφαλήν της τάξεως των 15.360 ευρώ, η Ελλάδα παρέμεινε στην 30ή θέση στην κατάταξη των πλουσιότερων χωρών, ενώ είναι η μόνη χώρα όπου τα καθαρά κατά κεφαλήν χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία σήμερα είναι, σε ονομαστικούς όρους, κάτω από το επίπεδο που καταγραφόταν πριν από την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση (GFC), καθώς κατά μέσο όρο τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν χάσει το 21% του πλούτου τους, ή διαφορετικά €4.100.