Στο τραπέζι ο αποκλεισμός Ουγγαρίας και Πολωνίας για να αποφευχθεί το αδιέξοδο

Λίγα 24ωρα πριν από το κρίσιμο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν έχει φανεί φως από τις παρασκηνιακές διαβουλεύσεις ώστε να «ξεκλειδώσει» ο νέος πολυετής προϋπολογισμός και το πολυπόθητο Ταμείο Ανάκαμψης. Το μπρα-ντε-φέρ συνεχίζεται, μετά το βέτο που έθεσαν Πολωνία και Ουγγαρία, και οι Βρυξέλλες φαίνεται να εξετάζουν εναλλακτικά σχέδια παράκαμψης των δύο κρατών – μελών προς αποφυγή ενός αδιεξόδου που θα προκαλούσε όχι μόνο τεράστιες επιπτώσεις και αναταράξεις στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και στις πολιορκούμενες από την πανδημία οικονομίες.

Κοινή συνισταμένη των σεναρίων που βρίσκοναι στο τραπέζι για να παρακαμφθεί το βέτο που βάζουν έως τώρα η Ουγγαρία και η Πολωνία είναι ο αποκλεισμός των δύο αυτών χωρών από το Ευρωταμείο μέσω της διαδικασίας της ενισχυμένης συνεργασίας των υπόλοιπων 25 κρατών – μελών που προβλέπεται βάσει των συνθηκών. Οι δύο αυτές χώρες θα μπορούν να συμμετάσχουν αργότερα, μόνο αν αλλάξουν τη στάση τους.

Αρκετές χώρες, ειδικά όσες αντιμετωπίζουν υψηλά ποσοστά χρέους, στηρίζουν σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη των επόμενων ετών στους κοινοτικούς πόρους, με την Ελλάδα να αναμένει από το Ταμείο Ανάκαμψης πάνω από 5 δισ. ευρώ μόνο για το 2021. Εν ολίγοις, στον προϋπολογισμό προσμετρώνται οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης δίνοντας επιπλέον 2% στον ρυθμό του ΑΕΠ. Η ελληνική κυβέρνηση έχει στείλει ήδη στις Βρυξέλλες το προσχέδιο για το επενδυτικό και μεταρρυθμιστικό πλάνο της χώρας και διεκδικεί συνολικά 32 δισ. ευρώ (επιδοτήσεις 19 δισ. ευρώ και 13 δισ. ευρώ δάνεια). Το 70% των κονδυλίων θα συμβασιοποιηθεί έως και το 2022, το υπόλοιπο έως το τέλος του 2023.

Ως προς το χρέος μπορεί να φαίνεται πως η συμβολή των πόρων είναι μία σταγόνα στον ωκεανό, σε σχέση με την αύξηση παρά ταύτα σε βραχυχρόνιο ορίζοντα αποτελεί χείρα βοηθείας. Κατ’ αρχάς, οι πόροι αυτοί θα βοηθήσουν τις χώρες που λαμβάνουν μεγάλες επιχορηγήσεις από το Ταμείο να δανείζονται λιγότερο από τις χρηματοπιστωτικές αγορές και, ως εκ τούτου, θα έχουν συγκριτικά μικρότερα βάρη χρέους. Σύμφωνα με τους αναλυτές της Capital Economics το χρέος προς ΑΕΠ, σε χώρες με κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάτω του μέσου όρου και υψηλό δείκτη χρέους, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία θα είναι περίπου 2,5% χαμηλότερα έως το 2024 ως αποτέλεσμα των επιχορηγήσεων. Σημειώνεται πως προβλέπεται το ελληνικό χρέος να διαμορφωθεί στο 208,9% το 2020 και στο 199,6% το 2021.

Διαμάχη και σενάρια

Ενδεικτικό της αποφασιστικότητας να προχωρήσει χωρίς καθυστερήσεις το ευρωπαϊκό σχέδιο ανάκαμψης είναι οι δημόσιες τοποθετήσεις ευρωπαίων αξιωματούχων. Ο επίτροπος Προϋπολογισμού της ΕΕ Γιοχάνες Χαν («Το Βήμα της Κυριακής») στέλνει αυστηρό μήνυμα στις δύο χώρες και εκτιμά πως οι πρώτες εκταμιεύσεις θα γίνουν στις αρχές του 2021. Από την πλευρά του ο επίτροπος για θέματα Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι δήλωσε προσφάτως πως η ΕΕ θα προωθήσει ακόμη και αν η Ουγγαρία και η Πολωνία συνεχίσουν να προσπαθούν να ασκήσουν βέτο. Στα σενάρια που εξετάζουν οι Βρυξέλλες είναι να προχωρήσουν στην έναρξη του Ταμείου Ανάκαμψης, χωρίς την Ουγγαρία και την Πολωνία, προχωρώντας σε ενισχυμένη συνεργασία των 25 κρατών – μελών.

Η εν λόγω διαδικασία επιτρέπει για μια ομάδα χωρών να προχωρήσει εάν και οι 27 χώρες δεν μπορούν να καταλήξουν και οι υπόλοιπες χώρες να προσχωρήσουν αργότερα εφόσον το επιλέξουν. Οι πλειονότητα πάντως των οικονομικών αναλυτών εμφανίζονται αισιόδοξοι για την έκβαση της διαμάχης εκτιμώντας πως θα επιλυθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. «Στην περίπτωση που τελικά προκριθεί η ενισχυμένη συνεργασία θα ισχύει μόνο για το Ταμείο Ανάκαμψης και όχι για τον πολυετή προϋπολογισμό. Εφόσον το ΠΔΠ δεν έχει υπογραφεί πριν από το τέλος του έτους, τότε η Επιτροπή θα πρέπει να προχωρήσει σε έναν προϋπολογισμό έκτακτης ανάγκης με πιθανές μηνιαίες καταβολές» σχολιάζει ο Γιώργος Μελέας Εθνικός, εμπειρογνώμονας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ