8 Δεκεμβρίου 1912 : Η Λέσβος αποτινάσσει τον οθωμανικό ζυγό

Η Λέσβος, το τρίτο σε μέγεθος νησί της χώρας μας, παρέμεινε υπό οθωμανική κατοχή από το 1462 έως το 1912.

Στις 8 Νοεμβρίου 1912, κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, μοίρα του ελληνικού στόλου υπό τη διοίκηση του υποναυάρχου Παύλου Κουντουριώτη, μετά την απελευθέρωση της Λήμνου (8 Οκτωβρίου 1912), κατέπλευσε στη Μυτιλήνη και απαίτησε από τις οθωμανικές Αρχές την παράδοση της πρωτεύουσας του νησιού, όπερ και εγένετο.

Ύστερα από ένα μήνα, στις 8 Δεκεμβρίου 1912, παραδόθηκαν στο λόφο Πετσοφά τα ηττημένα τουρκικά στρατεύματα και απελευθερώθηκε ολόκληρη η Λέσβος.

Η πρώτη φάση της απελευθέρωσης του νησιού

Μετά την απελευθέρωση της γειτονικής Λήμνου, και με τους κατοίκους της Λέσβου να αδημονούν πλέον για την αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, επιτροπή Πλωμαριτών επισκέφθηκε τον Ελληνικό Στόλο στον όρμο του Μούδρου, όπου αυτός ναυλοχούσε, και ενημέρωσε τον Κουντουριώτη για τις οθωμανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στη Λέσβο, ζητώντας παράλληλα από τον υδραίο υποναύαρχο να επισπεύσει την απελευθέρωση του νησιού τους.

Ανταποκριθείς στο αίτημα των κατοίκων της Λέσβου, ο Ελληνικός Στόλος, με επικεφαλής το θωρηκτό «Γ. Αβέρωφ», αγκυροβόλησε έξω από το λιμάνι της Μυτιλήνης τα ξημερώματα της 8ης Νοεμβρίου 1912.

Ο Κουντουριώτης ζήτησε από τις οθωμανικές Αρχές του νησιού την άμεση παράδοση της Μυτιλήνης, κι αυτές, λόγω της υπεροπλίας των ελληνικών δυνάμεων, αναγκάστηκαν να υποκύψουν στο τελεσίγραφο του αρχηγού του Στόλου του Αιγαίου κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Τις μεσημβρινές ώρες της ίδιας ημέρας, μετά την παράδοση των οθωμανικών Αρχών και την αποχώρηση των ολιγάριθμων οθωμανικών στρατευμάτων, που κατευθύνθηκαν προς την ενδοχώρα του νησιού, ελληνικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στην Πετρόσκαλα, στην προκυμαία της Μυτιλήνης, ενώ η πόλη σημαιοστολίστηκε.

Ακολούθως οι ελληνικές Αρχές κήρυξαν την ένωση της Λέσβου με την Ελλάδα, διακηρύσσοντας εκ παραλλήλου την αρχή της ισονομίας και της ισοπολιτείας για άπαντες τους κατοίκους του νησιού, χριστιανούς και μουσουλμάνους.

Δύο ημέρες αργότερα, στις 10 Νοεμβρίου, πεζοναύτες αποβιβάστηκαν στο Πλωμάρι, ενώ στη συνέχεια απελευθερώθηκε ολόκληρο το νότιο – νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού (κόλπος Γέρας, Αγιάσος, Πολιχνίτος), έως την περιοχή της Θερμής.

Η ελληνική στρατιωτική ηγεσία έλαβε την απόφαση να μη συγκρουστεί με τα τουρκικά στρατεύματα που είχαν καταφύγει στην ενδοχώρα του νησιού μέχρι να αφιχθούν ενισχύσεις, που θα επέτρεπαν στο ελληνικό στρατόπεδο να αποκτήσει σαφή αριθμητική υπεροχή έναντι του εχθρού.

Όμως, εν αναμονή της άφιξης των ενισχύσεων αυτών, το βόρειο και το δυτικό τμήμα της Λέσβου εξακολουθούσαν να υφίστανται τις τρομοκρατικές επιθέσεις των λεγομένων βασιβουζούκων, μουσουλμανικών ανταρτικών σωμάτων, που προέβαιναν σε καταστροφές και λεηλασίες.

Δεδομένου ότι αντίστοιχες επιθέσεις κατά αμάχων γίνονταν και από ελληνικής πλευράς, από χριστιανούς ατάκτους που δρούσαν εν είδει πολιτοφυλακής,  οι Αρχές ζήτησαν τον αφοπλισμό των ελληνικών ανταρτικών σωμάτων, τιμωρώντας μάλιστα ενόπλους που είχαν πρωτοστατήσει σε βαρβαρότητες κατά μουσουλμάνων αμάχων.

Η τελική σύγκρουση

Οι τακτικές στρατιωτικές δυνάμεις των Οθωμανών είχαν οχυρωθεί στο στρατόπεδό τους, που βρισκόταν στον Κλαπάδο, ένα μουσουλμανικό χωριό πλησίον του Λαφιώνα (ευρύτερη περιοχή Πέτρας – Μήθυμνας).

Τα ελληνικά στρατεύματα, που είχαν ενισχυθεί σε σημαντικό βαθμό από τακτικές δυνάμεις και πολλούς λέσβιους εθελοντές (μεταξύ αυτών ήταν η ξακουστή Λεσβιακή Φάλαγγα, η οποία είχε συσταθεί στη Νέα Υόρκη και συνίστατο από λέσβιους μετανάστες που είχαν επιστρέψει από την Αμερική για να συνεισφέρουν στην απελευθέρωση της πατρίδας τους), κινήθηκαν κατά των τουρκικών δυνάμεων.

Στο διάστημα 5-8 Δεκεμβρίου 1912 τα ελληνικά στρατεύματα και τα τουρκικά στρατεύματα κατοχής συγκρούστηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Κλαπάδου (όρος Σκοτεινό, λόφος Πετσοφά, λόφος Τυρανιδίου, περιοχή μονής Λειμώνος).

Οι οχυρωμένες στο στρατόπεδο του Κλαπάδου οθωμανικές δυνάμεις, κατά των οποίων έβαλλαν και εχθρικά πυροβόλα από την ξηρά και τη θάλασσα (ελληνικά σκάφη που βρίσκονταν στα ανοιχτά της Πέτρας), δεν κατάφεραν να προβάλουν σθεναρή αντίσταση.

Έτσι, τις πρωινές ώρες της 8ης Δεκεμβρίου 1912 οι δυνάμεις του Οθωμανικού Στρατού υποχρεώθηκαν να υπογράψουν το πρωτόκολλο παραδόσεως στο λόφο Πετσοφά, γεγονός που σηματοδότησε τον τερματισμό της μακραίωνης τουρκικής κατοχής της Λέσβου.

*Στην κεντρική φωτογραφία του άρθρου εικονίζεται το ηρώο πεσόντων στο λόφο Τυρανιδίου.