Γενετικά τροποποιημένη ντομάτα παράγει φάρμακο για την Πάρκινσον

Αξιοποιώντας ένα γονίδιο που απομονώθηκε από το παντζάρι, ερευνητές στη Βρετανία δημιούργησαν γενετικά τροποποιημένες τομάτες που περιέχουν το ευρύτερα χρησιμοποιούμενο φάρμακο κατά της νόσου του Πάρκινσον.

Η νέα τοματιά, λένε οι δημιουργοί της στο Κέντρο «Τζον Ίνες» της Βρετανίας, θα μπορούσε να βοηθήσει τους ασθενείς σε αναπτυσσόμενες χώρες, οι οποίοι δεν μπορούν να καλύπτουν το ημερήσιο κόστος των 2 δολαρίων για θεραπεία με λεβοντόπα.

Η λεβοντόπα, γνωστή και ως L-Dopa, είναι πρόδρομο μόριο της ντοπαμίνης, ενός νευροδιαβιβαστή που παράγεται σε ανεπαρκείς ποσότητες στον εγκέφαλο των ασθενών με Πάρκινσον.

Δεδομένου ότι η ντοπαμίνη δεν μπορεί να περάσει από το αίμα στον εγκέφαλο, η συνθετική λεβοντόπα είναι θεραπεία πρώτης γραμμής για την ελάφρυνση των συμπτωμάτων και την αντιμετώπιση των κινητικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς.

Η L-Dopa παράγεται από την τυροσίνη, ένα αμινοξύ που υπάρχει σε πολλά τρόφιμα. Για να δημιουργήσουν τη νέα ντοματιά, οι ερευνητές εισήγαγαν στο φυτό το γονίδιο μιας τυροσινάσης, ενζύμου που μετατρέπει την τυροσίνη σε λεβοντόπα.

Το γονίδιο απομονώθηκε από το παντζάρι, όπου συμμετέχει στη σύνθεση των βεταλαϊνών, ουσιών στις οποίες οφείλεται το ζωηρό κόκκινο χρώμα του λαχανικού.

Η περιεκτικότητα της νέας τομάτας σε λεβοντόπα φτάνει το ικανοποιητικό επίπεδο των 150 mg ανά κιλό, αναφέρει η ερευνητική ομάδα στην επιθεώρηση Metabolic Engineering.

Στο μέλλον, λένε οι ερευνητές, η γενετικά τροποποιημένη τοματιά θα μπορούσε να καλλιεργηθεί σε μεγάλη κλίμακα για την απομόνωση της λεβονόπα και τη μετατροπή της σε χάπια.

«Η ιδέα είναι ότι μπορούμε να καλλιεργήσουμε τομάτες με σχετικά ελάχιστες υποδομές. Θα μπορούσαν να καλλιεργηθούν σε θερμοκήπια καλυμμένα με δίχτυ, έτσι ώστε να μην μπορεί να αποδράσει στο περιβάλλον η γύρη της γενετικά τροποποιημένης ποικιλίας» λέει η καθηγήτρια Κάθι Μάρτιν, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Υπάρχουν βέβαια φυτά που παράγουν από μόνα τους λεβοντόπα. Το καλύτερα μελετημένο από αυτά είναι η φασολιά του είδους Mucuna pruriens. Το πρόβλημα όμως είναι ότι το φυτό αυτό καλύπτεται από τριχίδια που ερεθίζουν το δέρμα, κάτι που δυσχεραίνει την καλλιέργειά του σε μεγάλη κλίμακα. Επιπλέον, τα φασόλια αυτού του είδους περιέχουν υψηλά επίπεδα τρυπταμινών, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν παραισθήσεις στους ασθενείς με Πάρκινσον, λένε οι ερευνητές.

Υπάρχουν εξάλλου και άλλες προσπάθειες παραγωγής φαρμακευτικών ουσιών από γενετικά τροποποιημένα φυτά. Η καναδική εταιρεία Medicago, για παράδειγμα, έχει ήδη ξεκινήσει κλινικές δοκιμές ενός εμβολίου κατά της Covid-19 το οποίο παράγεται από γενετικά τροποποιημένο καπνό.