Τα περισσότερα έντομα πετούν.

Κι όμως, χιλιάδες είδη έχουν χάσει αυτή την ικανότητα, ειδικά στα οικοσυστήματα νησιών.

Στα μικρά νησιά που βρίσκονται ανάμεσα στην Ανταρκτική και την Αυστραλία, σχεδόν όλα τα έντομα έχουν χάσει τα φτερά τους.

Οι μύγες περπατούν, οι νυχτοπεταλούδες έρπουν.

«Φυσικά, ο Κάρολος Δαρβίνος γνώριζε για την απώλεια των φτερών στα έντομα που ζουν σε νησιά» λέει η Ρέιτσελ Λέιχι, διδακτορική φοιτήτρια στο Πανεπιστήμιο Monash της Αυστραλίας.

«Ο Δαρβίνος και ο διάσημος βοτανικός Τζόζεφ Χούκερ είχαν μια σοβαρή διαφωνία για τον λόγο που αυτό συμβαίνει. Η θέση του Δαρβίνου ήταν απλή εκ πρώτης όψεως. Αν πετάξεις, παρασύρεσαι μέχρι τη θάλασσα. Τα έντομα που απομένουν στο νησί για να δώσουν την επόμενη γενιά είναι αυτά που δείχνουν τη μεγαλύτερη απροθυμία να πετάξουν, και η εξέλιξη αναλαμβάνει τα υπόλοιπα. Βουαλά!».

Ωστόσο υπάρχουν εντομολόγοι που συμμερίζονται τις επιφυλάξεις του Χούκερ, ο οποίος ήταν και ο στενότερος φίλος του Δαρβίνου. Κάποιοι έχουν υποστηρίξει για παράδειγμα ότι η απώλεια των φτερών στα έντομα σχετίζεται με τη σταθερότητα των οικοσυστημάτων όσον αφορά τις καιρικές συνθήκες ή άλλους παράγοντες.

Περιέργως, όμως, καμία προηγούμενη μελέτη δεν είχε εξετάσει τα νησιά γύρω από την Ανταρκτική, από τα πλέον ανεμοδαρμένα μέρη του πλανήτη.

Χρησιμοποιώντας μια νέα, μεγάλη βάση δεδομένων για τα έντομα στα νησιά της Ανταρκτικής και της Αρκτικής, οι ερευνητές του Monash εξέτασαν την ιδέα του Δαρβίνου και όλες τις υπόλοιπες εξηγήσεις που έχουν προταθεί για το φαινόμενο.

«Αν ο Δαρβίνος έκανε όντως λάθος, τότε ο άνεμος δεν θα εξηγούσε σε καμία περίπτωση γιατί τόσο πολλά έντομα σε αυτά τα νησιά έχουν χάσει την ικανότητα να πετούν» λέει η Λέιχι.

Καμία θεωρία δεν εξηγεί την απώλεια της πτητικής ικανότητας καλύτερα από την ιδέα του Δαρβίνου, αναφέρουν τώρα οι ερευνητές στην επιθεώρηση Proceedings of the Royal Society B.

Υπάρχει όμως και μια διαφοροποίηση: ο Δαρβίνος θεωρούσε ότι τα έντομα που παρασύρονται από τον άνεμο αφήνουν το πεδίο ελεύθερο για άλλα έντομα που προτιμούν να πατούν στα πόδια τους.

Η νέα μελέτη εκσυγχρονίζει την ιδέα και τη διατυπώνει με οικονομικούς όρους: ο άνεμος καθιστά την πτήση πιο δύσκολη και πιο ενεργοβόρα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, τα έντομα σταματούν να επενδύουν στα εξαρτήματα της πτήση, όπως τα φτερά και οι μυς που κινούν τα φτερά, και διοχετεύουν την ενέργειά τους στην αναπαραγωγή.

Με άλλα λόγια, σε περιοχές που μαστίζονται από ανέμους τα οφέλη που προσφέρει η πτήση παύουν να αντισταθμίζουν το ενεργειακό κόστος της πτήσης. Τα έντομα που τυχαίνει να γεννηθούν λιγότερο πρόθυμα για πτήσεις ευνοούνται από την εξέλιξη και κληροδοτούν την απροθυμία τους στις επόμενες γενιές.

Όπως σχολιάζει η Λέιχι, πρώτη συγγραφέας της δημοσίευσης, «είναι εντυπωσιακό ότι οι ιδέες του Δαρβίνου συνεχίζουν να προσφέρουν νέες γνώσεις στην Οικολογία 160 χρόνια μετά».

Headlines