Η Ελλάδα κάτω από τη βάση σε θέματα βιοποικιλότητας

Την ανεπάρκεια και την αναποτελεσματικότητα των μέτρων για την αντιμετώπιση των απωλειών της βιοποικιλότητας καταδεικνύει νέα έκθεση, η οποία επισημαίνει την επιτακτική ανάγκη η Ελλάδα να αποκτήσει μία νέα εθνική πολιτική για τον φυσικό της πλούτο.

Η νέα έκθεση με τίτλο «Προτεραιότητα στη Φύση: Αξιολόγηση της υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα» που δημοσιεύεται σήμερα από τη δεξαμενή σκέψης The Green Tank αξιολογεί την πορεία υλοποίησης της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα, με σημείο αφετηρίας την έγκρισή της το 2014 έως το 2020 και του πρώτου Σχεδίου Δράσης εφαρμογής της.

Κάτω από τη βάση

Σύμφωνα με αυτή για κανέναν από τους 13 γενικούς στόχους ή τους 39 ειδικούς στόχους της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα δεν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος. Μάλιστα, σε 12 από τους 39 στόχους η πρόοδος είναι μηδαμινή.

Η συγκυρία είναι η κατάλληλη για την υιοθέτηση μιας εθνικής πολιτικής για την προστασία της φύσης, καθώς η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που ανακοινώθηκε πριν έναν χρόνο έθεσε τη διατήρηση της βιοποικιλότητας στην καρδιά της νέας αναπτυξιακής στρατηγικής της Ευρώπης. Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις της νέας έκθεσης του Green Tank επιχειρούν να συνδράμουν σε αυτήν την κατεύθυνση.

Eξι προτάσεις

Η έκθεση διατυπώνει τις ακόλουθες προτάσεις για το νέο εθνικό πενταετές Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα, το οποίο η πολιτεία πρέπει να καταρτίσει στο επόμενο διάστημα:

• Να προβλέπει στοχευμένα μέτρα για τη διερεύνηση και την αντιμετώπιση νέων απειλών, όπως είναι τα ξενικά εισβλητικά είδη.
• Να δοκιμάσει ολιστικές προσεγγίσεις στη διατήρηση της βιοποικιλότητας ενσωματώνοντας, για παράδειγμα τη διάσταση της προστασίας του τοπίου.
• Να δώσει έμφαση στην αποκατάσταση της φύσης. Με αυτόν τον τρόπο θα αποκατασταθούν οι φυσικές οικοσυστημικές λειτουργίες, όπως είναι η αντιπλημμυρική προστασία, θα προωθηθούν λύσεις βασισμένες στη φύση για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και θα αναδειχθούν νέες δυνατότητες για κλάδους της οικονομίας που μέχρι σήμερα δεν έχουν δοκιμαστεί σε αυτή την προσέγγιση.
• Να ενσωματώσει οριζόντια τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε όλες τις πολιτικές και κυρίως σε τομείς όπως είναι ο χωρικός σχεδιασμός, ο τουρισμός, και ο πρωτογενής τομέας. Ενδεικτικά, θέτοντας μετρήσιμους στόχους όπως είναι η μείωση στο μισό της χρήσης χημικών φυτοφαρμάκων ή την αύξηση των εκτάσεων στο 25% που καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο μπορεί να επιταχυνθεί η μετάβαση της ελληνικής γεωργίας σε βιώσιμες πρακτικές.
• Να κατευθύνει με δεσμευτικό τρόπο τον σχεδιασμό της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027 και του Ταμείου Ανάκαμψης αξιοποιώντας τη σπάνια ευκαιρία που δημιουργεί η χρονική σύμπτωση της κατάρτισης του νέου πενταετούς Σχεδίου Δράσης για τη Βιοποικιλότητα, με τον σχεδιασμού των νέων συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων. Με αυτόν τον τρόπο, μάλιστα, η Ελλάδα μπορεί να πετύχει ακόμα και νωρίτερα από το προβλεπόμενο (2024) τη δέσμευση του 7,5% των ευρωπαϊκών πόρων ετησίως στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, και να καρπωθεί νωρίς τα σχετικά οφέλη.
• Να ενθαρρύνει την ανάληψη πρωτοβουλιών πράσινης διπλωματίας με στόχευση τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, κυρίως στη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο.

Εφαρμογή των υφιστάμενων δεσμεύσεων

Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα πρέπει να ενισχύσει τη διατήρηση της φύσης με την εφαρμογή των υφιστάμενων δεσμεύσεων της, όπως είναι ο πλήρης χαρακτηρισμός των προστατευόμενων περιοχών. Μάλιστα, πέρα από δράσεις προστασίας η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να αναδείξει τις προστατευόμενες περιοχές ως πρότυπα βιώσιμης ανάπτυξης, ενσωματώνοντας δράσεις για τη δημιουργία μίας εθνικής εταιρικής ταυτότητας για τη φύση (π.χ. Nature Greece), η οποία θα αποδώσει προστιθέμενη αξία σε τοπικά προϊόντα και θα φέρει νέες ευκαιρίες στον τουρισμό.

«Δεν πρέπει να μείνουμε στην αποθαρρυντική εικόνα για την πορεία υλοποίησης των μέτρων για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας μέχρι σήμερα. Πρέπει να σταθούμε στην ελπίδα που δίνουν οι επιστήμονες ότι αν προχωρήσουμε σε ριζικές αλλαγές, η φύση μπορεί να ανακάμψει και μαζί να θωρακίσει τη δημόσια υγεία και τη μετάβαση σε μία βιώσιμη οικονομία. Θέτοντας τώρα σε προτεραιότητα τη φύση, η Ελλάδα μπορεί όχι μόνο να διατηρήσει τον μοναδικό της φυσικό πλούτο, αλλά και να προχωρήσει στον μετασχηματισμό της εθνικής οικονομίας στη βάση της βιωσιμότητας», αναφέρει η  διευθύντρια πολιτικής του Green Tank κυρία Ιόλη Χριστοπούλου.

Η έκθεση αποτελεί παραδοτέο το έργου «Προτεραιότητα στη Φύση» που υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund. Το πρόγραμμα προϋπολογισμού  12 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το Solidarity Now.