Τηλεοπτικές άδειες… δύο ταχυτήτων

Στις 03.12.2020, εν μέσω της ευμετάβλητης και ασταθούς κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας της πανδημίας του Covid-19, αναρτήθηκε στον διαδικτυακό τόπο διαβουλεύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών (http://www.opengov.gr/ggee/?p=6950) το σχέδιο νόμου για την Ενσωμάτωση στην εθνική νομοθεσία της τροποποιημένης με την Οδηγία (ΕΕ)2018/1808 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 14ης Νοεμβρίου 2018 Οδηγίας (ΕΕ) 2010/13 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 10ης Μαρτίου 2010 για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων και άλλες διατάξεις, αρμοδιότητας της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας και Ενημέρωσης.

Με τις προτεινόμενες διατάξεις του σχεδίου αυτού εισάγονται καινοφανείς τροποποιήσεις στο Ν. 4339/2015 και, ειδικότερα, μεταβάλλονται τα άρθρα επί των οποίων στηρίχτηκαν, σε συμφωνία με τις επιταγές του Συντάγματος (άρθρο 15, παρ. 2), οι διαγωνιστικές διαδικασίες που διενεργήθηκαν δυνάμει των με αρ. 1/2017 και 1/2019 Προκηρύξεων του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης για την ανάδειξη τελικά των έξι νομίμων αδειοδοτημένων σταθμών (Mega, Alpha, ΣΚΑΪ, Star, ANT1, OPEN).

Όλα δε τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα σχεδόν δύο χρόνια μετά την υποχώρηση της πρωτοφανούς δημοσιότητας που έλαβε η πολιτική, δικαστική και κοινωνική διαμάχη αναφορικά με το επίμαχο ζήτημα της διαδικασίας αδειοδότησης των «παρόχων επίγειας ψηφιακής τηλεοπτικής ευρυεκπομπής ελεύθερης λήψης εθνικής εμβέλειας ενημερωτικού προγράμματος γενικού περιεχομένου», ήτοι των έξι νόμιμων παρόχων.

Έτσι, σήμερα, το προαναφερόμενο σχέδιο νόμου όχι απλώς μεταβάλλει το ισχύον θεσμοθετημένο σύστημα, αυτό που προκάλεσε όλες τις πολιτικές αντιπαραθέσεις και τις δικαστικές συγκρούσεις περί της νομιμότητας και της συνταγματικότητας των παραπάνω διαγωνιστικών διαδικασιών, αλλά πολλώ μάλλον το ανατρέπει σε τόσο μεγάλο βαθμό, ώστε κατ’ ουσία το ακυρώνει, εισάγοντας ένα νέο και σίγουρα μη αναμενόμενο καθεστώς ως προς τις αδειοδοτήσεις των τηλεοπτικών σταθμών.

Εξι άδειες έναντι ανταλλάγματος

Τι και αν οι έξι (6) άδειες ενημερωτικού προγράμματος γενικού περιεχομένου χορηγήθηκαν στους οριστικούς υπερθεματιστές έναντι οικονομικού ανταλλάγματος 35.000.000 ευρώ έκαστη; Τι και αν ρητά  ο νομοθέτης στο άρθρο 13, παρ. 8, του Ν. 4339/2015 προέβλεψε ότι «Μετά τη χορήγηση όλων των προκηρυχθεισών αδειών (…), δεν επιτρέπεται η προκήρυξη επιπλέον αδειών της ίδιας παραπάνω κατηγορίας για όλη τη χρονική ισχύ των χορηγηθεισών αδειών, με την εξαίρεση της περίπτωσης οριστικής παύσης λειτουργίας αδειούχου παρόχου ή ανάκλησης της άδειας λειτουργίας αυτού»;

Ακόμα περισσότερο, τι και αν το ελληνικό δημόσιο επανέλαβε την ίδια ως άνω δέσμευση στους όρους 1.7. και 1.1. των με αρ. 1/2017 και 1/2019 Προκηρύξεων του ΕΣΡ; Προφανώς, όλα τα παραπάνω απεδείχθησαν κενό γράμμα για τους εισηγητές του επίμαχου σχεδίου νόμου, αφού οι  όροι και προϋποθέσεις υπό τις οποίες χορηγήθηκαν οι ισχύουσες σήμερα άδειες αναιρέθηκαν εν μιά νυκτί και ανατράπηκαν τα δικαιώματα και οι νόμιμες προσδοκίες που άντλησαν οι νόμιμοι κάτοχοί τους.

Ειδικότερα, με την προτεινόμενη τροποποίηση του επίμαχου σχεδίου νόμου (τροποποίηση άρθρου 2, παρ. 4, Ν. 3449/2015) η άδεια του παρόχου θεματικού περιεχομένου εθνικής ή περιφερειακής εμβέλειας μπορεί πλέον να περιλαμβάνει και ενημερωτικό πρόγραμμα. Συναφώς, δεν υφίσταται πλέον η διάκριση που ίσχυε κατά το χρόνο αδειοδότησης των έξι (6) νομίμων υφιστάμενων παρόχων σε:

1. Άδεια ενημερωτικού προγράμματος γενικού περιεχομένου και

2. Άδεια μη ενημερωτικού περιεχομένου.

Με απλά λόγια, πλέον δεν θα υφίσταται άδεια μη ενημερωτικού περιεχομένου,  καθώς στην ουσία η άδεια μη ενημερωτικού περιεχομένου ως ίσχυε αντικαταστάθηκε στην προτεινόμενη τροποποίηση από την άδεια θεματικού περιεχομένου, στην οποία εμπεριέχεται πλέον «κατά περίπτωση ενημερωτικό πρόγραμμα» (βλ. και προτεινόμενη τροποποίηση στο άρθρο 8, παρ. 2, Ν. 4339/2015 ως προς το ακριβές περιεχόμενο του προγράμματος). Είναι δε ενδεικτικό της πρόθεσης καταστρατήγησης του ισχύοντος έως και σήμερα καθεστώτος – από το οποίο άντλησαν δικαιώματα, υποχρεώσεις και νόμιμες προσδοκίες οι ήδη αδειοδοτημένοι πάροχοι – το γεγονός ότι στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου αναφέρεται ότι, τάχα, με την τροποποίηση αυτή επιδιώκεται απλώς να προσδιοριστεί «… η έννοια και το περιεχόμενο του μη ενημερωτικού προγράμματος…» (βλ. σελ. 22 αναρτημένης στη διαβούλευση αιτιολογικής έκθεσης του επίμαχου σχεδίου νόμου).

Ωστόσο, το  ακριβές είναι ότι μάλλον επιδιώκεται να καταργηθεί, και όχι να προσδιοριστεί, η έννοια και το περιεχόμενο του μη ενημερωτικού προγράμματος, αφού πλέον άδεια φέρουσα τον τίτλο της θεματικής θα είναι στ΄ αλήθεια και ενημερωτική. Άλλωστε, ουδεμία ειδικότερη αιτιολογία δίνεται προς τον σκοπό της μεταβολής αυτής. Είναι δε εύλογο, ότι εάν οι (έξι) 6 αδειοδοτημένοι πάροχοι μπορούσαν να προβλέψουν την επικείμενη αυτή τροποποίηση, μάλλον δεν θα έπαιρναν μέρος στις διαγωνιστικές διαδικασίες που διενεργήθηκαν, καταβάλλοντας ένα τόσο υψηλό τίμημα. Επιπλέον, είναι ομοίως πρόδηλο ότι η προκείμενη εκ των υστέρων και αναιτιολόγητη τροποποίηση των όρων σύμφωνα με τους οποίους οι έξι (6) νόμιμοι πάροχοι συμμετείχαν στις διαγωνιστικές αυτές διαδικασίες παραβιάζει καταφανώς τις αρχές της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης που διέπουν τους δημόσιους διαγωνισμούς, στρεβλώνοντας τους όρους της αγοράς και δίνοντας αθέμιτο ανταγωνιστικό προβάδισμα στους τηλεοπτικούς σταθμούς που θα αδειοδοτηθούν σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία. Άραγε, θα υπάρξει επιστροφή στους έξι (6) αδειοδοτημένους παρόχους των πολύ σημαντικών ποσών που έχουν ήδη καταβάλει στο Δημόσιο και μείωση των προβλεπόμενων μελλοντικών καταβολών τους, ώστε να αντισταθμιστεί η σοβαρότατη νόθευση του ανταγωνισμού που προκαλεί η προτεινόμενη ρύθμιση;

Αξίζει δε να σημειωθεί, ως ένδειξη της προφανούς καταστρατήγησης, ότι και υπό το καθεστώς που ίσχυε πριν το Ν. 4339/2015 (άρθρο 5, παρ. 5, Ν. 3592/2007, όπως το άρθρο τροποποιήθηκε δυνάμει του άρθρου έκτου, παρ. 6, Ν. 4279/2014) δεν νοούνταν η έννοια του μη ενημερωτικού παρόχου να περιλαμβάνει και ενημερωτικά πλήρη προγράμματα, καθώς στο άρθρο αυτό ρητά αναφερόταν ότι «… [μ]η ενημερωτικά μέσα θεωρούνται αυτά, το πρόγραμμα των οποίων δεν έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και αφορά αποκλειστικά σε ειδικούς τομείς ψυχαγωγίας και επιμόρφωσης, με περιεχόμενο, όπως μουσικό, αθλητικές μεταδόσεις με ή χωρίς σχολιασμό αθλητικών ειδήσεων, προβολή ταινιών, εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ ή παιδικές εκπομπές, περιλαμβανομένων και των μέσων που μεταδίδουν αποκλειστικά τηλεπωλήσεις, κατά τα οριζόμενα στην παρ. 22 του άρθρου 1 της Οδηγίας 97/36/ΕΚ, με την οποία τροποποιήθηκε το άρθρο 19 της Οδηγίας 89/552/ΕΟΚ…»

Καταληκτικά, σε κάθε περίπτωση, μένει να αναφερθεί ότι η ακριβής έννοια του ενημερωτικού και του θεματικού (μη ενημερωτικού) περιεχομένου έχει ήδη κριθεί και οριοθετηθεί, σύμφωνα με όσα αναφέρθηκαν, και με την με αρ. 2018/2018 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Μένει, λοιπόν, εμείς ως πολίτες να δούμε και να αξιολογήσουμε αυτές τις απρόβλεπτες  και αναιτιολόγητες  προτεινόμενες αλλαγές και τα διοικητικά δικαστήρια της χώρας, ιδίως δε το Ανώτατο εξ αυτών, ως αρμόδια προς τούτο, να κρίνουν την εφαρμογή των νέων διατάξεων, εάν και εφόσον πράγματι αυτές καταστούν νόμος του κράτους.

Οι αρχές της ίσης μεταχείρισης και της διαφάνειας που διέπουν τις διαγωνιστικές διαδικασίες δημοσίων συμβάσεων, εν προκειμένω τις μέχρι σήμερα διαγωνιστικές διαδικασίες για τις τηλεοπτικές άδειες, δοκιμάζονται επικίνδυνα με την ιδιάζουσα ευαισθησία που εκδηλώνουν κάποιοι στις ΑΝΤΕΝΝΕΣ πολύ συγκεκριμένων συμφερόντων θεσπίζοντας εκ των υστέρων  τηλεοπτικές άδειες ευκαιρίας.