«Δυστυχώς, στην Ισπανία δεν είχαμε έναν Τσιόδρα»

Ο Μανόλης Κογεβίνας είναι Ελληνας, με καταγωγή από την Κέρκυρα. Αλλά παράλληλα είναι και ο «Τσιόδρας» της Ισπανίας. Πώς; Μεγάλη κι ενδιαφέρουσα ιστορία, που ωστόσο δεν είναι της παρούσης. Ακριβώς, όμως, επειδή είναι κορυφαίος λοιμωξιολόγος, θα δώσει το παρών στο διεθνές διεπιστημονικό συμπόσιο με θέμα «Επιδημίες: Μια διαχρονική απειλή, μία πρόκληση για το μέλλον», που διοργανώνει η «Πρωτοβουλία 1821-2021».

Στην εκδήλωση (27-30 Ιανουαρίου) που οργανώνεται με τη συνεργασία του Ινστιτούτου Παστέρ, του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών – Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών, του Κύκλου Ιδεών και τη συμβολή του King’s College London αλλά και φορέων και ιδρυμάτων (όπως η Εθνική Τράπεζα) θα συμμετέχουν σημαντικοί επιστήμονες που έχουν κοινό στόχο την κατανόηση και την αντιμετώπιση των πανδημιών.

Υπό το πρίσμα αυτό και αντλώντας εικόνες από τις αντιθέσεις στον παγκόσμιο χάρτη, ο καθηγητής και επιστημονικός διευθυντής τουBarcelona Institute for Global Health επιμένει στη συνέντευξη που παραχωρεί στα «ΝΕΑ» ότι η αλληλεγγύη προς τρίτες χώρες, η ενίσχυση των συστημάτων Υγείας αλλά και ο σεβασμός του οικοσυστήματος είναι τα βασικά μέσα «πρόληψης» για την επόμενη πανδημία.

«Σήμερα η πρώτη προτεραιότητα είναι η φροντίδα των ασθενών, η πρόληψη των μεταδόσεων και συνεπακόλουθα της νόσου. Το γεγονός ότι θα έχουμε εμβόλιο στο τέλος του χρόνου, είναι επίτευγμα. Πότε στο παρελθόν δεν είχαμε δει κάτι τέτοιο», υπογραμμίζει.

Δεν παραβλέπει τις δυσκολίες που θα προκύψουν στη διανομή των εμβολίων, συμπληρώνει όμως, «ότι τουλάχιστον οι πολίτες στις ανεπτυγμένες χώρες έχουμε τη βεβαιότητα ότι εάν αποφύγουμε τον κίνδυνο της μόλυνσης την περίοδο των Χριστουγέννων, από το νέο έτος θα βρισκόμαστε στην αρχή του τέλους».

Ο καθηγητής – που πρόσφατα τιμήθηκε με το βραβείο «John Goldsmith»,της ISEE (Διεθνής Εταιρεία Περιβαλλοντικής Επιδημιολογίας) – εκτιμά ότι το πρώτο τρίμηνο του 2021 οι χώρες της Γηραιάς Ηπείρου θα έχουν προμηθευτεί επαρκείς ποσότητες, ώστε να εμβολιαστούν εκείνοι που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο. Ετσι, σταδιακά θα χτιστεί η «ανοσία της αγέλης».

Το τρίτο κύμα

Προειδοποιεί, εντούτοις, ότι «θα σημειωθεί και ένα τρίτο κύμα. Δεν είναι εύκολο να ελεγχθεί αυτή η πανδημία με την κοινωνία ανοιχτή και τα Χριστούγεννα προ των πυλών».

Η συζήτηση γυρνά σε όσα εξελίσσονται στη χώρα μας, καθώς παρότι τα τελευταία 25 χρόνια ζει και εργάζεται στη Βαρκελώνη η «ματιά» του επιστρέφει πάντα στην πατρίδα. «Στην Ελλάδα η κατάσταση δεν εξελίχτηκε τόσο άσχημα όσο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες», διαπιστώνει.

Και συνεχίζει: «Δυστυχώς, στην Ισπανία δεν είχαμε έναν Σωτήρη Τσιόδρα. Δεν δημιουργήθηκε μία ομάδα συμβούλων που να έχουν βαθιά γνώση των πραγμάτων. Επιπλέον, τα συστήματα Υγείας είναι αποκεντρωμένα, με αποτέλεσμα οι προμήθειες σε υλικά πρώτης ανάγκης – όπως μάσκες – να μην γίνονται κεντρικά. Τους πρώτους μήνες τα νοσηλευτικά ιδρύματα έπρεπε να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες μόνα τους. Πλέον, τα πράγματα είναι προγραμματισμένα όπως στην Ελλάδα».

Εξηγεί, ότι οι επιστήμονες στην Ισπανία περιορίστηκαν στην έκδοση οδηγιών δημόσιας Υγείας, χωρίς όμως να υπάρχει μια οργανωμένη κεντρική δράση.

Πλέον επικεντρώνεται στην ανάγκη να πειστούν οι πολίτες για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων αλλά και την αναγκαιότητα του εμβολιασμού. «Είναι σημαντικό το μήνυμα προς τους πολίτες να είναι «καθαρό». Να υπάρχει διαφάνεια».

Σημειώνει, μάλιστα, ότι στην Ισπανία το ποσοστό των ανθρώπων που εκφράζουν αμφιβολίες αγγίζει το 60%, ελπίζει όμως «ότι σταδιακά η εμπιστοσύνη θα κατακτηθεί». Δεν παύει, ωστόσο, να τον προβληματίζει η αμφισβήτηση μερίδας του πληθυσμού στην επιστημονική γνώση αλλά και η διείσδυση θεωριών συνωμοσίας στον δημόσιο διάλογο. Γι’ αυτό και επιμένει ότι πρέπει να εντοπιστούν νέα κανάλια επικοινωνίας.

Τρίτες χώρες

Καθ’ όλη τη διάρκεια της συζήτησης, το ενδιαφέρον του στρέφεται στις τρίτες χώρες, μιλώντας με ιδιαίτερη ευαισθησία για τους πλέον αδύναμους στην παγκόσμια αλυσίδα. Τονίζει ότι τα συστήματα εκεί δεν έχουν τις δυνατότητες να στηρίξουν ένα τόσο απαιτητικό εμβολιαστικό εγχείρημα, που αποτελεί πρόκληση ακόμη και για τις αναπτυγμένες χώρες.

«Οφείλουμε να δείχνουμε εξίσου ενδιαφέρον και για το εάν θα εμβολιαστούν οι άνθρωποι στο Καμερούν, στη Νιγηρία, στο Μπαγκλαντές, στο Αφγανιστάν… τόσο για ηθικούς λόγους όσο και για εγωιστικούς. Εάν δεν έχουν όλοι πρόσβαση στο εμβόλιο, τότε θα συνεχίσουν να υπάρχουν ενεργοί «πυρήνες» νοσηρότητας και συνεπώς μετάδοσης στον υπόλοιπο κόσμο», εξηγεί.

Το γεγονός ότι το Ινστιτούτο όπου εργάζεται έχει ιδρύσει ερευνητικό κέντρο στη Μοζαμβίκη με σκοπό τον έλεγχο της ελονοσίας, αποτελεί απτό παράδειγμα της επιστημονικής ευαισθησίας και ορθότητας. Ο ίδιος, δε, έχει ταξιδέψει πολλές φορές εκεί…

Τόσο ο ίδιος όσο και οι συνάδελφοί του αντιμετωπίζονται σήμερα ως «προφήτες», υπό την έννοια ότι είχαν προβλέψει όσα θα εξελίσσονταν. Εκείνοι πάλι «διάβασαν» τον κίνδυνο στην κινητικότητα του παγκόσμιου πληθυσμού. «Εξίσου σημαντικοί παράγοντες είναι η αποδασοποίηση λόγω της αστικοποίησης αλλά και η περιβαλλοντική καταστροφή που ευνοούν την ανάπτυξη νέων ζωονόσων. Τις περισσότερες δεν τις καταλαβαίνουμε – να όμως που έτσι θα προκύψει ένας άλλος SARS -CoV-2», εξηγεί ο παγκοσμίου φήμης έλληνας επιστήμονας.

Η στρατηγική κατεύθυνση των κυβερνήσεων υπογραμμίζει ότι πρέπει να βασιστεί σε ένα ευρύτερο σχέδιο, διευρύνοντας την οπτική τους: «Αντιμετωπίζοντας σήμερα εκατομμύρια θανάτους, μοιάζει μακρινό το πώς θα προστατέψουμε το οικοσύστημα. Είναι όμως κρίσιμο, όπως και η ενίσχυση των συστημάτων Υγείας σε όλον τον κόσμο».

Κατάθλιψη

Στο τέλος της συζήτησης εστιάζει σε ένα ακόμη ευαίσθητο θέμα: Στις επιπτώσεις που θα καταγραφούν στη μετά-Covid εποχή. «Εκτός από τη χρόνια νοσηρότητα που σχετίζεται με το ιό, όταν θα ολοκληρωθούν οι εμβολιασμοί θα αρχίσει να αποτυπώνεται και η επιβάρυνση στην ψυχική υγεία. Σε μία μελέτη που διεξάγουμε, παρακολουθώντας 10.000 άτομα, διαπιστώσαμε ότι μετά το πρώτο lockdown το 5% εκδήλωσε σοβαρή κατάθλιψη και το 10% κλινικό άγχος. Και πρόκειται για νέες περιπτώσεις».

Συνεπώς, ο  Μανόλης Κογεβίνας, αναλογιζόμενος τους «κουρασμένους» Ελληνες, οι οποίοι βίωσαν διαδοχικά την οικονομική και έπειτα την υγειονομική κρίση, τονίζει ότι οι αρμόδιοι φορείς οφείλουν να έχουν υψηλά αντανακλαστικά ώστε να προλάβουν το «κύμα» (και) των ψυχολογικών επιδράσεων του πανδημικού ιού.