Οι South έχουν σχεδιάσει μερικά από τα ωραιότερα μαγαζιά της Αθήνας

Η Ελένη Λιβάνη και Χρυσόστομος Θεοδωρόπουλος είναι οι ιδρυτές του αρχιτεκτονικού γραφείου SOUTH architecture.

Ακούσαμε πρώτη φορά για αυτούς όταν πριν λίγα χρόνια το «Πυργόσπιτό» τους, μια σύγχρονη κατοικία στη Μάνη που αντλούσε έμπνευση από τα επιβλητικά, λιθόχτιστα σπίτια της περιοχής, διακρίθηκε στα βραβεία ΔΟΜΕΣ ως το «Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα».

Από τότε, εκτός από πολλές ακόμα ενδιαφέρουσες κατοικίες που έχουν φτιάξει, οι SOUTH έχουν καταφέρει να αφήσουν και ένα ξεχωριστό στίγμα στο κέντρο της πόλης, σχεδιάζοντας μερικούς από τους ωραιότερους χώρους εστιατορίων που έχουμε δει τελευταία- το Birdman και τη Marketta.

Μικροσκοπικά αλλά εξίσου κομψά και τα δύο καταστήματα, η «γιαπωνέζικη pub» του Άρη Βεζενέ και το πανέμορφο bistro της οδού Λέκκα, έχουν γίνει φωτογενές background σε αναρίθμητα stories, έχουν συζητηθεί και, πιο πολύ απ’ όλα, έχουν προκαλέσει ιδιαίτερη αίσθηση σε όσους έχουν περάσει τα μεσημέρια και τα βράδια τους εκεί.

Ενώ ακόμη τέτοιες συνήθειες μοιάζουν μακρινές, κάναμε μια κουβέντα με τους SOUTH και συζητήσαμε για όλα αυτά που τους αρέσουν αλλά για όσα αλλάζουν τώρα στην αρχιτεκτονική.

Η πρόσοψη του Birdman.

-Πώς γνωριστήκατε και πώς πήρατε την απόφαση να δουλέψετε παρέα;
Χρυσόστομος & Ελένη: Γνωριζόμασταν από τη σχολή, το Πολυτεχνείο. Βρεθήκαμε σε ένα πρώτο ταξίδι στη Νέα Υόρκη να συζητάμε για ένα έργο εκεί, ήταν ένας καλλιτεχνικός διαγωνισμός για μια ανάπλαση κοντά στο ποτάμι.

Ήμασταν και είμαστε ακόμα πολύ διαφορετικοί στη προσέγγισή μας και αυτό μας έδωσε μια σημαντική βάση στη συνεργασία.

Μετά από κάποια χρόνια, χειμώνα στη Νέα Υόρκη, είχαμε πάρει το βραβείο του περιοδικού ΔΟΜΕΣ «Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα», για το πρώτο μας υλοποιημένο έργο στη Μάνη και σκεφτόμασταν να επιστρέψουμε στην Ελλάδα. Σκεφτήκαμε ότι πάμε νότια, και είπαμε ότι θα είμαστε οι SOUTH architecture.

-Ποιούς αρχιτέκτονες και τι είδους χώρους θαυμάζετε περισσότερο;
Χ: Θαυμάζω τον Smiljan Radic, τη Cecilia Puga, αρχιτέκτονες σε μικρά ατελιέ διάσπαρτα στη Χιλή, την Πορτογαλία και αλλού. Μου αρέσει η δουλειά τους, μου θυμίζει τη δική μας.

Θαυμάζω χώρους που ενεργοποιούν τις αισθήσεις μου. Μου αρέσουν όλο και πιο πολύ χώροι ψηλοτάβανοι που δίνουν μια ανάταση προς τον ουρανό και που αφήνουν περισσότερο αέρα και ήλιο να μπαίνουν μέσα. Αυτό μου το είπε και πρόσφατα ένας πελάτης για την κατοικία του που σχεδιάσαμε στη Χίο, που την κατασκευάσαμε με μεγάλα εσωτερικά ύψη.

Μέσα στο Birdman.

Ο αρχιτέκτονας όμως που μελέτησα πολύ όταν ήμουν νέος ήταν ο Tadao Ando. Και ακόμα χαίρομαι πολύ με τα έργα του γιατί μπορώ πολύ εύκολα να τα ανάγω και σε μουσικές φόρμες.

Ε: Θαυμάζω καλλιτέχνες, όπως ο Robert Smithson, ο Carl Andre, των οποίων κάποια από τα έργα είναι εγκαταστάσεις στο χώρο.

Θαυμάζω το πώς εφευρίσκουν τρόπους να εγκατασταθεί το έργο τους στο τοπίο, και αυτό είναι κάτι που μεταφέρω στη δουλειά μας.

Γενικά, θαυμάζω χώρους οι οποίοι συνδέονται με ισχυρές ιδέες, και εκφράζουν μία πρόθεση ή μία σκέψη του δημιουργού, με αυτό τον τρόπο, σε κάνει να βλέπεις διαφορετικά την πραγματικότητα σου.

-Ποιά είναι τα χαρακτηριστικά που δεν θέλετε ποτέ να λείπουν ποτέ από τους χώρους που δημιουργείτε;
Χ & Ε: Φυσικό φως, φυσικός αέρας, όσο το δυνατόν περισσότερα φυσικά υλικά. Γενικά η φύση. Δεν θέλουμε να λείπει αυτή η άνεση που προκύπτει από το φυσικό φως, το φυσικό αερισμό, τις καλές αναλογίες. Επιπλέον, η ισορροπημένη σχέση των χώρων μεταξύ τους, όπως τη μελετάμε στη γενική οργάνωση (layout).

Το μπάνιο του Birdman.

-Μιλήστε μου λίγο για το Birdman και το Marketta. Και οι δύο χώροι έχουν πολλούς θαυμαστές. Τι είναι αυτό που τους κάνει να ξεχωρίζουν κατά τη γνώμη σας;
Ε: Σίγουρα, η ιδιαιτερότητα των χώρων αυτών έχει να κάνει με το ότι καταφέραμε να υλοποιήσουμε το όραμα που είχαν οι εμπνευστές τους αλλά και με το γεγονός ότι λάβαμε υπόψη μας ό,τι υπήρχε εκεί.

Ο σχεδιασμός που εκπονούμε βασίζεται σε μία ενδελεχή ανάλυση -ανάγνωση όλων των στοιχείων που υπάρχουν εκεί.

Έτσι η επέμβαση μας δεν σβήνει ό,τι υπήρχε, αλλά ενσωματώνει όσα βρίσκουμε εκεί. Αυτά είναι είτε υλικά- όπως το μωσαϊκό που προϋπήρχε και στα δύο κτίρια, είτε ιδέες- όπως η σχέση με το χώρο της πόλης, τον αστικό χώρο, στο μοντέρνο κτίριο της δεκαετίας του 1930 του Κυδωνιάτη, στη Μαρκέττα.

Στη Marketta.

Στη συνέχεια, και στα δύο έργα, υπήρχε μία ισχυρή ιδέα για το πώς θα ήταν. Έτσι, όσα οι δημιουργοί τους φαντάστηκαν -ένας διάδρομος alley, όπως στα παραδοσιακά στενά των ιαπωνικών πόλεων, στην περίπτωση του Birdman ή ένας οικείος χώρος, όπως τα παραδοσιακά καφενεία για τη Μαρκέττα, εμείς τα μεταφράσαμε και τα συγκροτήσαμε με στοιχεία του χώρου, οργανώνοντας πρωτίστως τη διάταξη του χώρου.

Έτσι προέκυψε η μακριά μπάρα στο Birdman, που διαμορφώνει ένα στενό πέρασμα όπως τα παραδοσιακά δρομάκια στην Ιαπωνία, και ο ανοιχτός χώρος στη Μαρκέττα.

Τέλος, αυτό που τα κάνει να ξεχωρίζουν είναι η ίδια η πραγματοποίηση τους, η κατασκευή τους. Εμπλεκόμαστε ενεργά και στην κατασκευή και φροντίζουμε όσα έχουμε φανταστεί από την αρχή, να υλοποιούνται και στο τελικό στάδιο, μέσα από προσεκτικές επιβλέψεις που περιλαμβάνουν και σχεδιασμό και σε αυτή τη φάση.

Marketta.

Χ: Και για τα δύο αυτά έργα, σχεδιάσαμε την επίπλωση, κινητή και σταθερή, φροντίζοντας ώστε ο τρόπος κατασκευής τους να αποτελεί μέρος του σχεδιασμού τους. Τη βιβλιοθήκη στο Birdman και την καρέκλα την κατασκευάσαμε με έμπνευση από τη γιαπωνέζικη arte povera των 60s με δεσίματα μεταξύ των υλικών εμφανή.

Στη Μαρκέττα, παραδοσιακά σχέδια από επίπλωση καφενείου επεξεργάστηκαν πιο αφαιρετικά, να θυμίζουν και όχι να αντιγράφουν.

Το ύψος μεγάλωσε ώστε να θυμίζει πιο πολύ αστικό μπιστρό στην Ευρώπη.

Ένα κολακευτικό σχόλιο που έχουμε πάρει και για τα δύο μέρη είναι ότι ενώ θυμίζουν Ελλάδα, θα μπορούσαν να είναι και στο εξωτερικό. Αυτό είναι στοίχημα για εμάς, να πατάμε εδώ κοιτώντας έξω, στοχεύουμε δηλαδή σε μια νέα, διεθνή ελληνικότητα.

Marketta.

-Υπό το πρίσμα όσων συμβαίνουν φέτος, πώς διαφαίνεται το μέλλον των κατοικιών αλλά και χώρων όπως τα εστιατόρια;
Χ: Η πανδημία είναι μια επώδυνη παύση. Ταυτόχρονα όμως αυτή η παύση μας χαρίζει χρόνο ώστε να αλλάξουμε κατεύθυνση και να διώξουμε περιττά βάρη. Και νομίζω ότι η κατεύθυνση είναι προς μια ακόμα πιο δημοκρατική ζωή με σεβασμό στην ευθραυστότητα της φύσης.

Αν οι κατοικίες πρέπει να είναι ακόμα πιο κοντά στη φύση και πιο αληθινές, τότε και τα εστιατόρια πρέπει να είναι ακόμα πιο αληθινά. Από την άλλη, τα εστιατόρια είναι κοινωνικοί χώροι, χώροι κοινωνικής συνεύρεσης, και η ανάγκη για συνεύρεση υπάρχει από τα αρχαία χρόνια.

Ε: Η σημερινή συνθήκη όσο δύσκολη κι αν είναι, αναδεικνύει ολοένα και περισσότερο το γεγονός ότι δεν μπορούμε να προβλέπουμε τα πάντα.

Δεν είναι δυνατόν να καθορίσουμε τα πάντα. Πολλές φορές έρχονται γεγονότα τα οποία μας κάνουν να αναθεωρήσουμε, να ξεσκαρτάρουμε, να δούμε τι μας κάνει και τι δεν μας κάνει, να αναζητήσουμε νέα εργαλεία.

Σε αυτή τη συνθήκη της ανασφάλειας αναζητούμε μία σταθερά. Η σταθερά αυτή θα μπορούσε να είναι η φύση.

Η πρόσοψη της Marketta. 

Το μέλλον της κατοικίας διαφαίνεται ότι αφορά πλέον περισσότερο τη σχέση με τις φυσικές συνθήκες, όπως ο φυσικός αερισμός, ο ηλιασμός, κλπ. Επιπλέον η έννοια της κατοικίας στο μέλλον φαίνεται να εντείνεται, το σπίτι φαντάζει ως το καταφύγιο ακόμα πιο πολύ, εφόσον εκεί νιώθει κάποιος ασφαλής και εκεί καταφεύγει όταν εμφανίζεται μία απειλή (πανδημία).

Τα εστιατόρια αναδεικνύονται ως ιδιαίτερα σημαντικοί χώροι, ως δημόσιοι χώροι συνέυρεσης. Ο εξωτερικός χώρος και ο καλά αεριζόμενος εσωτερικός χώρος αποκτούν μία ειδική σημασία, τόσο για την κατοικία όσο και για τα εστιατόρια, και διαφαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στη μελλοντική εκδοχή και των δύο.

Κατοικία στον Λυκαβηττό.

-Τι έχει αλλάξει στον τρόπο που εσείς σκέφτεστε όσα σχεδιάζετε;

Χ: Σίγουρα γινόμαστε πιο ευέλικτοι στο σχεδιασμό. Σπίτια μετατρέπονται και σε χώρους γραφείων, αλλά ταυτόχρονα δεν πρέπει να χάσουν την αίσθηση του κατοικείν.

Ε: Η ευελιξία σίγουρα είναι κάτι που λαμβάνουμε περισσότερο υπόψη από ό,τι πριν. Σε αυτές τις συνθήκες που εν δυνάμει συνέχεια μεταβάλλονται, το τελικό αποτέλεσμα του σχεδιασμού θα πρέπει να μην είναι άκαμπτο, αλλά να προσφέρει εναλλακτικές.

Το ίδιο που κάνουμε στις κατοικίες που σχεδιάζουμε, όπως στην κατοικία στη Χίο ή στο Πυργόσπιτο, όπου σχεδιάσαμε μία μελλοντική φάση όταν οι ιδιοκτήτες θα θέλουν να μετατρέψουν την κατοικία σε δύο, για να τις μεταβιβάσουν για παράδειγμα στα παιδιά τους.

Κατοικία στον Λυκαβηττό.

Κατοικία στον Λυκαβηττό.

Το «Πυργόσπιτο» στη Μάνη. 

Το «Πυργόσπιτο» στη Μάνη. 

Το «Πυργόσπιτο» στη Μάνη. 

Ο ιστότοπος των SOUTH είναι το south-arch.com.