Ακούγιου: μια βόμβα στην πόρτα μας

Λευκωσία, Κώστας Κωνσταντίνου

Η ισχυρή σεισμική δόνηση 5,3 βαθμών η οποία ταρακούνησε τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο το Σάββατο 5 Δεκεμβρίου επανέφερε αναπόδραστα στη συζήτηση το πολύκροτο θέμα του πυρηνικού σταθμού του Ακουγιου, τον οποίο η Ρωσία ανεγείρει για λογαριασμό της Τουρκίας κοντά στη Σελεύκεια (Silifke), μόλις εκατό χιλιόμετρα από το επίκεντρο του νέου σεισμού και πάνω σε σεισμικό ρήγμα, παρά τις έντονες αντιδράσεις.

Μια ματιά και μόνο στον χάρτη τρομάζει, αν δει κανείς την απόσταση του επίκεντρου από τον υπό ανέγερση σταθμό και εάν αναλογιστεί πως ο σεισμός των 5,3 ρίχτερ έγινε αισθητός μέχρι και το Τελ Αβίβ. Αυτό δε που προκαλεί ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία, όχι μόνο στην Κύπρο, από τα βόρεια παράλια της οποίας είναι ορατές κάποτε οι ακτές της Παμφυλίας όπου χτίζεται ο σταθμός, αλλά και στην Ελλάδα και αλλού είναι πως στο ιστορικό της ανέγερσής του συναντά κανείς άκρως ανησυχητικά δεδομένα.

Ρωγμές και καταγγελίες

Το κόστους 20 δισεκατομμυρίων πυρηνικό εργοστάσιο χτίζεται από η Ρωσία και παρουσιάζεται από αναλυτές ως η κινητήρια δύναμη πίσω από την προ ετών επαναπροσέγγιση της Μόσχας με την Αγκυρα. Η Ρωσία διαβεβαιώνει ότι θα είναι ασφαλές, ωστόσο οι ανησυχίες που διατυπώνονται δεν αφορούν μόνο την τοποθεσία και το σεισμικό ρήγμα αλλά και σφάλματα όπως η ρωγμή η οποία είχε ανακαλυφθεί τον Μάιο του 2019 στο τσιμεντένιο περίβλημα του πρώτου αντιδραστήρα. Λίγο αργότερα, η Ενωση Επιμελητηρίων των Μηχανικών και Αρχιτεκτόνων της Τουρκίας (TMMOB) είχε αποκαλύψει ότι μια δεύτερη ρωγμή εντοπίστηκε μέρες μόλις μετά την πρώτη, με εκπρόσωπο της ΤΜΜΟΒ να λέει χαρακτηριστικά: «Ανακαλύψαμε ότι οφειλόταν σε μια τρομακτική έλλειψη επιθεωρήσεων. Το εργοτάξιο λειτουργεί με τη λογική των εργολάβων αντί των μηχανικών».

Ακτιβιστές της Greenpeace εναντίον της κατασκευής του πυρηνικού εργοστασίου, σε διαδήλωση στην Αγκυρα

Οι φωνές στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά και στο εξωτερικό πληθαίνουν όσο περνάει ο καιρός και η ανέγερση του Ακουγιου προχωρά με ορίζοντα την ολοκλήρωση του έργου το 2023. Εντούτοις η κυβέρνηση στην Αγκυρα αγνοεί επιδεικτικά τις προειδοποιήσεις θεωρώντας ως ύψιστη προτεραιότητα το Ακουγιου και επιμένοντας στην κρισιμότητά του για την ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας, χωρίς να εξηγεί πώς ακριβώς θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση. Την ώρα που οι επικριτές του υποστηρίζουν με στοιχεία ότι ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει.

Αξίζει το ρίσκο;

Περίπου το 40% της ενέργειας στην Τουρκία σήμερα παράγεται με άνθρακα, αλλά ακόμα κι αν κανείς προσπεράσει τη διάσταση του κινδύνου της πυρηνικής ενέργειας – σε μια άκρως σεισμογενή μάλιστα περιοχή – και θεωρήσει ότι η ενέργεια αυτή είναι φιλική ή έστω φιλικότερη στο περιβάλλον από τον άνθρακα, ο σταθμός του Ακουγιου θα παράγει μόλις το 10% της συνολικής μάλιστα ενέργειας της Τουρκίας. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δηλώνει πως με το Ακουγιου θα σταματήσει «η ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από ξένες χώρες». Ισχύει αυτό; Και εδώ, οι επικριτές απαντούν ότι πρόκειται για σύνθημα περισσότερο.

Η Τουρκία εξηγούν – κι αυτό επιβεβαιώνεται επίσημα – έχει αναλάβει την υποχρέωση να αποπληρώσει τα δάνεια – μαμούθ που έλαβαν από ρωσικές τράπεζες οι κατασκευάστριες εταιρείες. Αυτό, σύμφωνα και με τον ρώσο ειδικό Βίκτορ Ναντέντιν Ραγέβσκι, θα γίνει με τα έσοδα από την πώληση της ενέργειας που θα παράγει το Ακουγιου. Η ΤΜΜΟΒ υπολογίζει πως, για να γίνει αυτό, η ενέργεια που θα παράγεται στον πυρηνικό σταθμό θα πρέπει να πωλείται κατά 275% ακριβότερα από τα συνηθισμένα επίπεδα, με πολύτιμο ξένο συνάλλαγμα να φεύγει μαζικά στο εξωτερικό. Στην Τουρκία. Μια χώρα στην οποία τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν φτάσει στο ναδίρ, βαθαίνοντάς την όλο και περισσότερο στην οικονομική κρίση που τη μαστίζει.

Τεχνογνωσία; Απόβλητα; Συμβάσεις;

Πέρα όμως από το ζήτημα της σεισμικότητας της περιοχής και των όντως τρομακτικών λαθών που εντοπίζονται, το Ακουγιου πονοκεφαλιάζει τους επηρεαζόμενους γείτονες της Τουρκίας, πρώτα δε και κύρια την Κύπρο και την Ελλάδα, και για πολλούς άλλους λόγους. Κυριότεροι είναι η απειρία της Τουρκίας στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας, η έλλειψη της όποιας πληροφόρησης για τη διάθεση των πυρηνικών αποβλήτων καθώς και το γεγονός ότι η Τουρκία χτίζει το Ακουγιου χωρίς όχι μόνο να δίνει την παραμικρή σημασία στις εκκλήσεις των γειτόνων της – όπως είχε υποδείξει πρόσφατα και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας -, αλλά και χωρίς να έχει κυρώσει τις σχετικά διεθνείς συνθήκες, ούτε και να δείχνει πρόθυμη να το κάνει. Κι αυτό δημιουργεί ένα πρόσθετο κενό στην πρόσβαση και στον έλεγχο των εγκαταστάσεών της.

Η τουρκική αντιπολίτευση, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) αλλά και το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP), το οποίο συνεργάζεται κατά καιρούς με τον Ερντογάν, εκφράζουν δημόσια ανησυχίες και ενστάσεις, με το CHP μάλιστα να παραλληλίζει ανοιχτά το Ακουγιου με το Τσερνόμπιλ. Εις ώτα μη ακουόντων πάντα. Εκεί όπου έπεσε και το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου, το οποίο ζητούσε από την Τουρκία να σταματήσει αμέσως το έργο λόγω των σοβαρότατων κινδύνων για τις γειτονικές χώρες. Ετσι, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, σε τρία χρόνια από σήμερα θα έχουμε συν τοις άλλοις και μια ωρολογιακή βόμβα στην πόρτα μας, «δώρο» από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ