Θέατρα σε αναμονή: Επίδαυρος, Ηρώδειο και Πειραιώς 260 περιμένουν τη… ζωή

Η χρόνια που τελειώνει σε λίγες μέρες άφησε στον πολιτισμό τραύματα και πληγές που είναι πολύ δύσκολο να επουλωθούν.

Η καλλιτεχνική δραστηριότητα διακόπηκε βίαια στις αρχές της άνοιξης και στην πραγματικότητα δεν συνεχίστηκε ποτέ. Μεμονωμένες δράσεις, προσπάθειες να σε διασωθεί ένα πολύ μικρό κομμάτι αυτού που άλλοτε θα ονομάζαμε ισχυρό χαρτί της τουριστικής ανάπτυξης της χώρας δυστυχώς δεν κατάφεραν και πολλά.

Το καλοκαίρι πέρασε αφήνοντας τα θέατρα παγερά άδεια και το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου -αν και προσπάθησε με το «Υποσύνολο»- δεν μπόρεσε να καλύψει το τεράστιο κενό.

Η Επίδαυρος μετά από 65 χρόνια κατάφερε να φιλοξενήσει μόνο τρεις παραστάσεις, ενώ το Ηρώδειο και η Πειραιώς 260 έμειναν ουσιαστικά μετέωρα περιμένοντας καλλιτέχνες, θεατές, ζωή που ποτέ δεν ήρθε.

Αυτά τα άδεια θέατρα αποτύπωσε με συγκλονιστικό τρόπο ο φωτογράφος Μιχάλης Κλουκίνας και περιλαμβάνονται στο εικαστικό λεύκωμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου που κυκλοφορεί -και στα αγγλικά- σε επιλεγμένα σημεία και βιβλιοπωλεία στην πόλη.

Οι εικόνες συνομιλούν δραματουργικά με επιλεγμένα αποσπάσματα θεατρικών έργων του παγκόσμιου ρεπερτορίου από παραστάσεις του αρχικού καλλιτεχνικού προγραμματισμού του 2020 που δεν υλοποιήθηκαν.

Μια συλλεκτική έκδοση που αναδεικνύει τους αγαπημένους χώρους του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου, Ηρώδειο και Πειραιώς 260), σε αναμονή Κοινού και Δημιουργών, υπό ένα σύγχρονο πρίσμα. Ένα απτό και πολύτιμο ίχνος της έλλειψης του ζωντανού θεάματος, που η πανδημία μάς έχει στερήσει.

Σημείωμα Κατερίνας Ευαγγελάτου

Καλλιτεχνικής Διευθύντριας Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου

Μια εποχή αφύσικης ακινησίας

Το λεύκωμα που κρατάτε στα χέρια σας αποτελεί καλλιτεχνικό ντοκουμέντο μιας χρονιάς-σταθμού για την ανθρωπότητα. Δεν υπήρξε τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας που να μείνει ανεπηρέαστος. Οι τέχνες πληγώθηκαν στον πυρήνα τους. Στο ζωτικό τους κέντρο. Όχι μονάχα από την έλλειψη του ζωντανού καλλιτεχνικού γεγονότος και την απουσία Κοινού. Πληγωθήκαμε οι ίδιοι οι καλλιτέχνες, η αναγκαστική αδράνεια λειτούργησε καταλυτικά στον νου και τα σώματά μας. Είναι βέβαιο ότι θα βιώνουμε τις επιπτώσεις αυτής της σκοτεινής περιόδου για πολλούς μήνες μετά από το τέλος της – όταν αυτό έλθει.

Από τον Μάρτιο και μετά, η εορταστική ατμόσφαιρα στα γραφεία του Φεστιβάλ πέρασε από τόσες διακυμάνσεις, που ούτε η πιο πλούσια φαντασία δεν θα οραματιζόταν. Ακόμα και αν κατορθώσαμε να διασώσουμε ένα θραύσμα, ένα μικρό Υποσύνολο από τον συνολικό μας προγραμματισμό, το όλον είχε πια χαθεί. Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα, η εικόνα των άδειων θεάτρων, βασάνιζε τον νου μας, ως σύμβολο μιας εποχής αφύσικης ακινησίας. Χωρίς καλλιτέχνες, χωρίς λόγια, δίχως εικόνες.

Τα θέατρα έχουν ψυχή και μνήμη, η καρδιά τους χτυπάει κάθε φορά που δονούνται από την παρουσία του Κοινού, κάθε φορά που ζεσταίνονται από τη φλόγα των καλλιτεχνών κατά τη διάρκεια μιας πρόβας. Είναι φτιαγμένα για να υποδέχονται κόσμο, και με διπλή ιδιότητα, ως δέκτες και πομποί, μας μεταγγίζουν ζωή, πνεύμα, ελπίδα. Τα θέατρα είναι για πολλούς από εμάς τα σπίτια μας. Και δεν αναφέρομαι μόνο στους καλλιτέχνες και όλους τους συντελεστές μιας παράστασης, αλλά και στο Κοινό. Το Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου αποτελεί σπίτι για πολλές χιλιάδες θεατών, που επιστρέφουν με φανατική αγάπη κάθε καλοκαίρι στους αγαπημένους τόπους. Το Φεστιβάλ εδώ και 65 χρόνια είναι ταυτισμένο με το ταξίδι προς την Επίδαυρο, με τη διαδρομή ανάμεσα στα πεύκα, με την μαρμάρινη αγκαλιά του Ηρωδείου, μια ανάσα από την Ακρόπολη, και, εδώ και 15 χρόνια, με το σφρίγος και τη νεανική ατμόσφαιρα της Πειραιώς 260.

Ο Μιχάλης Κλουκίνας παρουσιάζει μια ιδιότυπη «συνομιλία»: εικόνες των άδειων θεάτρων μας στέκουν μαζί με θραύσματα από έργα που είχαμε εντάξει στον προγραμματισμό του Φεστιβάλ για το 2020, αλλά δεν παρουσιάστηκαν εξαιτίας της πανδημίας. Εδώ η εικόνα δεν αποτυπώνει απλώς μια στιγμή στον χρόνο, δημιουργεί έναν μη-τόπο, ο οποίος αποτελεί το σκηνικό ενός νέου έργου: Θεατρικό κείμενο και εικόνα χωρίς τη μεσολάβηση ερμηνευτή. Ο τόπος αποκτά «φωνή», αλλά η φωνή είναι κομματιασμένη, φτάνει μόνο τμηματικά σε εμάς – στα μάτια και όχι στα αυτιά μας. Τονίζει την απουσία, την ακινησία, το «μετέωρον». Μια αίσθηση «ανοίκειου» αναδύεται σε κάθε σελίδα, αλλά, ταυτόχρονα, γινόμαστε μάρτυρες μιας ιερής βεβαιότητας: τα θέατρά μας, αρχαία και σύγχρονα, μας κοιτάζουν από τις σελίδες του λευκώματος διαμηνύοντας, μέσα απ’ την εύγλωττη σιωπή τους, ότι θα είναι πάντα εκεί.