Η Αριστερά της αμηχανίας

Θα περίμενε κανείς πως όσα ζούμε τους τελευταίους μήνες θα είχαν οδηγήσει στην εντυπωσιακή αντεπίθεση της Αριστεράς. Μια πανδημία που ανέδειξε όλα τα κενά των ανεπτυγμένων καπιταλιστικών χωρών ως προς τα συστήματα δημόσιας υγείας, που έφερε τραγικά στο προσκήνιο τον κοινωνικό και ταξικό καθορισμό της ευαλωτότητας, που έδειξε την ανάγκη συλλογικής κινητοποίησης και αλληλεγγύης, που υπογράμμισε την ανάγκη να επανεκτιμήσουμε τα δημόσια αγαθά, την επιστημονική γνώση και την ουσιαστική κοινωνικότητα, μαζί με μια μεγάλη οικονομική κρίση, διαμόρφωναν το πεδίο για να μιλήσει κανείς για ριζοσπαστικές εναλλακτικές προτάσεις που να απαντούν στο κυριολεκτικά ζωτικό ερώτημα πώς αντί για μια κλιμακούμενη διακινδύνευση (εάν συνυπολογίσουμε και την επαπειλούμενη κλιματική καταστροφή) θα έχουμε ένα πραγματικά βιώσιμο μέλλον.

Ομως, κυριάρχησε στη χώρα μας και διεθνώς μια ιδιότυπη αμηχανία. Αντί για την επιθετική προβολή τρόπων για την αναδιοργάνωση της κοινωνικής ζωής και ανακατανομής πλούτου και παραγωγικών δυνατοτήτων στη βάση της αλληλεγγύης και της επανιεράρχησης των κοινωνικών αναγκών, υπήρξαν απλώς η συμπόρευση με τα περιοριστικά μέτρα (συχνά χωρίς την αναγκαία επερώτηση του κοινωνικού κόστους ή των πιο αυταρχικών πλευρών τους) και η παράθεση διεκδικήσεων (καθαυτό θεμιτών) για την ενίσχυση των δημόσιων συστημάτων υγείας και των εργαζομένων. Αυτό μπορεί να επέτρεψε την αντιπολιτευτική πρακτική, όμως δεν συνέβαλε στο να γίνει η πανδημία και η κρίση καταλύτης για την επαναπροβολή ενός αιτήματος κοινωνικής αλλαγής, ούτε όξυνε την ηγεμονία των αντιλήψεων που συνηθίσαμε να λέμε «συστημικές».

Αυτό δείχνει ότι τα όρια ενός προηγούμενου κύκλου ιστορικών ηττών και αποτυχιών των διάφορων παραλλαγών της Αριστεράς απέχουν από το να έχουν ξεπεραστεί. Είτε μιλάμε για τον εγκλωβισμό (ή και το βόλεμα) σε έναν ρόλο δύναμης αντίστασης με ρητορική (αλλά όχι στρατηγική) ρήξης, είτε, ύστερα και από την αναμέτρηση με την εξουσία, στην εύκολη αποδοχή μιας νεοσοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης, διαπιστώνεται έλλειψη προγραμματικού βάθους, μια δυστοκία να οριστεί πώς μπορούν τα πράγματα να πάνε αλλιώς.