Πώς έβλεπε το σήμερα η επιστημονική φαντασία του 1930

Στις 18 Δεκεμβρίου του 1933, το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» δημοσιεύει, στην πρώτη του σελίδα, άρθρο του συγγραφέα Χέρμπερτ Τζόρτζ Γουέλς (Herbert George Wells), που θεωρείται, μαζί με τον Ιούλιο Βέρν και τον εκδότη Χιούγκο Γκέρνσμπακ, «πατέρας» της επιστημονικής φαντασίας.

Στο άρθρο του με τίτλο «Πώς θα είνε τα εγγόνια σας», και υπέρτιτλο «Εάν όλα πάνε καλά», ο Γουέλς παρουσίασε, τον τρόπο με τον οποίο πίστευε ότι θα ζούσαν τα παιδιά με έτος γέννησης το 1983.

Σε ποιον κόσμο δηλαδή θα μεγάλωναν οι σημερινοί συν/πλην σαραντάρηδες.

Ας δούμε, πόσο μέσα έπεσε.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ, 18.12.1933, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

«Αν υποθέσωμεν ότι ο κόσμος θα αναδυθή από το σημερινόν τελμάτωμα χωρίς πλήρη κοινωνικήν ανατροπήν, τότε εν από τα πρώτα πράγματα που πιθανώς θα συμβούν είνε μια σημαντικώτατη αναδιοργάνωσις των υγειονομικών υπηρεσιών της ανθρωπότητος.

Οι εκτιμήσεις του Γουέλς, ειδικά τώρα, στις μέρες της πανδημίας Covid-19, αποκτούν άλλη διάσταση.

Καταργούνται οι γιατροί

«Ο συνήθης τύπος ‘γενικού’ ιατρού θα εκλείψη ολότελα ίσως. Το 1983 – εάν όλα πάνε καλά- ματαίως θα αναζητήσετε τον άνθρωπον που θα αναλάβη να σας θεραπεύση από ο,τιδήποτε και αν πάσχετε. Όχι μόνον δεν θα υπάρχη, αλλά είμαι βέβαιος πως ούτε θα ονειρευθήτε να τον ζητήσετε. Θα έχετε ανατραφή διαφορετικά.

»Από της στιγμής της γεννήσεώς σας – υπό την διεύθυνσιν εμπείρου μαιευτήρος- θα επιβλέπεσθε συστηματικώς. Ο κόσμος δεν θα αφήνη εις την τύχην τα παιδιά του. Θα έχη αυτούς τους αρμοδίους εν επιφυλακή διά να προλάβουν ευθύς εξ αρχής την κακήν τροπή της ζωής σας. Αυτοί θα παρακολουθούν και θα διευθύνουν την ανάπτυξιν του σώματος και του πνεύματος σας.»

Διαφήμιση βρεφικών το 1983

Ο παιδαγωγικός παράδεισος

Ο Γουέλς πίστευε ότι, από το 1983 και μετά, τα παιδιά, στο σπίτι και στο σχολείο, θα ζούσαν σε έναν παιδαγωγικό παράδεισο.

»Η μητέρα σας θα έχη διδαχθή τη δουλειά της. Θα ξέρη τι σημαίνει υψηλή θερμοκρασία, παροξυσμός ερεθισμού ή φάσις κοπώσεως και δεν θα σας υποβάλλη εις το καθεστώς των μαλωμάτων, του ξυλοκοπήματος, των θωπειών και της παραμελήσεως, το οποίον είνε η μέθοδος της αμορφώτου μητέρας εις όλον τον κόσμον.

H πρόταση της τεχνολογίας της δεκαετίας ’80 για τον οικογενειακό ελεύθερο χρόνο

»Ο αμόρφωτος δημοδιδάσκαλος ή δημοδιδασκάλισσα θα έχει εκλείψη από προσώπου της γης. Αντ’ αυτού την διεύθυνσιν του νηπιαγωγείου και του δημοτικού σχολείου θα αναλάβη ένας νέος τύπος ανθρώπου, ο παιδαγωγός – ο επόπτης της διανοητικής και σωματικής αναπτύξεως. Υπαρχούσης της σωματικής και διανοητικής υγείας, η διδασκαλία και η μετάδοσις γνώσεων θα είνε πολύ ευκολώτεραι παρ’ ότι είνε σήμερον.

Τάξη νηπιαγωγείου το 1988

Τέλος στις τιμωρίες, τέλος στους δασκάλους

Περιγράφοντας το σχολείο του μέλλοντος, ο Γουέλς έχει για τα καλά μπει στον κόσμο που αγαπά περισσότερο, της επιστημονικής φαντασίας.

«Η πίεσις και η τιμωρία που συνοδεύουν την διδασκαλίαν σήμερα οφείλονται κατά μεγά μέρος εις την ανικανότητα του διδασκάλου και την νοσηρότητα του σώματος και της διαθέσεως του διδασκομένου.

»Αυτοί οι ‘επόπται της αναπτύξεως’, όχι μόνον θα αντικαταστήσουν, εις το μέλλον, τον ιατρόν της οικογένειας και τον διδάσκαλον, αλλά θα εκτελούν και χρέη πνευματικού συμβούλου ή εξομολογητού.

Εργαστήριο ηλεκτρονικών υπολογιστών στη δεκαετία του ’80

»Αι θεωρητικαί και πρακτικαί γνώσεις, τας οποίας θα είνε υποχρεωμένοι να κατέχουν, θα περιλαμβάνουν αρκετήν ψυχολογίαν, φυσιολογία και παθολογίαν (…)

»Ο κόσμος, εάν όλα πάνε καλά, θα συνίσταται κατά μέγα μέρος από ειδκούς οι οποίοι θα γνωρίζουν την κάθε λεπτομέρειαν και σχέσις ενός πράγματος και από ειδικούς επόπτας που θα γνωρίζουν τα πάντα εν γενικαίς γραμμαίς»

Στο σημείο αυτό ο Γουέλς έπεσε μέσα.

Είναι πραγματικότητα ότι για όλους σχεδόν τους τομείς της ζωής μας, υπάρχουν πλέον, πάσης φύσεως επόπτες και συμβουλευτικές ομάδες που εγγυόνται πως γνωρίζουν τα πάντα.

Ελαφριά χαμόγελα, γυρμένα σώματα πάνω από έναν υπολογιστή, σακάκια, γραβάτες και αποφασιτικά άνω άκρα. Η must φωτογραφία για κάθε συμβουλευτική ομάδα του 21ου αιώνa.

Η διατροφή

«Πλησιάζει επίσης η εποχή μιας πραγματικής εφηρμοσμένης επιστήμης της διαιτητικής. Κανένα ζώον δεν είνε τόσον επιπόλαιον εις το ζήτημα της τροφής του, όσον ο άνθρωπος.

»Ο καθένας μας σήμερα κυκλοφορεί με κάθε λογής ουσία εις το αίμα του που θα ήτο καλλίτερον να έλειπαν και χωρίς πολλάς ουσίας που είνε αγάγκη να υπάρχουν.

»Μετά μίαν γενεάν ερεύνης όλα αυτά θα αλλάξουν. Η διατροφή θα εκκαθαρισθή και αυτή. (…) Ένα καθαρό μυαλό και μια ενημερωμένη διάνοια θα προΐστανται μιας αισίας θρέψεως και ενός καλοθρεμμένου σώματος»

Η ευστοχία του Γουέλς στον τομέα αυτό φτάνει το 50%. Η επιστήμη της διατροφολογίας όντως έχει σημειώσει αλματώδη εξέλιξη, οι διατροφικές συνήθειες όμως των παιδιών της δεκαετίας του ’80, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων μεγάλωσε με τσιπς, πακοτίνια και γαριδάκια και σήμερα συνεχίζει εθισμένη στο fast-food, απέχουν πολύ από τις προσδοκίες του Γουέλς.

Το φωτεινότερο βλέμμα

Από το 1933 και μετά, ακολουθεί μια σειρά από καθοριστικά, για την εξέλιξη της ανθρωπότητας, γεγονότα. Η άνοδος του Φασισμού και του Ναζισμού, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, η ρίψη ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, ο Ψυχρός Πόλεμος, το Τσέρνομπιλ, οι δεκάδες αιματηροί πόλεμοι σε κάθε γωνιά της Γης, η παγκόσμια φτώχεια, η παγκοσμιοποίηση, η Παγκόσμια Οικονομική Κρισή του 2008 και σήμερα η πανδημία Covid-19.

Δύσκολα λοιπόν μπορεί να στηριχθεί ο υπέρτιτλος του 1933 «Αν όλα πάνε καλά». Eμφανέστατα τα πράγματα δεν πήγαν καλά.

Ίσως γι’ αυτό δεν έχουμε ακόμα φτάσει στο σημείο που περιγράφει ο Γουέλς κλείνοντας το κέιμενό του.

«Ο κοινός θνητός που θα ζη μετά πενήντα χρόνια (…) θα έχη φωτεινότερον βλέμμα και φωτεινότερον νουν.

»Θα κυττάζη τους συγχρόνους του κατά πρόσωπον και η έκφρασίς του θα είνε αθώα και φιλίκη. Θα είνε σχεδόν πάντοτε καλοδιάθετος.

»Και θα καταγίνεται, χωρίς όμως να καταβαλλέται από τον μόχθον, εις κάποιαν από τα αναρίθμητα εκατομμύρια ενδιαφερουσών και επωφελών ασχολιών που αναμένουν την ανθρωπότητα»

Όταν αφήσουμε πίσω μας την πανδημία, και μαζί με αυτήν τους κοινωνικούς περιορισμούς και τους καθημερινούς χιλιάδες θανάτους, ίσως και το βλέμμα και ο νους μας γίνουν φωτεινότερα.

Ας ελπίσουμε ότι θα κρατήσουμε το φως αυτό, όσο το δυνατόν περισσότερο.