Το «όπλο» του προσφυγικού παίρνει και πάλι ο Ερντογάν – Επιδιώκει νέο παζάρι με την ΕΕ

Με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 10ης Δεκεμβρίου να αποτελεί πλέον ορόσημο ενδεικτικό μόνο της αναποφασιστικότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βάλει οριστικό φρένο στην τουρκική προκλητικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, ο Ταγίπ Ερντογάν μετατρέπει εκ νέου το προσφυγικό σε μοχλό εκβιασμού.

Κατά την τηλεδιάσκεψη που είχε με την Ανγκελα Μέρκελ, της είπε ότι το κλειδί για την θετική ατζέντα ΕΕ-Τουρκίας είναι η επικαιροποίηση της συμφωνίας της 18ης Μαρτίου για το προσφυγικό, εντάσσοντάς το στη «νέα σελίδα» που παρουσιάζει ότι προτίθεται να ανοίξει με την Ευρώπη.

Η Άγκυρα γνωρίζει ότι η Ευρώπη δεν πρόκειται να αλλάξει πολιτική για το προσφυγικό και κατά συνέπεια, πάντα θα απασχολεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να μην διακυβευτεί η «Κοινή Δήλωση» του 2016, άρα θα συνεχίσει η Τουρκία ως προς αυτό το θέμα να διατηρεί διαπραγματευτικό πλεονέκτημα, το οποίο φαίνεται πως σπεύδει να εκμεταλλευτεί.

Βλέποντας, δε, την άτεγκτη στάση του Βερολίνου, της Ρώμης και της Μαδρίτης που λειτουργούν ως προστατευτική ομπρέλα για την Άγκυρα για την επιβολή κυρώσεων -που του εξασφαλίζει νέα τρίμηνη περίοδο χάριτος- επιχειρεί να θέσει στην ΕΕ νέα εμπόδια.

Η χρονική συγκυρία

Οι αναφορές του τούρκου προέδρου στο προσφυγικό έρχονται μόλις μια ημέρα μετά τη διάθεση από την Ευρωπαϊκή Ένωση του συνόλου της βοήθειας ύψους 6 δισεκατομμυρίων ευρώ που είχε υποσχεθεί στην Τουρκία σε αντάλλαγμα της υποδοχής προσφύγων.

Βάσει της συμφωνίας αυτής, η Τουρκία δέχθηκε την επιστροφή στο έδαφός της όλων των προσφύγων / μεταναστών που φθάνουν στα ελληνικά νησιά, περιλαμβανομένων και των σύρων αιτούντων άσυλο. Σε αντάλλαγμα, δόθηκαν στην Αγκυρα 6 δισ. ευρώ για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής των 3,6 εκατομμυρίων προσφύγων που φιλοξενούνται στο τουρκικό έδαφος.

Η βοήθεια υποτίθεται ότι δεν χορηγείται απευθείας στο τουρκικό καθεστώς, αλλά χρηματοδοτεί ειδικά προγράμματα για τους πρόσφυγες.

«Σήμερα ολοκληρώνουμε την διάθεση των 6 δισ. ευρώ της βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την υποστήριξη των προσφύγων και την υποδοχή τους στην Τουρκία» ανακοίνωσε, την περασμένη Τετάρτη, ο πρέσβης Νικολάους Μάιερ-Λάντρουτ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ενωσης στην Τουρκία.

Πάντως, κατά διαστήματα η Άγκυρα θεωρεί ανεπαρκή τη βοήθεια που διατίθεται για τη φροντίδα των περίπου τεσσάρων εκατομμυρίων Σύρων που βρίσκονται στο έδαφός της εδώ και χρόνια. Ο τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει τον Σεπτέμβριο ότι η Τουρκία είχε δαπανήσει 40 δισεκατομμύρια δολάρια για την υποδοχή των προσφύγων.

Από τα 6 δισεκατομμύρια της προβλεπόμενης βοήθειας της ΕΕ, τα 4,7 δισεκατομμύρια διατέθηκαν τον Μάρτιο, εκ των οποίων τα 3,2 έχουν ήδη εκταμιευθεί, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σχέδιο για μεταφορά Σομαλών;

Παράλληκα, η εξόφληση της ευρωπαϊκής βοήθειας συμπίπτει με τη νέα απόπειρα εργαλειοποίησης του προσφυγικού από το τουρκικό καθεστώς με τη συγκέντρωση χιλιάδων Σομαλών στην ευρύτερη περιοχή της Σμύρνης προκειμένου τούρκοι διακινητές, με τη συνδρομή συγκεκριμένων ΜΚΟ, να τους περάσουν στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου (κυρίως τη Λέσβο και τη Χίο λόγω εγγύτητας).

Eνδεικτικά της κατάστασης, τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, σύμφωνα με τα οποία στις 214 αφίξεις από 1η Νοεμβρίου στο νησί της Μυτιλήνης, οι 142 ήταν από τη Σομαλία.

Οι Σομαλοί φτάνουν στα τουρκικά παράλια ακολουθώντας την παρακάτω διαδρομή. Αρχικά, με αεροπλάνο από το Μογκαντίσου ταξιδεύουν μέχρι την Κωνσταντινούπολη και από εκεί οδικώς, χρησιμοποιώντας επιδοτούμενα εισιτήρια και βίζες από την τουρκική κυβέρνηση.

Μία από τις προϋποθέσεις για το ταξίδι των μεταναστών από τη Σομαλία στην Κωνσταντινούπολη είναι η απόκτηση φοιτητικής ή ιατρικής βίζας. Αυτή εξασφαλίζεται είτε με πλαστό δίπλωμα από το τουρκικό πανεπιστήμιο του Μογκαντίσου είτε με ψευδείς ιατρικές βεβαιώσεις από νοσοκομείο με το χαρακτηριστικό όνομα «Ερντογάν» που λειτουργεί στη Σομαλία.

Μια τέτοια βρέθηκε πρόσφατα από στελέχη του Frontex στην κατοχή σομαλού υπηκόου. Για την έγκριση της φοιτητικής ή ιατρικής βίζας απαιτούνται ακόμα προσκλήσεις από πανεπιστήμια της Κωνσταντινούπολης ή αντίστοιχα βεβαιώσεις νοσηλείας από τουρκικά νοσηλευτικά ιδρύματα.

Αμηχανία του Βερολίνου

Ελλείψει άλλων επιλογών στο προσφυγικό, η Γερμανία συνεχίζει να επιμένει στην τήρηση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, παρότι αυτή έχει καταστεί κενό γράμμα, ειδικά μετά την απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν, τον περασμένο Μάρτιο, να ανοίξει τα τουρκικά σύνορα σε μια προσπάθεια να εκβιάσει μεγαλύτερη βοήθεια από την Ευρώπη.

Μάλιστα, προ ημερών η Άνγκελα Μέρκελ επέλεξε για ακόμη μια φορά να ακολουθήσει τη μέση γραμμή, διαβεβαιώνοντας ότι το 2015 δεν θα επαναληφθεί, δίχως όμως να απαντά στο ενδεχόμενο κλιμάκωσης των πιέσεων από την πλευρά Ερντογάν.

«Η Τουρκία είναι η χώρα που έχει δεχτεί μάλλον τους περισσότερους πρόσφυγες παγκοσμίως, λόγω της διένεξης στην Συρία, στην οποία συμμετείχαν και δυτικές χώρες. Πάνω από τρία εκατομμύρια σύροι πρόσφυγες και σίγουρα και ένα εκατομμύριο άλλοι πρόσφυγες ζουν στην Τουρκία, ανέφερε και εξέφρασε τον σεβασμό της για τις προσπάθειες της Τουρκίας σε αυτόν τον τομέα.

«Αν κοιτάξουμε πόσο δυσκολευόμαστε εμείς στην ΕΕ με τα ζητήματα της μετανάστευσης, τότε αξίζει στην Τουρκία μεγάλος σεβασμός για αυτά που κάνει σε αυτόν τον τομέα» είπε χαρακτηριστικά και κατέληξε: «Για αυτό είμαι υπέρ του να συνεχίσουμε να στηρίζουμε σε αυτό την Τουρκία, διότι σίγουρα είναι καλύτερα για τους πρόσφυγες να ζουν κοντά στην πατρίδα τους από ό,τι να ζουν σε διάφορα κράτη της ΕΕ. Εδώ έχουμε, όπως θεωρώ εγώ, μια υποχρέωση. Και ξέρουμε πόσο δυσκολευτήκαμε ήδη και στην Γερμανία στο να δεχτούμε έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων, τι συζητήσεις υπήρξαν για αυτό και για αυτό καταλαβαίνω καλύτερα το τι προσπάθεια καταβάλλει η Τουρκία.